Smear yada öteki ismiyle pap-smear testi, rahim ağzında kanser öncüsü durumlar yahut kanser olup olmadığını araştırmak için yapılan bir tarama testidir. Smear sözü, İngilizce’de “yayma” manasına gelmektedir. Smear testi, rahim ağzı (tıp lisanında serviks) bölgesinden alınan bir sürüntünün özel bir cama sürülmesi ve akabinde buradaki hücrelerin mikroskopla incelenmesidir.
Rahim ağzındaki hücreler, tıpkı cildimizdeki hücrelere benzeri. Rahim ağzındaki hücreler katmanlar halinde dizilmişlerdir. Bu nedenle bu dokuya “çok katlı yassı epitel” ismi verilmektedir. Haldeki üzere katmanlar halinde dizilim gösteren bu dokudan jinekolojik muayene esnasında fırça yahut spatül yardımıyla hücreler toplanır ve uygun formda patoloji laboratuvarına incelemeye gönderilir.
Smear testi ile rahim ağzı hücreleri nasıl kıymetlendirilir?
Smear testinde toplanan hücreler ya bir cama yayılarak yada özel bir sıvı içerisine alınarak patoloji laboratuvarına gönderilir. Patoloji laboratuvarında hücrelerin incelenmeye hazırlanmasından sorumlu sitoteknisyenler bu hücreleri özel boyalarla boyarlar. Boyamanın maksadı hücre zarının ve hücre çekirdeğinin incelemeye uygun hale getirilmesidir. Boyamanın akabinde incelemeye hazır hale gelen hücreler, bir sitopatolog tarafından incelenir. Patolog, smear örneğini değerlendirmeden evvel örneğin alındığı kişinin değerli bilgilerini kesinlikle gözden geçirir (yaşı, doğum hikayesi, menopozda olup olmadığı, eşlik eden bir enfeksiyonun olup olmaması, son adet tarihi gibi). Bu bilgiler, patoloji uzmanına muayeneyi gerçekleştiren jinekolog tarafından bildirilmektedir. Patolog, cama yayılmış ve boyanmış hücreleri ayrıntılı olarak inceler. İnceleme esnasında hücrelerin boyutu, formu, hücre çekirdeğinin boyutu ve renk yoğunluğu üzere pek çok parametreyi kıymetlendirir. Smear incelemesinin emeli, olağan rahim ağzı hücrelerinin olağandışı hücrelerden ayırt edilmesidir. Şayet hücrelerde anormallik tespit edilirse, patolog bunu uygun halde raporlayarak jinekoloğa bildirir. Hücresel anormalliklerin dışında, hücrelerdeki vajinal enfeksiyon bulguları da smear testinde bildirilebilir (örn. bakteri ve mantar enfeksiyonları)
Smear testi kimlere ve ne sıklıkta yapılmalıdır ?
Smear testi, daha evvel cinsel aktivitesi bulunan bayanlara yapılmalıdır. Bunun nedeni, rahim ağzı kanserinin nedeni olan HPV virüsünün (Human papillomavirus) cinsel yolla bulaşmasıdır. Rahim ağzı kanserlerinin çok büyük bir kısmı 30’lu yaşlardan sonra ve en sık olarak 40’lı yaşlarda tespit edilmektedir. HPV virüsünün bulaşmasından kanser oluşumuna kadar geçen müddet aylar yahut yıllar ile tabir edildiğinden çok sık smear taraması yapmanın aktifliği bulunmamaktadır.
Smear testi taramasına, en erken 21 yaşında başlanmalıdır. Bundan sonra testin en fazla 3 yılda bir tekrarı gereklidir. Smear testi çoklukla rutin yıllık jinekolojik denetimler esnasında alınmaktadır. Smear taramasına en az 65 yaşına kadar devam edilmelidir. Bu yaştan evvel rastgele bir HPV alakalı hastalık tespit edilmemişse (CIN2, CIN3 gibi) tarama 65 yaşında sonlandırılabilir. Fakat daha evvel HPV enfeksiyonu geçiren hastalarda çoklukla taramaya 65 yaşından sonra da devam edilmektedir.
Rahim alınması operasyonu geçiren bir bayanda smear testine gerek var mıdır?
Herhangi bir nedenle rahmi alınan bayanlarda, rahim ağzı da çoklukla operasyon esnasında çıkarılmaktadır. Yalnız geride kalan vajinal bölgede az de olsa HPV’ye bağlı kanser öncüsü durumlar yahut vajen kanseri gelişebilmektedir. Bu nedenle HPV’ye bağlı kıymetli bir hastalık (CIN2, CIN3, serviks kanseri) hikayesi bulunan bayanlarda vajinal smear taramalarına devam edilir. Şayet HPV’ye bağlı bir hastalık hikayesi yoksa, ayrıyeten rahim alındığındaki yapılan patolojik incelemede rahim ağzında kanser öncüsü bir durum tespit edilmemişse, bundan sonrasında smear testine gerek yoktur.
Smear testi ağrı yahut acı veren bir inceleme midir?
Smear örneği, jinekolojik muayene esnasında vajinal kanala spekulum uygulanarak ve rahim ağzına bir fırça sürülerek alınmaktadır. Spekulumun verebileceği hafif rahatsızlık dışında rastgele bir ağrı yahut acı olmamaktadır.
Smear’de olağandışı bir sonuç çıktığında ne yapılmalıdır?
Smear taraması sonucunda anormalliklerle karşılaşılması kesinlikle bir sorun olduğunu göstermez. Raporlanan sonuca nazaran jinekolog tarafından ek inceleme gerekip gerekmediği değerlendirilmelidir. Smear testi sonucunda ASCUS, ASC-H, LSIL, HSIL üzere tabir edilen hücresel anormalliklere uygun yaklaşım yapılmalıdır. Saptanan bu hücresel anormalliklerde, çoklukla kolposkopi süreci ile rahim ağzı ayrıntılı bir formda incelenmektedir. Kolposkopi süreci çoklukla anestezi gerektirmeyen ve jinekolojik muayene kaidelerinde uygulanabilen bir süreçtir.
Kolposkopi nedir?
Kolposkopi süreci, rahim ağzının özel dürbün gibisi bir aygıtla 40 kata kadar büyütülmüş formda görüntülenerek riskli bölgelerin belirlenmesine yarayan bir incelemedir. Bu incelemede kanser öncüsü içerebilecek bölgeler, olağan rahim ağzı dokusuna nazaran farklılık gösterirler. Bu bölgelerden biyopsiler alınarak patolojik incelemeye gönderilir. Şayet kanser öncüsü bir durum saptanırsa buna nazaran uygun tedavi yapılmalıdır.