Obezite dünya sıhhat örgütünün (WHO) tarifine nazaran sıhhat açısından risk oluşturan olağandışı yahut çok yağ birikimi olarak tanımlanır. Bu yağ birikimi besinler ile alınan gücün, harcanan güçten fazla olmasından kaynaklanır. Kilonun boyun metrekaresine bölünmesi ile elde edilen beden kitle indeksi (VKİ) ile hesaplanır. Bu bedel 25-30 kg/m2 olduğunda birey fazla kilolu, 30 kg/m2 üzerinde ise obez olarak kabul edilir.
Bir vakitler sırf yüksek gelirli ülkelerde bir sorun olarak görülen çok kilo ve obezite, düşük ve orta gelirli ülkelerde, bilhassa kentsel ortamlarda şimdilerde daha çarpıcı formda artmaktadır. Fazla kilolu yahut obez çocukların büyük çoğunluğu, artış oranının gelişmiş ülkelere nazaran %30’dan fazla olduğu gelişmekte olan ülkelerde yaşıyor. 1975’ten 2016’ya kadar, 5-19 yaş ortası çok kilolu yahut obez çocuk ve ergenlerin yaygınlığı, global olarak %4’ten %18’e dört kattan fazla arttı. Obezite, çok kilolu yahut obez olmanın bir sonucu olarak her yıl 4 milyondan fazla insanın ölmesiyle 2017 yılından itibaren global salgın olarak kabul edildi.
Ülkemizde obezite
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran, 15 yaş ve üstü obez bireylerin oranı 2016 yılında % 19,6 iken, 2019 yılında %21,1 oldu. Cinsiyet ayrımında bakıldığında; 2019 yılında bayanların %24,8’inin obez ve %30,4’ünün obez öncesi, erkeklerin ise %17,3’ünün obez ve %39,7’sinin obez öncesi olduğu görüldü. Genel olarak Obez bireylerin oranı %21,1 oldu. Dünya Sıhhat Örgütü 2018-2019 yılı obezite datalarına nazaran ise Türkiye’de her 3 bireyden 1’i obezdir.
Dünyada obezite
Obezite global boyutta kıymetli bir halk sıhhati problemidir. Hem gelişmiş ülkelerde hem de gelişmekte olan ülkelerde obezite her geçen gün artış göstermektedir. DSÖ tarafından Asya, Afrika ve Avrupa’nın 6 farklı yöresinde yapılan ve 12 yıl süren MONICA çalışmasında 10 yılda obezite prevalansında %10-30 ortasında bir artış saptandığı bildirilmiştir. Obezitenin giderek yaygınlaşarak halk sıhhati sorunu haline gelmesi, tüm dünyada obezite ile uğraş çalışmalarının başlamasına neden olmuştur. Tüm dünyada 1,5 milyar kişi fazla kilolu, 500 milyon kişinin ise şişmandır.
Obezite belirtileri nelerdir?
Obezite yalnızca görsel bir sorun değildir. Bireyin hayat konforunu direkt etkileyen bir hastalıktır. Hastalarda terleme, çarpıntı, nefes darlığı, horlama, sırt ve eklem ağrıları üzere belirtiler görülmektedir. Bunun yanında özgüvende azalma, toplum içerisinde beğenilen görülmeme yahut dışlanma üzere ruhsal problemlere da neden olabilmektedir.
Obezite hangi hastalıklara yol açar?
Obezite birçok hastalığın temelini oluşturur. Bu hastalıkların birçok kronik diye tanımladığımız ve temelindeki etken yok edilmedikçe tüm ömrü etkileyen ve organlarda oluşturduğu hasar artarak devam eden hastalıklardır. Sirkülasyon sistemi, sindirim ve boşaltım sistemleri ve öbür ögelerin tümü bu sıhhat meselesinden olumsuz etkilenmektedir. Obezite, kansere yakalanma riskini de arttırır. Bunun yanında yapılan kimi çalışmalarda morbid obez hamilelerde, obezite ameliyatı sonrası zayıflayarak hamile kalanlara kıyasla anneye ve bebeğe ilişkin meselelerin çok daha fazla oranda yaşandığı gösterilmiştir. Obezitenin önlenmesi ve tedavisi tüm bu hastalıklarla başa çıkmada birinci basamaktır. Obezitenin direk ya da dolaylı olarak yol açtığı ya da açabileceği kimi hastalık ve sıhhat meseleleri ise şu biçimde sıralanabilir;
Şeker hastalığı
Tansiyon yüksekliği
Kalp damar hastalıkları
İnsülin direnci sorunu
Kolesterol yüksekliği
Safra kesesi taşı
Felç ve inme durumları
Kanser
Karaciğer yağlanması
Uyku apnesi
Nefes darlığı, astım
Kas ve eklem hastalıkları
Psikolojik hastalıklar
Polikistik over hastalığı
Cilt ve deri bozulmaları ve hastalıkları
Bu hastalıklar nedeniyle birey çok çeşitli ve fazla sayıda ilaç kullanmakta ve hayat kalitesi hayli düşmektedir.
Obezite masrafları
2019 yılında OECD tarafından yayınlanan rapora nazaran, obezite sorunu yaşayanların sıhhat hizmetlerinden daha sık yararlanma eğiliminde olduğu, obezlerin olağan bireylere nazaran yaklaşık 2,5 kat daha fazla sıhhat harcaması yaptığı, obezite kaynaklı hastalıkların tedavisinin, toplam sıhhat harcamalarının yüzde 8,4’ünü oluşturduğu kaydedilmiştir. Örneğin obeziteye bağlı şeker hastalığı gelişen bir hastada ek olarak pek çok ilaç kullanmak, tetkik yaptırmak, diyabete bağlı sıkıntılarla uğraşmak ve çok daha fazla sayıda poliklinik muayenesi yapmak gerekecektir.
Kovid 19 ve obezite
Korona virüs pandemisi sürecinde yapılan çalışmalar, Kovid-19’un obezite hastalarında daha ağır seyrettiğini ve virüs nedeniyle hastaneye yatanların yaklaşık yarısının obezitesinin olduğunu ortaya koymuştur. DSÖ’nün salgın olarak tanımladığı obezite, sigaradan sonra en değerli ikinci mevt nedeni olarak kaydedilmiştir. Pandemi şartları nedeniyle yeme içme sisteminin değişmesi ve atıştırma sıklığının artması obeziteye davetiye çıkarmıştır. Bilhassa bu devirde sağlıklı beslenme daha da değerli hale gelmiştir. Bunun yanında bir öteki sorun da pandemi devrinde elektif ameliyatların bir müddet ertelenmesi olmuştur. Obezite cerrahisi elektif bir ameliyattır yani acil değildir fakat obezitenin kovid-19 hastalığını artırması ve şiddetlendirmesi üzere bir grup bulgular elde edilince obez hastaların ameliyatlarının ertelenmemesi, bunların acil kabul edilebileceği görüşü dünyada kabul görmüştür.
OBEZİTE TEDAVİ TEKNİKLERİ NELERDİR?
Obezite tedavisinde kullanılan yollar; diyet, idman, davranış terapisi, farmakolojik (ilaç tedavisi) tedavi ve cerrahi tedavi olarak sıralanabilir. Ekseriyetle birinci süreçte diyet ve antrenman tedavisi uygulanır. Bunun yanında obeziteye neden olan faktörler saptanmalı ve önlenmelidir.
Obezite Ameliyatları Kimler için Uygundur?
Obezite cerrahisi için kimi kriterler gerekmektedir. Birinci baktığımız kriter ise beden kitle indeksidir (VKİ). VKİ hesaplaması için kullanılan bedeller ise bireyin uzunluk uzunluğu ve kilosudur. Beden yükümüzün (kg) boyumuzun metre cinsinden karesine bölünmesi ile elde edilir. VKİ 30-35 kg/m2 olanlar evre 1 obez, 35-40 kg/m2 olanlar evre 2 obez, 40 kg/m2 üzeri morbid obez olarak tanımlanır. Ameliyat için kişinin VKİ’nin 40 kg/m2 üzerinde yahut VKİ 35-40 ortasında ise yandaş hastalık olması gerekmektedir. Bu yandaş hastalıklar tip 2 şeker hastalığı, koroner arter hastalığı, hiper tansiyon, kolesterol yüksekliği, trigliserid yüksekliği, uyku apne sendromu, yağlı karaciğer hastalığı, obezite alakalı astım, gastroözefageal reflü hastalığı, venöz staz hastalığı, idrar tutamama, tartıya sekonder ilerleyici eklem deformiteleridir. 15-65 yaş ortasındaki hastalara ameliyat yapılabilmektedir. Ergenliğe morbid obez giren çocukların %75’inin ileride de morbid obez olduğu bilinmektedir. 65-70 yaş ortasındaki hasta kümesinde ise genel durum ve performans değerlendirmesi yapılır. Muayene ve tetkikler sonunda uygun olan hastalar ameliyat edilebilir.
Kimlere yapılmaz?
Obezite ameliyatları; obezite tiroid bezi tembelliği, kortizon kullanımı ya da endokrin organ hastalığına bağlı ise, İlaç, alkol vb uyarıcı unsurlara bağımlılık kelam konusu ise, önemli bir psikiyatrik sorun var ise ve 1 yıl içinde gebelik planlanıyorsa uygulanmamaktadır.
OBEZİTE AMELİYAT PROSEDÜRLERİ
Farklı çeşit ve tıpta cerrahi operasyonlardan oluşan bu ameliyatlar, bireylerin genel sıhhat durumlarına, obezite düzeylerine ve daha farklı birçok duruma nazaran seçilmektedir. Obezite cerrahisinde şimdi altın standart olarak belirlenmiş bir prosedür yoktur. Tıbbın her alanında olduğu üzere hastaların bilhassa metabolik, anatomik ve hormonal durumları ve obezite düzeyleri gözetilerek hasta bazında karar verilmektedir. Obezitenin cerrahi tedavisi temelde üç düzenek ile gerçekleştirilir. Bunlardan birincisi kısıtlama manasında restriksiyon ile mide hacminin azaltılması, ikincisi ise malabsorbsiyon ile ince barsaklardan emilimin azaltılmasıdır. Üçüncü sistem ise bu iki sistemin birlikte gerçekleştirilmesidir.
OBEZİTE AMELİYATI SONRASI UYULMASI GEREKEN KURALLAR NELERDİR?
Obezite ameliyatları hastaların ömür stilini ve beslenme biçimini direkt etkileyecek olan ameliyatlardır. Ameliyat sonrası hasta ahengi en az ameliyatın kendisi kadar kıymet taşır. Hastaların ilaçları, vitamin ve mineral alımı, su içimi, beslenme ve idman biçimi ile ilgili uyması gereken kurallar vardır. Fizikî olarak vücudun zorlanmaması, ağır yük kaldırılmaması, işe çabucak geri dönülmemesi gerekmektedir. Bu kurallara ahenk muvaffakiyetle gerçek orantılıdır. Bu kurallar hem ameliyat öncesi hem de taburculuk sırasında hastaya anlatılır. Bilgilendirici broşürler verilir. Hastaların bunun dışında acil yahut beklenmeyen durumlarda nasıl hareket edecekleri ve ulaşabilecekleri kişi ve telefon bilgileri anlatılır. Birinci aylarda daha sık aralıklarla olmak üzere en az 2 yıl muayene ve takip süreci vardır. Bunların dışında öteki ameliyatlarda dikkat edilmesi gereken rutin kurallara obezite ameliyatları sonrasında da dikkat edilmesi gerekmektedir
OBEZİTE AMELİYATI SONRASI NELER OLABİLİR?
Hastalar tıpkı gün ayağa kaldırılır ve yürütülür. Sıvı alımına başlanır ve 2 ya da 3 gün içinde taburcu edilir. Obezite ameliyatları her ne kadar standart ameliyat olarak görülse de her hasta ve her bünyede farklılık arz edebilmektedir. Ameliyat sonrası süreç her hastanın kendine özeldir. Bunun yanında halsizlik, kusma, kabızlık, ağrı, saç dökülmesi üzere denetim edilebilir şikayetler de görülebilir.
