Panik atak ve panik bozukluk tıpkı durumu anlatmak için kullanılıyor sanılsa da aslında psikiyatride başka tanımlamalardır. Panik atak, bir an, kısa bir vakit dilimine kısıtlı yaşanan ağır kaygı nöbeti olarak tanımlanabilir. Panik atak, kişinin ani başlayan, kısa vakit süren (10-30 dakika) vücudunda bir anda hissettiği çarpıntı, terleme, titreme vs üzere bedensel belirtilere, kaygının eşlik etmesi halidir, hastalar tarafından kriz, atak, nöbet biçiminde tanımlanabilmektedir. Kısa müddetli bir yaşantıdır, ani başlayıp, bir anda ağırlaşan bedensel belirti ve bununla birlikte kalp krizi mi geçiriyorum, bayılacak mıyım, felç mi geçiriyorum üzere ağır kaygıların eşlik ettiği durumdur. Genel manada bu bir ataktır. Panik ataklar diğer hastalık ya yada durumlarda da görülebilir.
Panik atak şu durumlarda da ortaya çıkabilir.
-Endokrin sistem hastalıkları: Tiroid işlev bozuklukları (hipertiroidi), feokromasitoma, hipoparatiroidi, cushing, hipoglisemi, addison, karsinoid sendrom, diabet,
-Kardiovasküler sistem hastalıkları: Mitral valv prolapsusu, supraventriküler taşikardi, anjina pektoris, miyokard enfarktüsü
-Göğüs hastalıkları: Pulmoner emboli, Bronşiyal astma, Kronik obstrüktif akciğer hastalığı
-Nörolojik hastalıklar Migren, Süreksiz iskemik atak, Parsiyel kompleks nöbetler, multipl skleroz
-Kulak ile ilgili hastalıklarda
-Kesilme Sendromu: Alkol, benzodiazepin, barbitürat
-Entoksikasyon: alkol, kafein, kokain, amfetamin, halüsinojen ajanlar
-Diğer: Anemi, menapoz,uykusuzluk
Panik bozukluk ise panik atakların tekrarlaması ve kişinin fonksiyonelliğinin kaybı halidir. Panik atak tek başına bir hastalık değildir. Tek bir atak ya da seyrek ataklar, bir çok psikiyatrik hastalığın (sosyal telaş bozukluğu, travma sonrası gerilim bozukluğu, depresif bozukluk, şizofreni vs) ya da psikiyatri dışı öteki tıbbi hastalıkların (hipertiroidi, feokromasitoma, mitral valv prolapsusu, anemi vs) belirtisi olarak ortaya çıkabilir.
Panik atağı epey yaygın,sık görülen bir durumdur. Panik bozukluk ise panik ataklara göre daha az rastlanan bir durumdur. Panik ataklar uykusuzluk, yorgunluk, çok kafein tüketimi vs üzere günlük kolay durumlarla bile ortaya çıkabilen bir semptomdur (belirtidir). Panik bozukluk ise panik ataklarında içinde olduğu öteki belirtilerinde eşlik ettiği, tekrarlayıcı, fonksiyonelliği bozan bir hastalıktır. Yani panik atak bir belirti, panik bozukluk ise bir hastalıktır. Panik atak belirti olarak bir çok tıbbi ve psikiytarik öbür hastalıklar kaynaklı ortaya çıkabilir. Panik atak tek bir kere rastgele bir nedenle görülüp geçebilir lakin panik bozukluk rastgele bir neden olmadan tekrarlayıcı panik atakların varlığı ve fonksiyonelliğin bozulması gerekmektedir. Panik bozukluk tanısı için beklenmedik panik atakları yanısıra, atakların tekrar olacağına yönelik beklenti derdi, atakların kalp krizi, bayılma vs üzere olumsuz sonuçları ile ilgili ıstırap duyma hali ve olumsuz sonuçlara yönelik tedbir alma, kaçınma, teminat davranışları arama halidir.
Panik bozukluğunun en bariz özelliği yineleyici ve beklenmedik panik atakların olmasıdır. Panik atakları tipik olarak ani başlangıçlıdır ve ağır bir endişe, telaş ve berbat bir şeyler olacağı beklentisi yaşatır ve kısa müddette en yüksek seviyesine ulaşır. Yani panik ataklar ani formda, birden teğe ortaya çıkar, insanı ağır biçimde dehşet, endişe, zahmet içinde bırakan ve vakit vakitte tekrarlayan nöbetlerdir. Hastalarımızın birden fazla defa kriz, nöbet dediği bu duruma psikiyatri literatüründe panik atağı denmektedir. Panik atağı sırasında soluk alma zahmeti, boğulma hissi, baş dönmesi, baygınlık hissi, çarpıntı, kalp atım sayısında artma, titreme, bulantı, karında rahatsızlık hissi, uyuşma, karıncalanma hissi, sıcak basması, ürperme, göğüs ağrısı üzere bedensel belirtiler ortaya çıkar. Atak birden, ani başlar, giderek şiddetlenir, 10 dakika içinde en ağır biçimine ulaşır. 10-30 dakika kadar sürer. Nadiren 12 saate kadar uzar. Bedensel belirtilerin yanı sıra tabloya sıklıkla vefat korkusu, delirme ya da denetimi kaybetme korkusu üzere bilişsel belirtiler eklenir. Ayrıyeten daha ender görülebilmekle birlikte anksiyetenin yoğunluğuna bağlı olarak kişi, kendini ya da etrafını değişmiş ve gerçek dışı olarak algılayabilir. Panik atağı geçiren bireyler, bir felaket ile karşı karşıya olduğu duygusu içindedirler. Kalp suratında artma, çarpıntı, göğüs ağrısı üzere yakınmaları nedeniyle sıklıkla kalp krizi geçirdiklerini, ölebileceklerini düşünürler. Panik atağı çoğunlukla on, onbeş dakika içinde yatışmakla birlikte, daha uzun da sürebilir. Hastalığın gidişi sırasında panik ataklarının sıklık ve şiddeti değişkenlik gösterir.
Panik atakların hayat uzunluğu görülmesi %7-10 aralığında bildirilmiştir. Yaklaşık olarak da her 10 bireyden biri ömrünün bir devrinde panik atağı geçirir.
Genelde panik atakların başlangıcı geç ergenlik ve 30 lu yaşların başı aralığıdır. Yani panik ataklar daha çok genç yaş hastalığıdır. 18-30 yaş aralığı panik atakların başlangıcının ağırlaştığı yaş aralığıdır. Her yaşta da başlayabilir fakat ileri yaş başlangıç kelam konusu olduğunda altta yatan diğer tıbbi hastalıklar açısından mutlak detaylı inceleme gerektirir. Panik bozukluğu bayanlarda daha fazla görülür.
Panik bozukluğu tanısı konması için ataklar rastgele bir ilaç, unsur, öbür bir tıbbi hastalık ya da öteki bir psikiyatrik hastalıktaki durumlara bağlı olarak çıkmamalı. Bundan ötürü panik bozukluk tanısı düşünülen şahıslarda diğer tıbbi hastalıklar, ilaç, husus kullanımları detaylı sorgulanmalı ve öteki tıp branşlarından konsültasyon istenerek değerlendirilmeleri sağlanmalıdır. Bu türlü bir durumda örneğin unsur kullanımı ile ortaya çıkan panik ataklarda husus kullanımına bağlı anksiyete bozukluğu tanısı konur. Ya da kalp kapak hastalığı kaynaklı ortaya çıkan bir durumda genel tıbbi duruma bağlı anksiyete bozukluğu tanısı konmaktadır. Yalnızca teşhis koymak için değil, tedavi için de var olan durumun gerçek nedeni bilinirse tedavi ona nazaran daha hakikat bir yoldan yapılarak, yüz güldüren sonuca ulaşılmaktadır. Bu nedenle tedavi öncesi hastanın eşlik eden fizikî belirtilerine nazaran kardiyak, endokrinolojik, nörolojik, solunumsal ayırıcı teşhis yapılmalı ve organik nedenler kesinlikle dışlanmalıdır
