Ülkemizin 1999 Marmara sarsıntısı sonrasında tanıştığı, travmada aktif bir metot olan EMDR (Eye Movement Desensitation and Reprocessing-Göz Hareketleri ile Duyarsızlaştırma ve Yine İşleme) travmatik yaşantılarla ilgili olumsuz his ve niyetleri zihinde yine süreçten geçirmeye dayanan bir psikoterapi formülüdür.
EMDR 1987 yılında Francine Shapiro’nun istemli göz hareketlerinin olumsuz ve rahatsız edici fikirlerinin yoğunluğunu azalttığını fark etmesiyle ortaya çıkmıştır. Rahatsız edici bir olay yaşandığında bu olayı yepyeni fotoğraf, sesler, kanılar ve hislerle hudut sistemimizde kilitli kalır. EMDR ruhsal travmanın yarattığı duygusal kilitlenmişliği açmak ve doğal düzgünleştirici kaynakları harekete geçirmek için danışandan anıda onu en fazla rahatsız eden sahneye odaklanmasını ister tıpkı anda çift istikametli uyarımı(terapistin parmaklarını) takip etmesini ister. Çift istikametli uyarımda hedefimiz, danışanın terapistin sağa ve sola giden parmaklarını takip ederek beynininin hisleri ve yaratıcılığı denetim eden tarafı olan sağ beyni ve rasyonel düşünmeyi denetim eden sol tarafını uyararak anının her iki beyin tarafında işlemlemesinin sağlanmasıdır. Bu işlemleme sürecinde travmatik anı silikleşebilir, bir çağrışımlar dizisi ortaya çıkabilir bir his boşalması (abreaksiyon) oluşabilir. Anıların ağır biçimde ortaya çıkması ya da blokaj üzere süreci güçleştiren yansılar de olabilir. Bütün bu süreçler sonrasında anının yol açtığı rahatsızlık derecesi (SUD: Subjective unit of distress) giderek zayıflar. Bu rahatsızlık derecesi sıfıra indiğinde yani büsbütün ortadan kalktıktan sonra anı ile ilgili olarak istek edilen bir olumlu fikir üzerinde çalışılır. Tıpkı çift istikametli ihtarım olumlu fikir kalıbı üzerinde de tamamlanmasından sonra vücutta hissedilen hisler taranır ve onlarla ilgili çağrışımlar da incelenir.
Daha kolay bir anlatımla, EMDR süreci tamamlandığında, beyin daha evvelce hastanın başa çıkamadığı ve donmuş halde yerinde duran çarpık ve taraflı tecrübelere üstün gelerek bunları içinde bulunulan vakte ilişkin müspet bir bakış açısıyla değiştirir. Teknik olarak EMDR süreci, ayrık ve kontaksız hudut ağlarını sağ ve sol beynin uyarılarak birleştirilmesini ve bunların gerçekle ilişkilendirilmesini sağlar. Böylelikle yeni ve yanlışsız bilgiler o ana dek kapalı bulunan bu yollardan danışanın şuuruna hakikat akmaya başlar.
Çift taraflı uyarımlar la; trafik kazası, taciz, sarsıntı üzere travma jargonunda büyük (T) olarak isimlendirilen olaylar ve birebir vakitte kıymetsiz, nahoş, yetersiz, kusurlu ve aptal hissetmemizi sağlayan küçük (t) olarak isimlendirilen olaylarla ilgili rahatsızlık veren anıların duyarsızlaştırılması sağlamaktır.
EMDR’nin nasıl çalıştığı şimdi tam olarak bilinmemekle birlikte, EMDR’nin yaşantıların tekrar işlenmesini nasıl iyileştirdiğiyle ilgili muhtemel düzenekler hakkında devam eden araştırmalar bulunmaktadır. Araştırmacıların hem fikir oldukları husus ise; şimdiki vakitte meydana gelenler, geçmiş yaşantılar sonucu ortaya çıkan ve danışan için hala bir keder kaynağı olan olumsuz fikirleri, hisleri ve fizikî duyumları tekrar uyarabilmektedir. Görünen o ki, EMDR bu olaylar ortasındaki bağlantıyı değiştirerek, hem geçmiş hem de şimdiki vakitte yaşanan olaylarla ilgili, mevcut olarak yaşanan gerilimi büyük ölçüde azaltmaktadır.
Sağlıklı bir süreçte beyin kişinin yaşadığı olumsuz yaşantının tesirlerini vakitle işler. Beynin bu doğal bilgi sürece süreci sonucunda kişi eski travmatik olayı hatırlasa da bu olayla ilgili ya çok az rahatsızlık duyar ya da duymaz. Bazen bu doğal bilgi sürece süreci tıkanıklığa uğrar ve yaşanan olumsuz olay ya da olaylarla ilgili fotoğraf, fikir ve hisler işlenmeden kalırlar. Bu tıkanmışlık bireyde geçmişin tesirinden kurtulamama hissini yaratır. Mantık bu olayın geçmişte kaldığını söylese de kişi yaşadığı olumsuzluğun duygusal tesirinden kurtulamaz. Sekteye uğrayan işlemleme, travmatik anının, başka anılar üzere doğal süreçlerden geçerek depolanmasını önlemektedir. EMDR kişinin olumsuz yaşantı ile ilgili bilgiyi süratli bir formda işlemesini sağlayabilir.
