Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir? OKB, takıntılı fikir, fikir ve dürtüler ile tekrarlayıcı davranışlar ve zihinsel ritüllerden oluşan bir ruhsal hastalıktır. Halk ortasında evham, tasa takıntı olarak bilinir.
Obsesyon ( Takıntı) Nedir?
Zihnimize istemsizce gelen, bizi rahatsız eden ve zihnimize gelmesine mahzur olamadığımız niyet, his imge ve imajlardır.
Kompulsiyon (Zorlantı) Nedir?
Rahatsız edici kanıların oluşturduğu tasayı azaltmak için tekrarlı biçimde yapılan davranışlar ya da zihinsel ritüellerdir.
Bunlar gözle görülen davranışlar da olabilir; paklık, yıkama, üzere.
Zihinsel ritüeller de olabilir; sayı saymak, dua etmek üzere.
Sıkıntıyı azaltmaya yönelik yapılan bu ritüellerin müddeti gitgide artmaya obsesif hastanın vaktinin birçoklarını almaya başlar.
Hepimizin küçük takıntıları, kolay ritüelleri olabilir lakin günlük hayatı, toplumsal, hayatı ve iş hayatını etkilemeye başladığında biz artık buna artık hastalık diyebiliriz.
Rahatsız edici kanıları, istemsiz niyetleri çoğunluğumuz yaşarız. Bu oran %80in üzerinde olduğunu da söz edebiliriz. Örneğin gün içinde birkaç kere arayıp ulaşamadığımız bir yakınımız hakkında zihnimiz çabucak olumsuz felaket senaryoları oluşturur. Ya da ıstırap verici bir husus hakkında konuşurken kulak çekip tahtaya/duvara vurmak çoğumuzun yaptığı bir ritüeldir.
Buradaki ayırıcı nokta bir; rahatsız edici fikirleri önemsememiz ya da inanmamız. İki; bu niyet ve davranışların günlük hayatı, toplumsal hayatı, alakalarını ve iş hayatını etkilemesidir.
Örneğin; bir anne “çocuğuma ziyan verebilirim” fikri zihnine geldiğinde bu kanıyı önemseyip bu kanıdan kurtulmaya çalışır ve vakitle fikrin kendisinden korkup konuttaki bütün kesici delici aletleri kaldırmaya çocuğuyla yalnız kalmamaya yönelik tedbirler almaya başlarsa artık bu davranış olağandan ayrılıp hastalık boyutuna gelmiş olur.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Türleri
Temizlik, Kirlenme, Bulaşma Obsesyonu; Bir yere dokununca, vücudunun, giysilerinin kir, mikrop, virüs hastalık bulaşacağına dair takıntılı kanılar ve bu takıntılı kanıların neden olduğu zahmetlerden kurtulmak için yapılan el yıkma, banyo yapma, ya da daima kıyafetlerini yıkama davranışları.
Şüphe Obsesyonu; Kişi yaptığı davranıştan ütünün fişini çekmek, gazı kapatmak üzere davranışları yapmış olduğundan kuşku duyar (şüphe obsesyonu) ve emin olmak için tekrar tekrar denetim eder (kontrol kompulsiyonu). Örneğin 40 yaşında erkek iş yerinin kapısını kapatmadığını düşünür ve tekraren gelip denetim eder.Cinsel İçerikli Obsesyonlar
; Yakınlarına ya da etrafındaki bireylere yönelik cinsel fikirler gelir. Bu kanılardan rahatsızlık duyup kaçma ve kaçınma davranışları gösterir. Örneğin;35 yaşında erkek etrafındaki bütün bayanları her gördüğünde onlarla cinsel bağlantı yaşadığını düşünür. Bu fikirden kurtulamaz ağır badire duyar ve bayanlardan kaçmaya başlar.Dini İçerikli Obsesyonlar;
Dini inançları ağır şahıslarda görülür. İbadet sırasında zihnine gelen niyetlerden ya da imajlardan rahatsızlık duyar. İnancıyla çatışan bu niyetler ağır külfet yaşamasına neden olur. Örneğin namaz sırasında zihnine inancıyla aksi niyetler yada cinsel imgeler gelir (obsesyon) . Kişi bundan rahatsız olup namazı bırakıp tekrar abdest (kompulsiyon) alır. Başta rahatlık veren bu davranış bir süre sonra gitgide artan müddetlerde ve artık rahatsızlık verecek seviyede yapılır.OKB’nin Nedenleri Nelerdir?
OKB’nin Nedenleri Nelerdir?
OKB’nin edenleri ortasında çeşitli faktörler vardır. OKB biyolojik tarafı en güçlü hastalıklardan birisidir. OKB’li hastaların birinci derece akrabalarında sık görülür bundan ötürü genetik transferin tesirli olduğu söylenebilir. Genetik istikametin yanında öğrenilmiş istikameti de kuvvetlidir. Kişilik özellikleri titiz, disiplinli mükemmeliyetçi, kuralcı özelliklere sahip bireyler obsesif kompulsif bozukluğa yakın olarak kabul edilir. Çocukluk çağında cinsel istismar üzere ağır travmalara maruz kalmış bireylerde çocukluk çağında OKB’nin gelişmesine neden olabilir.
OKB Tedavi Edilir mi? OKB Nasıl Tedavi Edilir?OKB Tedavi Edilir mi? OKB Nasıl Tedavi Edilir?
Obsesiz kompulsif bozukluk rahatsızlığına geçmiş devirlerde “ruhun kanseri” denirdi. Bu tedavisinin çok güç olduğunu göstermek için kullanılmış bir isim elbet. Ama son vakitlerde gelişen terapi metotlarıyla birlikte tedaviye büyük oranda karşılık veren hastalıklar ortasında olduğunu söyleyebiliriz. İlaç ve psikoterapiyle bir arada uygulandığında hastanın hayat standardı epeyce yükselir.
Bilişssel (kognitif) davranışçı terapi okb’yi tedavi etme noktasında en başarılı terapi modellerindendir.
Terapi sırasında öncelikle OKB’nin hastanın hayatına tesir ettiği alanlar detaylı olarak tespit edilir. Temel dehşetleri, otomatik kanıları, temel inançları keşfedilir.
“Buna dokunursan ne olacağından korkuyorsun? Olabilecek en makûs şey nedir?” Davranışçı model çok güzel aktarılır ve maruz bırakma teknikleri öncelikle terapi odasında en az kasvet duyulan alanda yapılır. Sonuç olarak terapi esnasında OKB’li hasta şunu öğrenir; insanları hasta eden aklına gelen niyetler değil. İnsanların zihnine her türlü fikir gelir. Değerli olan bu kanılara karşı almış olduğumuz tedbirlerdir. Ne kadar el yıkar, ne kadar, kuşku duyduğunu şeyi denetim etme davranışı gösterirseniz yani davranışını ne kadar sık yaparsanız hastalığın pençesine o sıklıkta düşmüş olursunuz. Obsesif kompulsif bozukluk yaşadığınız bir hastalıksa hayatınız, işinizi, bağlarınızı olumsuz etkiliyorsa terapi için ulaşabilirsiniz. Kısa müddet içinde semptomların gitgide azaldığını hayatınızı daha keyifli yaşadığınızı fark edeceksiniz.
