TİROD NODÜLÜ NEDİR?
Tiroid nodülü tiroid bezinin içinde, bezi oluşturan hücrelerin çok çoğalması sonucu oluşan kistik (içi sıvı dolu) yahut solid (içinde sıvı olmayan, katı) kitlelerdir. Tiroid nodüllerinin büyük çoğunluğu güzel huylu (kanserli olmayan) olmasına karşın küçük bir kısmı tiroid kanseri içerir. Tiroid kanserini en erken basamakta teşhis etmek ve tedavi etmek için birçok tiroid nodülünün kıymetlendirilmesi gereklidir.
TİROİD NODÜLÜ NEDEN OLUŞUR?
Tiroid nodülünün nedeni genel olarak bilinmemektedir. Hipotiroidinin en yaygın nedeni olan Hashimoto tiroiditi, tiroid nodülüne neden olabilir. Ülkemizde yaygın olarak görülen iyot eksikliğinin de tiroid nodüllerine neden olduğu bilinmektedir. Birtakım nodüller vakit içinde otonomi kazanıp fazla ölçüde tiroid hormonu salgılayarak hipertiroidiye de neden olabilirler (toksik adenom, toksik multinodüler guatr da olduğu üzere hiperfonksiyone tiroid nodülü).
Tiroid nodülleri sık karşılaşılan lezyonlardır. Toplumda 60 yaşına gelen insanların yaklaşık yarısında, muayene yahut görüntüleme yoluyla bir tiroid nodülü saptanmaktadır. Bu nodüllerin %90’ından fazlası yeterli huyludur. Çoğunluğu kolloidal nodül, tiroid kisti yahut foliküler neoplazm olarak bulunur, %10’dan daha az oranda nodül tiroid kanserine de bağlı olabilir.
TİROİD NODÜLÜNÜN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Tiroid nodüllerinin birçoklarının belirtisi yoktur. Nadiren ağrı, yutma zahmeti, nefes darlığı, ses kısıklığı yahut hipertiroidi belirtilerine neden olabilirler.
TİROİD NODÜLÜ NASIL SAPTANIR VE KIYMETLENDİRİLİR?
Tiroid nodülleri, rutin bir fizik muayene sırasında yahut öteki bir nedenle yapılan boyun ultrasonu yahut tomografisi esnasında tesadüfen saptanır. Bazen de hastalar aynaya bakarken, tesadüfen boyunlarında bir yumru fark ederek tiroid nodüllerini kendileri bulurlar.
Tiroid nodülü saptandığında tiroidin geri kalanının sağlıklı olup olmadığının, diğer nodül(ler) olup olmadığının ve tiroid bezinde hipertiroidi ya da hipotiroidi üzere işlevsel bir bozukluk olup olmadığının belirlenmesi gerekir. Bu emelle tiroid işlev testlerine bakılmalıdır. Ayrıyeten daha ayrıntılı kıymetlendirme için tiroid ultrasonografisi ve gerektiğinde ince iğne biyopsisi de yapılmalıdır.
TİROİD ULTRASONU
Tiroid ultrasonu, tiroid nodülü değerlendirmesi için değerli bir görüntüleme usulüdür. Tiroidin imajını elde etmek için yüksek frekanslı ses dalgaları kullanılır. Tiroid ultrasonu nodülün katı ya da kistik (sıvı dolu) olduğunu belirleyebilir, ayrıyeten nodülün kesin boyutunu ve özelliklerini belirleyebilir. Böylelikle kanser açısından kuşkulu nodüllerin belirlenmesine yardımcı olabilir. Tiroid ultrasonu, fizik muayene sırasında hissedilemeyecek kadar küçük nodülleri de saptayabilir, böylelikle gerçek nodül sayısı da belirlenmiş olur. Birinci kıymetlendirme tamamlandıktan sonra nodüllerin takibinde boyut ve özellik değişimlerinin belirlenmesinde de tiroid ultrasonu yararlıdır.
Ayrıyeten ince iğne biyopsisi gerektiğinde bunun yapılabilmesi için de ultrason kullanılabilir.
TİROİD İNCE İĞNE ASPİRASYON BİYOPSİSİ (TİİAB)
Lokal anestezi uygulamaya bile gerek olmadan yapılabilen kolay bir süreçtir. Çoklukla özel bir hazırlık gerektirmez yalnızca kan sulandırıcı ilaç kullanımı varsa süreçten birkaç gün evvel kesilmesi gerekebilir.
TİİAB yapılırken tiroid nodülündeki hücreleri çekmek için çok ince bir iğne kullanılır ve en yanlışsız sonucu alma bahtını arttırmak için nodülün farklı kısımlarından birkaç örnek alınır. Hücreler daha sonra bir patolog tarafından mikroskop altında incelenir.
Tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisi sonuçları aşağıdakiler üzere raporlanabilir:
Nodül yeterli huyludur (kanser değildir).
Biyopsilerin yaklaşık %80’i bu biçimdedir. Bunun yalancı negatiflik oranı %3’ten azdır. Güzel huylu tiroid nodülleri nefes darlığı yahut yutma zahmeti üzere semptomlara neden olmadıkça ameliyat gerektirmez. Takip edilmesi kafidir. Nodül vakitle büyürse yahut özelliklerinde değişiklik olursa biyopsiyi tekrarlamak gerekebilir.
Nodül malign (kanser) yahut malignite (kanser) için kuşkulu.
Biyopsilerin yaklaşık %5’i malign olarak rapor edilir ve çoğunlukla tiroid kanserinin en yaygın tipi olan papiller kanserden kaynaklanır. Malignite için kuşkulu bir nodül ise %60-75 kanser riski taşır. Bu iki tanıyı da alan nodüllerin cerrahi olarak çıkarılması gerekir.
Nodülün yapısı belirlenememiştir (belirsiz).
Biyopsi sonuçlarının %20’ye varan bir kısmında görülebilen bu söz birkaç farklı tanıyı işaret edebilir. “Belirsiz” tarifi ince iğne biyopsisi sırasında kâfi sayıda hücre çıkarılmasına karşın, mikroskopla incelemenin sonucu emniyetli bir halde yeterli huylu yahut kanser olarak sınıflandıramayacağı manasına gelir.
Meçhul olarak raporlanmaya neden olan tanılardan birisi “Foliküler lezyon” olabilir. Foliküler lezyon olarak raporlanan nodüllerin yaklaşık %20-30’u kanserlidir. Kesin teşhis fakat ameliyatla konulabilir. Bu durumda nodülün kanser olmama ihtimali daha yüksek olduğu için (%70-80), ameliyatta çoklukla tiroidin yalnızca nodülün olduğu, tek tarafı çıkarılır (lobektomi). Kanser saptanırsa kalan tiroid bezi de çoklukla çıkarılmalıdır. Ameliyat ile kanser olmadığı doğrulanırsa, kalan tiroidi çıkarmak dolayısı ile cerrahiyi “tamamlamak” için ek bir ameliyat gerekmez.
Meçhul olarak raporlanmaya neden olan tanılardan başkası Ehemmiyeti Belgisiz Atipi (Atypia of Undetermined Significance = AUS) yahut Değeri Bilinmeyen Foliküler Lezyon (Follicular Lesion of Undetermined Significance = FLUS) olabilir. Bu nodüldeki hücreler öbür teşhis kategorilerinden birine yerleştirilmelerine neden olacak özelliklere sahip olmamaları nedeniyle bilinmeyen olarak tanımlanırlar. Bunlar nadiren kanser içerirler, bu nedenle TİİAB ile tekrar değerlendirmesi gerekir, bu durumda önerilebilecek öteki seçenek nodülü içeren tiroidin yarısının çıkarılması (lobektomi) için ameliyat da olabilir.
Biyopsi tanısal olmayabilir yahut yetersiz olabilir.
TİİAB ultrason kılavuzluğunda yapıldığında biyopsilerin %5’ten daha azında rapor edilir. Bu sonuç, teşhis koymak için kâfi hücre elde edilmediğini söz eder, lakin nodül bir kist ise sık karşılaşılan bir durumdur. Bu nodüllere ikinci bir ince iğne biyopsisi ile yine kıymetlendirme gerekebilir.
TİROİD SİNTİGRAFİLERİ
Tiroid sintigrafileri geçmişte tiroid nodüllerini kıymetlendirmek için çok sık kullanıldı. Bununla birlikte, tiroid ultrasonu ve TİİAB’ın doğruluk ve hassasiyetinin çok yüksek olduğunun gösterilmesi ile tiroid sintigrafisi artık birinci basamak bir kıymetlendirme metodu olarak kabul edilmemektedir.
Sintigrafi hipertiroidiye neden olan nodüllerin değerlendirilmesinde hala değerli bir role sahiptir. Hipertiroidiye neden olan nodüllere yapılan sintigrafi ek kıymetlendirme yahut biyopsiye gerek olmadığını destekleyebilir. Öteki birçok durumda, boyun ultrasonu ve TİİAB, her çeşit tiroid nodülünü değerlendirmenin en yeterli ve en yanlışsız yolu olmaya devam etmektedir.
MOLEKÜLER TESTLER
Tiroid nodüllerinin DNA’sındaki genleri inceleyen yeni geliştirilen moleküler testler vardır ve dinamik bir süreçte geliştirilmeye de devam etmektedir. Bu testler bilhassa TİİAB sonucunun bilinmeyen olduğu durumlarda, nodülün kanser olup olmadığının belirlenmesinde yararlı olabilmektedir. Bu özel testler, olağan biyopsi süreci sırasında alınan numuneler üzerinde yapılır. Tiroid nodüllerinin kıymetlendirilmesine yardımcı olabilecek özel kan testleri de vardır. Lakin bunlara ulaşıp yaptırmak konusunda birtakım zorluklar bulunmaktadır.Meme kanseri riski yüksek olan şahıslarda önleyici mastektomi Göğüs kanseri gelişme riski yüksek bireylerde risk azaltıcı tedaviler uygulanabilir. Önleyici (profilaktik) mastektomi göğüs kanseri gelişme riskini kıymetli ölçüde azaltabilir, fakat bu ameliyatın tıpkı vakitte ileriki hayatınız üzerinde kıymetli bir tesiri olabilecek önemli bir seçim olduğu unutulmamalıdır. Önleyici mastektomi, göğüs kanseri gelişme riskini azaltmak için bir yahut her iki memen…
