Mutluluk tesadüf müdür, yoksa bir tercih midir? Doğuştan mı bilinir, sonradan mı öğrenilir? Daima midir, aralıklı mı? Sahi nedir memnunluk?
En bilindik tarifiyle memnunluk, bireyin gereksinim duyduklarına ve isteklerine ulaşmasından doğan bir doygunluk halidir. Kişinin hareketinin sonucu, isteğinin mükafatıdır. Yani arzuladıklarımız ve elde ettiklerimiz ortasındaki orandır.
Bazı araştırmalar, insanların şekerli besinlerin tadını doğuştan sevmesinin, içgüdüsel olarak memnunluk arayışından kaynaklandığını söylemektedir. Memnunluk hormonu olarak bilinen beyin kimyasallarından serotonin, beslenme yoluyla etkilenebilen bir nörotransmitterdir ve salınımı şeker tüketimiyle alakalıdır. Bu ipucundan yola çıkarsak, dünyaya memnun olmak güdüsüyle geliyoruz. Bir öteki yaklaşıma nazaran ise, hayatta hisler da dâhil her şeyi görerek ya da deneyimleyerek öğreniyoruz. Yani dünyaya geldiğimiz etraf ve aile memnunsa, onlardan keyifli olmayı aksi durumda ise mutsuzluğu öğreniyoruz. Keyifli olmayı olumlu bir bedel kabul edip, tecrübelerimizle edindiğimiz memnunluk durumlarına ulaşmak için efor harcıyoruz.
Pek çok insanın zihninde çocukluğundan beri süregelen, mutluluğa ilişkin şablonlar vardır. Hangi şartlarda, ne olursa, ne kadar sürerse keyifli olunacağına dair yargılar belirler memnunluğu. Yaşananlar şablona uyuyorsa memnunluk yakalanmıştır, uymuyorsa (bu şablonların, şahit olduklarımız, duyduklarımız, izlediklerimiz ve hayal ettiklerimizle yaratılmış beklentiler olduğunu göz önüne alırsak uymayabilir) mutsuzuzdur. Bazen yaşadığımız memnunluk yalnızca zihnimizdeki şablona uymadığı için gözden kaçırırız farkına varmayız. İnsanların memnunlukla ortalarındaki en büyük pürüz kendi memnunluk tarifleridir demek yanlış olmaz sanırım.
Mutluluğu “mutsuz olmama hali” ya da “yaşamın genelinden duyulan memnuniyet” olarak tanımlamamız mümkün mü? Neden olmasın! Kişiselliğin giderek yaygınlaşması, tanınan kültürün dört bir koldan mutluluğa dair “talep edin” “mutluluğun 72 yolu” dayatmaları, bireye keyifli olmayı artık bir istek değil, mecburilik olarak algılatmaya başladı. Mutluluğun sıra dışı bir hal, hayatın gayesinin da bu anları kesintisiz kılmak olduğunun daima altının çizilmesi, şahısları adeta memnunluk için daima koştur oldu. Memnunluk kişinin yaşantısının toplu olarak olumlu bir kıymet söz etmesinden çok, kendi benlik algısının zarurî bir modülü olarak algılanmaya başladı. Halbuki mutsuz olmamak bile memnun sayılmak başlı başına bir neden olamaz mı?
Oysa ki içimizde pek çok duyguyu bir ortada barındırırız: heyecan, dehşet, ümit, hayal kırıklığı… Olumsuz hisler da ömrümüzde kaçınılmaz ve kıymetlidir. Sağlıklı birey, bu hislerden yalnızca olumlu olanlara talip olup, başkalarından kaçınmaya çalışmaz. Olumlu ya da olumsuz yaşadığımız her tecrübe ve his şahsî gelişimimiz için değerlidir. Olumsuz his ve tecrübelerimizi reddetmek bizi noksan bırakacaktır. Lakin bir kaybın yasını tuttuğumuzda, bir kusurun pişmanlığını yaşadığımızda, yakınlarımızın kederlerini içimizde hissettiğimizde tamamlanırız. Tamamlanmış olmak bizi mutsuz mu etmeli?
Yeni yıl, yeni kararlar almak, yeni başlangıçlar yapmak ve keyifli olmak için düzgün bir fırsat olabilir. Pekala mutluluğun formülü ne? Nasıl keyifli oluruz? Sanırım işe evvel memnunluğu hakikat tanımlayarak başlamamız gerekiyor. Memnunluk salt içimizdeki bir dürtü değil tıpkı vakitte hayat uzunluğu öğrendiklerimizi de içerir. Şimdi memnun olmayı bilmiyorsak bile bu öğrenemeyeceğimiz manasına gelmiyor. En değerlisi memnunluk, bizim mutluluğa dair tariflerimize bağlıdır. Gerçeklikten uzak, yüksek beklentili tanımlar bizi daha büyük mutluluklara taşımaz aksine memnun olma seçeneğimizi elimizden alır. Memnunluğu bulduğumuzda, sonsuza kadar sürmeyeceğini, her his üzere bir vakit sonra azalacağını düşünüp, memnun anların tadını çıkartmalıyız. Ve mutsuz olduğumuzda, bu histen elde ettiğimiz kazanımlarla sakince bir sonraki keyifli anı beklemeye koyulmalıyız.
