Birleşmiş Milletler (BM), 11 Temmuz’un “Srebrenitsa Soykırımı’nı Anma Günü” olarak ilan edilmesini öngören karar tasarısını kabul etti. Karara Sırplar “soykırımcı” olarak adlandırılacakları gerekçesiyle şiddetle karşı çıktı. Peki, Srebrenitsa Katliamı nedir? Srebrenitsa Katliamı ne vakit gerçekleşti?
SREBRENİTSA KATLİAMI NEDİR?
Srebrenitsa Katliamı ya da Srebrenitsa Soykırımı, 1991-1995 Yugoslavya İç Savaşı (Hırvatistan Savaşı ve Bosna Savaşı)’nda Sırp Cumhuriyeti Ordusu’nun Srebrenitsa’ya karşı giriştiği Krivaya ’95 Harekâtı esnasında Temmuz 1995’te yaşanan ve en az 8.372 Bosnalı’nın Bosna-Hersek’in Srebrenitsa kentinde general Ratko Mladiç komutasındaki ağır silahlarla donatılmış Bosna Sırp ordusu tarafından öldürülmesine verilen isimdir. Katliamda bir kısım bayan ve küçük yaşta çocuğun da öldürüldüğü, dokümanlarla kanıtlanmıştır. Sırp Cumhuriyeti Ordusunun dışında katliama “Akrepler” olarak tanınan Sırbistan özel güvenlik güçleri de katılmıştır. Birleşmiş Milletler Srebrenitsa’yı inançlı bölge ilan etmiş olmasına rağmen 400 silahlı Hollanda barış gücü askerinin varlığı katliamı önleyememiştir.
Srebrenitsa katliami II. Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’da gerçekleşmiş en büyük toplu insan kıyımı olması ve Avrupa’daki hukukî olarak birinci sefer belgelenmiş soykırım olması açısından da kıymet taşır.
2002 yılında katliamla ilgili bir raporun akabinde Hollanda hükûmeti katliamı önleyemediği gerekçesiyle toplu olarak istifa etti. 2013, 2014 ve 2019’da Hollanda devleti, Hollanda yüksek mahkemesi ve Lahey bölge mahkemesinde 300’den fazla insanın vefatını önlemek için kâfi çabayı göstermemekten sorumlu bulundu. Nisan 2013’te Sırbistan Cumhurbaşkanı Tomislav Nikolic, Srebrenica’da işlenen “suç” nedeniyle özür diledi fakat bunu soykırım olarak isimlendirmeyi reddetti.
Birleşmiş Milletler, 23 Mayıs 2024 tarihinde alınan kararla, 11 Temmuz’u Srebrenitsa Soykırımını Anma Günü olarak kabul etti.
Srebrenitsa Katliamı ve Müslümanların Toplu Halde Kıyımı
1992 Bosna Savaşı’ndan sonra Sırbistan, Bosna-Hersek’in stratejik alanı haline geldi. Bilhassa ülkenin doğu tarafı Avrupa Birliği tarafından Yasak Bölge ilan edildi. Bu bölge içinde Srebrenitsa kenti de vardı. Bu da Bosna Hersek Silahlı Kuvvetleri için bir fırsat olarak değerlendirildi. Ayrıyeten Bosna Hersek’in bütün maddi varlığı olan en büyük maden ocakları da ülkenin tek geçim kaynağıydı. Bu da Sırplar için bir araç olarak değerlendirildi. Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu ve Sırp zulmüne karşı yetersiz imkânlarla karşı koymaya çalışan Srebrenitsa’nın Tanjarz Kırsalı’nda tam 10.000 kişiyi esir alan askerî küme Mladiç’in buyruğuyla esirleri öldürmeye başladı. Sırp vahşeti Avrupa’dan yüz bularak doruğa çıktı ve tam 5 gün süren katliamda 8.300 kişi öldürüldü. Kalan 2.700 kişi özgür bırakıldı. Öldürülen bu 8.300 kişinin cesetleri parçalanıp iskeletleri çıkarttırıldı ve bu cesetler krematoryumda yakıldıktan sonra Lahey Mezarlığı’na gömüldüler. Katliamdan yaklaşık 13 yıl sonra Bosnalı Sırp kumandan Ratko Mladiç kaçak olarak yaşadığı Sırbistan’ın Sermiyan köyünde Radovan Karadzic ile bir arada yakalanarak tutuklanmış ve Lahey Milletlerarası Ağır Ceza Mahkemesi’nde 1 hafta yargılandıktan sonra haklarında tutuklama kararı çıkmıştır, ayrıyeten Mladiç’in cezası müebbet mahpus olarak belirlenmiştir. Lahey’deki memleketler arası savaş hataları mahkemesince 16 yıldır aranan Mladiç’in yakalanmasına yönelik Sırp istihbaratının çalışmalarının akabinde özel polis birlikleri, Zrenyanin kenti yakınlarında Lazarevo köyüne operasyon düzenledi. Operasyonda “Milorad Komadiç” uydurma kimliğini kullanan Ratko Mladiç yakalandı. BM Güvenlik Kurulu kararıyla kurulan Eski Yugoslavya Milletlerarası Ceza Mahkemesi’nce yapılan açıklamada, Mladiç’in, Sırbistan’ın iç hukuku yeterince yerine getirilmesi gereken tüzel süreç tamamlandıktan sonra Lahey’e sevkedileceği, bu transferin sabırsızlıkla beklendiği belirtildİ.
