Akut gastroenterit nedir?
Akut gastroenterit mide ve bağırsakların enflamasyonudur (iltihabıdır). Bu hastalıkta ishal ana bulgu olup, ishale bulantı, kusma, ateş ve karın ağrısı eşlik edebilir. Akut ishal 14 günden kısa süren ishaldir.
Akut gastroenteritlerin etkenleri ve bulaşma yolları nedir?
Akut gastroenterit çoklukla bir virus yahut bakteri, daha az olarak da bir parazit tarafından oluşturulur. Gastroenterit, etkeni içeren dışkı ile bulaşmış olan yiyeceklerin yenilmesi yahut su-içeceklerin içilmesiyle, etkenle temas etmiş kirli ellerin ağıza götürülmesi ile gelişir.
Hastalığın belirtileri nelerdir?
Hastalığın etkeni ne olursa olsun tüm gastroenteritlerde ishal görülür. Viruslar ile gelişen ishalde dışkıda kan görülmez. Birtakım bakteriler kanlı, sümüksü bir ishale neden olurken, kimileri kansız, sulu yahut su üzere dışkıya yol açar. Akut gastroenteritlerde bulantı, kusma, karın ağrısı ve ateş sık olarak gelişir. Bazen bağırsakta gaz toplanması, baş ağrısı, halsizlik de görülür.
Dehidratasyon nedir?
Dehidratasyon, bedenden su-sıvı kaybı olmasıdır. Dehidratasyon, bebekler ve küçük çocuklarda daha sık görülür. İshal, kusma ve ateş sonucu gelişen sıvı kaybı bedenin elektrolit (tuz ve mineral) istikrarını de bozabilir. Hafif dehidratasyon geliştiğini gösteren belirti hastanın susamış olmasıdır. Bedenden su kaybı arttıkça susuzluğa ek olarak dudak ve ağız kuruluğu, uykuya meyil, gözyaşında azalma yahut gözyaşının gelmeyişi, gözkürelerinde çökme, nabızda hızlanma, el ve ayaklarda soğukluk, derin yahut süratli teneffüs, idrar ölçüsünde azalma olabilir. Ağır dehidratasyonda bunlara ek olarak dalgınlık, kan basıncında düşme, hiç idrar çıkarmama ve şok görülebilir.
Akut gastroenterit tanısı nasıl konulur?
Hasta hikayesi ve muayene bulguları çoklukla akut gastroenterit tanısı için kafidir. Kimi bakteri ve parazitlerin oluşturduğu ishallerin tedavisinde antimikrobiyal ilaçların kullanılması gerektiğinden, hastalık etkeninin bu mikroplardan biri olabileceği düşünüldüğünde bunlara yönelik dışkı tetkikleri ve öteki tetkikler yapılabilir. Kanda tuz ve minerallerin seviyesine bakılması gerekebilir.
Tedavide neler yapılır?
Akut gastroenteritlerin birden fazla bizatihi düzelir. Tedavi ekseriyetle destekleyici tedavidir. Ateş varsa ateş düşürücü ilaçlar kullanılabilir. Birtakım gastroenteritlerin tedavisi için antibiyotik tedavisi yahut antiparaziter tedavi gerekir. Bakteriel gastroenteritlerde hastalığın ağırlaşmasını önlemek ve mühletini kısaltmak gayesiyle antibiotik tedavisi gerekir,dışkının kanlı olması antibiotik tedavisi gerektiren bir bakteriel gastroenteriti düşündürür.İshal tedavisinin temel prensiplerinde şayet ishal kanlı değil ve viral ishal düşünülüyorsa yalnızca hastanın sıvı ve elektrolit istikrarının korunması ve beslenmesinin sürdürülmesi kafidir. Çocuk susuzluk bulguları açısından izlenmelidir. Bebeklerde ve bir yaşından küçük çocuklarda birkaç saat içerisinde bedenden çok sıvı kaybı olabilir. İshal ve kusma ile kaybedilen sıvı ve elektrolitler mümkünse ağız yoluyla yerine konmalıdır. Hafif yahut orta derecede dehidratasyon bulguları olan çocuklara ve çok kusması olmayanlarda oral yoldan kâfi sıvı ve elektrolit desteği alması sağlanmalıdır içerisinde .Ağır dehidratasyonda yahut ağızdan sıvı tedavisinin uygulanamadığı durumlarda hastanede damardan sıvı tedavisinin uygulanması gerekir.Uzun müddetten beri devam eden bilhassa kanlı ve pis kokulu ishallerde laboratuar tetkikleri bakteriel enfeksiyonu destekliyorsa kesinlikle antibiotik tedavisi verilmelidir verilmediği taktirde hastalığın kan yolu ile bedene yayılması(sepsis) ve barsak düğümlenmesi yapma riski vardır,ishaller bu durumda vefatla sonuçlanabilir.
Hastalık nasıl sonuçlanabilir?
Akut gastroenteritli hastalar çoklukla 10 günden kısa müddette büsbütün düzgünleşir. Fakat bağırsakta hastalık oluşturan mikrop bazen kan yoluyla başka organ ve dokulara yayılabilir. Elektrolit değişiklikleri konvülsiyonlara (havale geçirme), bağırsak hareketlerinin durmasına
yolaçabilir. İshal sırasında çok bağırsak hareketleri bağırsak düğümlenmesine neden olabilir. Bunlar uygun biçimde tedavi edilebilecek durumlardır. Uzun süren elektrolit bozuklukları küçük bebeklerde beyin hasarı oluşturabilir. Bilhassa viral ishallerde oluşan çok sıvı ve elektrolit kaybı yerine konulmadığında yahut bakteriel ishallerde(özellikle kusma ile seyreden kanlı ishallerde) gereken antibiotik tedavisi verilmediğinde mikrobun kan yoluyla bağırsak dışı organlara yayılması şok ve vefatla sonuçlanabilir.
