Dişlerin sert dokularının içerisinde dişin beslenme, savunma, tamir, hissetme üzere foksiyonlarından sorumlu, bol ölçüde kılcal damar ve hudut hücresi içeren bir bağ doku bulunur. Bu bağ dokuya “pulpa” denir ve pulpa dişin ağız içerisinde görünen kuron kısmından kök ucuna kadar bir kanal boyunca uzanır.
Pulpa ve dişi çevreleyen periapikal doku hastalıklarını inceleyen bilim kısmına “endodonti” denir. Diş hekimliği eğitiminin üstüne endodonti alanında doktora ya da uzmanlık yapmış diş doktorlarına “endodontist/endodonti uzmanı” denir.
Dişlerdeki çürükler uygun vakitte tedavi edilmezse ağız ortamındaki bakteriler diş sert dokuları içerisinde bulunan mikro tüneller boyunca ilerleyerek pulpaya kadar ulaşabilir, enfeksiyon oluşturabilir ve vakitle pulpanın canlılığını kaybetmesine neden olabilir. Şayet pulpaya ulaşan bakteriler vaktinde temizlenmezse bu durumda dişi çevreleyen kemiğe yayılım gösterebilir ve sorunlu dişin kök ucunda granülom denilen kist gibisi lezyonlar oluşturabilirler. Bununla birlikte travma üzere darbeye bağlı nedenlerle sağlam bir dişin de pulpa dokusu hasar görüp vakit içerisinde canlılığını kaybederek enfeksiyon odağına dönüşebilir. Bu türlü durumlarda dişi kurtarmak hedefiyle canlılığını kaybetmiş olan pulpa dokusu, bakteriler ve meyyit hücrelerin temizlenmesi, kök kanal boşluğunun özel aletlerle mekanik olarak şekillendirilmesi, dezenfeksiyon maksadıyla çeşitli solüsyonlarla yıkanması ve çeşitli biyomateryallerle sızdırmaz olarak doldurulması sürecine “kanal tedavisi” denir.
Problemli dişte tabiatıyla başlayan ve ağrı kesici alınmış olmasına karşın devam eden şiddetli ağrı şikayeti varsa, gece uykudan uyandıracak şiddette zonklama ya da şimşek çakması üslubunda ağrı şikayeti varsa, soğuk yahut sıcak bir uyaran yahut ilgili dişe temas sonucu başlayan lakin uzun mühlet devam eden şiddetli ağrı şikayeti varsa, ilgili dişin iltihaplanması ve etraftaki lenf bezlerinde şişlik oluşması kelam konusu ise, ilgili dişin travmaya maruz kalması sonucu renk değiştirmesi üzere belirtiler varsa diş hekimi/endodonti uzmanı yaptığı ağız içi ve ağız dışı muayene sonucu kanal tedavisi yapılmasına karar verebilir. Hastanın bu türlü bir şikayeti varsa hiç vakit kaybetmeden diş hekimi/endodonti uzmanına başvurmalıdır.
Kanal tedavisi yapılan dişin iltihabi durumuna nazaran tek seansta yahut birden çok seansta tamamlanır. Kanal tedavisi sürecinde kök kanalı içerisindeki bağ dokusu, bakteriler ve meyyit hücreler temizlenir. Bu süreçte tedavi gören dişin üzerine temas edildiğinde ağrı oluşabilir ve bu süreç 2 gün ile 3 hafta ortasında değişebilir. Ağrının şiddetine nazaran tedavi sonrası ağrı kesici kullanmak gerekebilir. Kimi durumlarda ağrıyla birlikte şişlik, ateş, halsizlik görülebilir, bu türlü durumlarda doktor gerekli görürse hastaya antibiyotik reçete edebilir.
