Lenfödem Nedir?
Lenfatik sistem, ikinci dolanım sistemi olarak fonksiyon görmekte, bedendeki interstisiel sıvının toplanmasını ve süzülmesini sağlamaktadır. Lenf sirkülasyon sistemi, bedende ikinci deveran sistemi olarak isimlendirilen, kan dolanımına misal fonksiyonlara sahip bir sirkülasyon sistemidir. Bedenin bağışıklık sisteminde ve sindirim sisteminde bulunan yağların emilmesinde çeşitli fonksiyonlara sahip olan lenf dolanım sisteminde bir bozulma meydana geldiği vakit lenf ödem ismi verilen durum ortaya çıkmaktadır. Lenfatik sistemde bozulma meydana gelmesi sonucunda, lokal nitelikte sıvı birikimleri meydana gelmekte ve lenfödem durumu ortaya çıkmaktadır.
Lenfödem, bedende lenf sirkülasyonunda gerçekleşen yetersizlik ve bozukluğa bağlı olarak, protein açısından güçlü olan intertstisiel sıvının cilt ve cilt altı dokularında birikmesi durumudur. Deri ve deri altı dokularında meydana gelen birikme sonucunda, lenf akım bozukluğu bulunan bölgelerde şişme meydana gelmektedir. Birinci etapta, yalnızca ayak sırtı ve el sırtında besbelli biçimde ortaya çıkan şişme durumu, ilerleyen süreçte bacağa yahut kola hakikat artış gösterebilmektedir. İleri periyot lenfödem hastalarında, karın yahut sırt bölgesinde de şişme meydana gelebilmektedir.
Lenfödemin Sebepleri Nelerdir?
Lenfödem sebepleri, primer (birincil) ve sekonder (başka bir nedene bağlı) olmak üzere temel olarak ikiye ayrılmaktadır.
Primer lenfödem; öbür birtakım sebeplere bağlı olarak değil, doğumsal sebeplerle ortaya çıkan lenfödem durumlarıdır. Primer lenfödem, doğumdan gelen anatomik yapı sebebiyle lenf sirkülasyonundaki bozukluğa bağlı olarak ortaya çıkan lenfödemdir. Primer lenfödem, lenf damarlarında gereğince gelişme gerçekleşmemesi ya da hiç gelişme oluşmamasıyla meydana gelebilmektedir. Lenf damarlarında gözlemlenen gelişime bağlı olarak, doğum sırasında ya da daha ileri yaşlarda lenf ödem durumu ortaya çıkabilmektedir.
Sekonder lenfödem, daha sık gözlemlenen ve öbür bir nedene bağlı olarak ortaya çıkan lenfödem durumudur. Sekonder lenfödem, lenf sirkülasyonunda bozulmaya sebep olan bir sebep doğrultusunda ortaya çıkmaktadır. Lenf sirkülasyonunda bozulmaya sebep olan ve sekonder lenfödem durumunun ortaya çıktığı durumlar, en sık olarak lenf bezlerinin alındığı cerrahi operasyonlar sonrası (meme yahut yumurtalık kanseri ameliyatları), radyoterapi, travma, birtakım tropik parazit enfeksiyonları, selülit ve lenfanjit enfeksiyonları biçiminde sıralanabilmektedir.
Özellikle göğüs ve prostat kanseri ameliyatlarında lenf bezlerinin alınması sonrası, lenfödem meydana gelmesi en sık karşımıza çıkan lenfödem sebebini oluşturmaktadır. Birebir doğrultuda kanser olaylarının tedavisinde gerçekleştirilen radyoterapi (ışın tedavi), ilerleyen süreçlerde lenfödem durumunun ortaya çıkmasında tesirli olabilmektedir.
Lenfödemin sebeplerinden bir oburu ise; damarsal sıkıntılardır. Toplardamarların temel işlevlerini yerine getirememesi ve kanı kalbe yeteri kadar taşıyamaması sebebiyle ortaya çıkan venöz yetmezlik, lenfödemin sebeplerinden birini oluşturmaktadır. Kalbe en uzak bölge olan diz altı bölgesinde meydana gelen venöz yetmezlik, venöz sistemin işlevlerini yerine getirememesi manasına gelmektedir. Venöz sistemin kâfi nitelikte çalışamaması sonucu, lenf sistemi kanın kalbe gönderilmesi için yardım etmektedir. Lakin bu yardım, lenf sistemine çok yüklenilmesine sebep olarak, lenfödem rahatsızlığını meydana getirmektedir.
Lenödem, çok yağlanma sendromu olarak bilinen ve çoklukla bayanlarda ortaya çıkan lipödem oluşumu sonucunda da meydana gelebilmektedir. Adet devri ya da hamilelik sonrası, her iki bacakta simetrik nitelikte çok yağ oluşumu, lenf sistemine çok yüklenilmesine ve lenfödem hastalığının oluşmasına sebep olabilmektedir.
Lenfödem Belirtileri Nelerdir?
Lenfödemin en kıymetli belirtisi, lenf akım bozukluğu kelam konusu olan bölgelerde meydana gelen şişliklerdir. Bu doğrultuda lenfödem belirtileri olarak şunları sıralayabilmekteyiz;
-Ödemli bölgede sıkışma yahut dolgunluk hissi
-Karıncalanma
-Ağrı
-Lenf akım bozukluğu bulunan bölgede kızarıklık ve renk değişikliği
-Hareket zorluğu ve kısıtlılığı
-Ağırlaşma hali
-Huzursuzluk
-Gerilme hissi
Lenfödemin en değerli belirtisi olan şişme, yavaş ilerleyerek gerçekleşmektedir. Bu bakımdan ölçüm yapılmadığı sürece fark edilmesi epeyce sıkıntı olmaktadır.
Lenfödem Tedavisi
Bütün sıhhat sorunlarında olduğu üzere, lenfödem rahatsızlığında da erken teşhis ve erken periyotta tedaviye başlanması, tedavinin başarısı açısından kilit bir noktayı oluşturmaktadır. Lenfödemin en bariz belirtisi olan şişlik, yavaş ilerleyen ve bu sebeple erken fark edilmeyecek niteliktedir.
Lenfödem tedavisi, hastada ortaya çıkan şişlik durumuna nazaran değişmektedir. Şişliğin şimdi gözle görülemediği, erken periyot lenf ödem durumları, biyoempedans ölçüm yapılarak saptanabilmektedir.
Erken devir lenf ödem tedavisinde kompleks dekonjestif (boşaltıcı) terapi kullanılmaktadır. Kompleks dekonjestif terapide, elastik nitelikte bası giysiler ve mesken antrenman programları uygulanmaktadır.
Lenfödem sebebiyle meydana gelen şişliğin gözle görülebilir ve ölçülebilir nitelikte olduğu durumlarda ise, eğitimli fizyoterapistler tarafından gerçekleştirilen manuel lenf drenajı tedavisi, çok katmanlı bandaj uygulaması ve nezaret altında uygulanan aşikâr başlı antrenmanlar yoluyla tedavi sağlanmaktadır.
Lenfödem tedavisinde “Manuel Lenf Drenajı” sistemi, lenf sisteminin eller ile manipüle edilerek, bloke olmuş sıvının özgür akışını sağlayan aktif bir prosedür olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sistem ile, ödemli bölgede birikme gösteren lenf sıvısının alınması ve sağlıklı halde çalışan bölgelerdeki lenf nodüllerine transferinin gerçekleştirilmesi amaçlanmaktadır. Manuel lenf drenajı prosedürü ile, deverana tesiri olmayan masaj tekniklerinden farklı olarak, derinin çabucak altında bulunan yüzeysel lenf damarlarına hafif basınç gerçekleştirilmektedir.
Kompresyon bandajı ve çorabı ile, manuel lenf drenajı metoduyla harekete geçirilen lenf sisteminin aktifliğinin korunması amaçlanmaktadır. Bandajlama istikrarlı biçimde ayarlanarak, kasların etkin olduğu durumlarda yüksek basınç ve dinlenme halinde düşük basınç uygulanmaktadır. Böylelikle lenf sıvısının, bilhassa daha evvel birikme oluşan bölgede tekrar ağırlaşması önlenmektedir.
Lenfödem gözlemlenen deride, cildin kurumasından kaynaklı olarak Ph kıymeti 5,5 olan nemlendiricilerin kullanılması gerekmektedir. Bu bakımdan lenfödem hastalarının takip edilmesi, ödemli bölgedeki beden katlantılarında mantar oluşumu gerçekleşip gerçekleşmediği daima olarak denetim edilmelidir.
