Panik atak, ani başlayan, kısa vakit süren (ortalama 10 dakika, azamî 30 dakika), bir anda şikayetlerin çok ağırlaşarak en şiddetli haline geldiği kişinin vücudunda bir anda hissettiği çarpıntı, terleme, titreme vb üzere aşağıda tanımlanan 13 bedensel belirtinin en az dördünün eşlik ettiği ve buna ağır endişenin (ölüm korkusu, kalp krizi geçireceğim korkusu, bayılacağım, aklını yitireceği-çıldıracağı korkusu) eşlik ettiği durumdur. Hastalar bedensel belirtileri genelde ağır yaşarlar ve buna kaygının eşlik etmesi de genelde ağırdır. Hastalar tarafından kriz, atak, nöbet biçiminde tanımlanabilen durum tıbbi literatürde panik atak olarak isimlendirilir.
Panik atak
Çarpıntı, kalbin küt küt atması ya da kalp suratının artması
Terleme
Titreme ya da sarsılma
Soluğun daraldığı ya da boğuluyor üzere olma durumu
Soluğun tıkanması durumu
Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma
Bulantı ya da karın ağrısı
Baş dönmesi, ayakta duramama, sersemlik ya da bayılacak üzere olma durumu
Terleme, titreme, ürperme ya da ateş basması durumu
Uyuşmalar
Gerçek dışılık (kendinden kopma ya da yabancılaşma durumu)
Denetimi yitirme ya da çıldırma korkusu
Ölüm korkusu
PANİK ATAK TİPLERİ NELERDİR?
Panik ataklar ile ilgili yapılan çalışmalarda çoklukla panik atak semptomları solunumsal, nokturnal, korkusuz, bilişsel, vestibüler olmak üzere beş kümede yer almaktadır.
Solunumsal Alt tip
Nefes alıp verme ile ilgili belirtilerin ön planda olduğu panik ataklara solunumsal tip panik atak denilmektedir. Solunumsal alt tipte en son panik atağında nefes darlığı, soluğun kesilmesi, boğulma hissi, vefat korkusu, göğüs ağrısı, zahmet, uyuşma, karıncalanma belirtilerinden dördünün ön planda olması gerekmektedir. Bu hastalarda ailesel yüklülüğün daha fazla olduğu karbondioksit uyarımı ile daha fazla atak yaşadıkları belirtilmiştir. Solunumsal şikayetleri bariz olan panik atağı hastalarında astım, bronşit, KOAH üzere teneffüs hastalıkları, solunumsal olmayan panik atakları olanlara nazaran daha fazla görülmektedir.
Solunumsal hastalıklar, parsiyel karbondioksit basıncında artışa neden olur. Panik atağa yatkın olan kişide boğuluyorum yanlış alarmına yol açabilir. Karbodioksit artışının tekrarlaması panik ataklara ve panik bozukluğa yol açabilir. Bu da panik ataklara yol açan karbondioksit hassaslığını arttırabilir. Böylelikle bir kısır döngü haline gelebilir.
Solunumsal alt tip panik atağı olan hastaların, solunumsal alt tip olamayan hastalara nazaran çok daha yüksek oranda sıhhat hizmeti almak için başvururdukları saptanmıştır. Teneffüs belirtileri ön planda olduğu için göğüs hastalıkları ve öteki tıbbi hastalık olarak algılanması, teşhis karmaşasına yol açabilir, bireylerin bu süreçte dertlerini arttırabilir, daha çok sıhhat harcaması, daha çok yetiyitimine neden olabilmektedirler.
Solunumsal ve solunumsal olmayan panik atağı alt tipleri ortasında sigara ve alkol kullanım oranları açısından araştırmalarda farklı sonuçlar bulunmuştur. Birtakım çalışmalar solunumsal alt tip panik atağı olan bireylerde sigara ve alkol kullanımının daha ağır olduğunu göstermiş. Kimi çalışmalar ise bu türlü bir fark bulamamıştır.
Noktürnal alt tip
Gece kişinin ağır panik atak belirtileri ile uykudan uyanması halidir. Kişi şikâyetleri epey ağır yaşar. Tekrar bu durumu yaşamamak için uykudan sıkça kaçınır, uyumak istemez. Uyuyunca kötüleşeceğinden korkar. Uykudan kaçınıp uyku sorunları işin içine girince panik ataklar daha da kötüleşir. Zira uyku poblemlerinin panik atakları tetikleyici tesiri bilinmektedir. Gündüz panik atakları sonra ekseriyetle noktürnal panik ataklara eşlik eder.
Noktürnal panik atakları olanlarda hastalık çok daha şiddetlidir ve kaçınma davranışları, teminat arayışı da fazladır. Noktürnal panik atağı olanlarda olmayanlara nazaran daha denetimi kaybetme, çıldırma hissi, daha fazla boğulma hissi, çarpıntı, ağrı/rahatsızlık, uyuşma, karıncalanma, baş dönmesi görülmüştür.
Korkusuz panik ataklar
Hastalar bazen bedensel belirtileri besbelli olarak yaşarlar fakat şaşırtan biçimde vefat korkusu, denetimini kaybedeceği, çıldıracağı korkusu vb endişeler bedensel belirtilere eşlik etmez. Bu hastalar öbür tıbbi hastalıklar ile daha çok karışmaktadır, ayırıcı teşhiste zorluk yaşanmaktadır. Psikiyatri tedavileri daha gecikmektedir.
Bilişsel alt tip
Korkusuz panik atakların tam zıddı duruma denmektedir. Bedensel belirtiler çok azdır lakin o sırada çok endişe ve badire tabloya hakimdir. Beyinde doalaşn endişe niyetleri felaketleştirme fikirleri hakimdir
Vestibüler Tip
Ataklar sırasında yahut ortasında baş dönmesinin, istikrar ile ilgili anormalliklerin olduğu bir alt tiptir. Baş dönmesi ön planda olmak üzere buna bulantı, terleme, titreme, ateş basması eşlik edebilmektedir.
