Halk ortasında panik atak geçiren herkes panik bozukluğu olarak algılanır. Lakin panik atak bir bozukluk değil belirtiler kümesidir. Panik atak ya da panik nöbet her türlü ruhsal rahatsızlıkta gözlenebilir. Panik bozukluğunda ise gelişen panik ataklarının bir daha geleceği ile ilgili beklenti kaygısı ve bu telaşın sebep olduğu kaçınma davranışı ön plandadır.
Panik bozukluğu çabucak her vakit bir panik atak geçirilmesi ile başlar. Birden fazla hasta birinci nöbette acil olarak bir hastaneye ya da bir kliniğe masraf. Bu ataklar devam etmezse panik bozukluğu gelişmez. Lakin devam eder, sıklığı ve şiddeti gittikçe artmaya başlarsa nöbetler kişinin zihnini daima meşgul etmeye başlar, atakların tekrar yaşanabileceğine dair tasalar gelişir. Beklenti tasası birçok danışanın kaçınma periyoduna girmesine sebep olur. Kişi panik atak geçirme ihtimali olan her yerden ve aktiviteden kaçınmaya başlar. Mesela kalp krizi dehşetiyle spor yapmaktan kaçınır, bayılabileceğini düşündüğünden bir yere giderken kesinlikle yanında birisinin olmasını ister, acil servise gitme muhtaçlığı olabileceğini düşünür ve trafik tıkanıklığı yaşarım derdi ile yola çıkmaz, tıbbi yaşarım kaygısı ile uzun aralı seyahatlerden kaçınır. İlerleyen süreçte kaçınılan durumlar da bir fobi objesine dönüşür ve panik bozukluğu kişinin bütün hayatını kısıtlayan bir tabloya dönüşür. Kişi daima birilerine muhtaç ve bağımlı yaşayabilir hale gelir.
PANİK BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ
Fiziksel Belirtiler
Kalpte hızlanma ve şiddetli atış
Göğüste sıkışma ve basınç hissi
Tansiyon yükselmesi
Boyunda gerginlik
Sıcak basması
Fenalık hissi
Nefes alıp vermede hızlanma
Hava açlığı, nefese doyamam
Ağızda kuruluk
Boğazda düğümlenme ve yumru hissi
Ellerde titreme, diz ve bacaklarda güçsüzlük
El, ayak ve yüzde karıncalanma
Avuç içi terlemesi
Soğuk ve ıslak cilt
Baş dönmesi, sersemlik, beğenilen kararma
Bayılacakmış hissi
Bulantı, kusma, ishal
Mide gaz ve şişkinlik
Bulanık görme
Şuurda bulanma duygusu
Dikkatte dağılma
Rüyada üzere olma
Çevreyi yahut vücudu değişmiş olarak algılama
Kaygı ve kaygı dolu düşünceler
Ölmek üzereyim.
Aklımı yitiriyorum galiba
Kontrolümü kaybediyorum
Kalp krizi geçiriyorum
Buradan çıkamayacağım
Nefes alamayıp öleceğim
Tıkanma yüzünden öleceğim.
İnme inecek, felç olabilirim
Komik duruma düşeceğim
Rezil olacağım
Kaçınma Belirtileri:
-Tek başına kalamama
-Evden uzaklaşamama
-Alışveriş merkezlerine gidememe
-Pazara çıkamama
-Kalabalık yerlerde yürüyememe
-Spor yapamama
-Yüzememe
-Yolculuğa çıkamama
-Köprüden geçememe
-Tünelden geçememe
-Tek başına araba kullanamama
-Tek başına alışverişe gidememe
-Asansöre binememe
-Otobüste seyahat edememe
-Metroya binememe
-Uçak seyahati yapamama
Panik bozukluğu anlamak için adımlar
Panik bozukluk ve panik atakları nasıl ayırt edeceğinizi öğrenmek
▪ Panik atak, bir defalığına apansız ortaya çıkan güçlü dehşet ve tasa hislerinin adeta taşmasıdır.
▪ Panik bozukluk durumunda, tekrar panik atak geleceğine dair daimi bir telaş yaşantısı ile birlikte tekrarlayan panik ataklar vardır.
Panik bozukluk ve panik atakların fizikî belirtilerini anlamak
▪ Fizikî işaret ve semptomlar; nefes almada zorluk, yutma zahmeti, kalp yahut göğüs ağrısı, karın krampları, terleme, kalp ritim suratında artış, baş dönmesi, titreme, baş ağrısı, sıcak yahut soğuk basması, ayak parmakları ya da ellerde uyuşukluk yahut karıncalanma olabilir.
▪ Panik atak 10 dakikadan 30 dakikaya kadar sürer, nadiren bir saatten fazla sürer.
PANİK BOZUKLUĞU NASIL OLUŞUR?
İlk atak başlıyor:
Hiçbir neden yokken ansızın başlayan göğüs ağrısı, göğüste sıkışma, çarpıntı, nefes alamama, terleme, titreme, üşüme ya da ürperme, bazen de bulantı ya da karın ağrısı, baş dönmesi, dengesizlik; düşecek ya da bayılacakmış üzere olma, uyuşma ya da karıncalanma üzere belirtiler, kişiyi dehşet içinde bırakır. O an “kalp krizi” geçirdiğini ya da felç geçirmekte olduğunu zannederek ağır bir “ölüm korkusu” ya da “felç olma korkusu” yaşar.
Hasta büyük bir kaygı ve tasa ile yakınları tarafından en yakın doktor ya da acil servise götürülür. Orada yapılan birçok muayene, çekilen sinema, EKG, BT ve öbür incelemelerde hiçbir şey bulunmaz, oksijen verilerek ya da “sakinleştirici” bir iğne yapılarak meskenine gönderilir.
Ataklar tekrarlıyor:
Danışan o an biraz rahatlamakla birlikte, bir müddet sonra yeni bir Panik Atağı ile tıpkı dehşet ve endişeyi yine yaşamaya ve her yeni atak ile acil servislere taşınmaya başlar.
Her seferinde yine muayene, tekrar incelemeler yapılmasına ve hiçbir olumsuz sonuç bulunmamasına karşın hasta bir türlü iyileşmez; hatta kalbinde ya da beyninde makûs bir şey olduğuna, lakin hekimlerin bunu bir türlü bulamadığına inanmaya başlar.
Bazen de yanlış teşhis konularak hasta, antibiyotikten nefes açıcıya, çarpıntı ilacından, tansiyon ve kalp ilacına ve vitamine kadar değişik ilaçlar ile tedavi edilmeye çalışılır, lakin bir türlü sonuç alınamaz.
Beklenti Anksiyetesi gelişiyor: Ataklar tekrarlamaya devam ettikçe, danışan, ataklar ortasındaki periyotta; gergin, huzursuz ve telaşlı bir biçimde her an yeni bir Panik atağının geleceğini beklemeye başlar. Bu telaşlı bekleyişe “beklenti anksiyetesi” adı verilir. Genel bir tasa hali olur. Atakların birden fazla vakit meçhul vakit ve yerlerde gelmesi bu korkuyu daha çok artırır. Bu nedenle sıhhat kuruluşlarına yakın olmak isterler. Bedensel ve çevresel değişikliklere hassas hale gelerek atağın kestirmeye çalışırlar. Psikoterapi ve Bilişsel Davranışçı Terapi Panik bozuklukta en geçerli terapi yollarından biri de bilişsel ve davranışçı terapilerdir. Bu terapi, danışanın geçmişten getirdiği ve onu panik atağa sürükleyen negatif fikir ve inançlarının daha faydalı olanlarla değiştirilmesini sağlar. Davranışçı yaklaşımda da korkulan durumlarla ilgili sistematik ya da direkt üstüne gitme sistemleri uygulanır. Bu bilhassa kaçınmaların tedavisinde faydalı olabilmektedir. Fakat üzerine gitme terapisinin uygulanabilmesi için kişinin ağır negatif hislerden ve niyetlerden büyük ölçüde arınmış olması sağlanıyor.
