Türk mühendislerinin geliştirdiği sürücüsüz metro altyapısı 2021 yılında devreye alınacak. İstanbul raylı sistemlerinin işletmesi ve bakımından sorumlu Metro İstanbul AŞ, TÜBİTAK BİLGEM ve ASELSANgüç birliğiyle geçen yıl başlatılan Şoförsüz Metro Sinyalizasyon Sistemi Geliştirme Projesi son hız devam ediyor. 2021’de işletmeye alınacak projede 100’den fazla Ar-Ge mühendisi vazife alıyor.
Sözleşme bedeli haricinde kurumların kendi öz kaynaklarıyla da finansal dayanak sağladığı çalışmalar, modüler mimariyle geliştirildiğinden süratle yeni metro sınırlarına uyarlanabilecek.
Proje kapsamında dünyada yalnızca 5-6 firmanın sahip olduğu Haberleşme Tabanlı Metro Sinyalizasyon Teknolojisi tamamen milli imkanlarla geliştirilecek.
Sinyalizasyon sisteminin, operasyonel gereksinimleri üst seviyede karşılayan ileri teknolojik eser olarak öncelikle yurt içi pazarda yüksek satış potansiyeli sağlaması öngörülüyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesinin gelecek yıllar için planladığı bin kilometre uzunluğunda metro çizgileriyle 5 bin metro aracı yatırımlarının ayrılmaz modülü olan sinyalizasyon sistemlerinde böylece yurt dışı bağımlılığı ortadan kaldırılmış olacak.
Bu kapsamda, Gayrettepe-İstanbul Havalimanı-Halkalı Metrosu, Gebze-Darıca Metrosu, Buca Metrosu, ANKARAY, Ankara Havalimanı Metrosu, Konya Metrosu için tasarım takımları karar vericilerle görüşmelere devam ediyor ve gerekli bilgilendirmeler yapılarak ulusal tahlilin yararları aktarılıyor.
Metro araç ve sinyalizasyon sistemlerinde maliyetler uzun vadede hesaplanıyor. Örneğin, 30 yıllık işletme sonunda birinci alım maliyeti, güç tüketimi, arıza, bakım ve yedek modül masrafları üzere maliyetlerin toplanmasıyla “yaşam ömrü maliyeti” oluşturuluyor. Bu nedenle metro yatırımı yapılırken, birinci alım maliyetinin yanı sıra, öteki maliyet kalemlerinden güç tüketimiyle 30 yıllık lojistik takviye maliyet kalemlerinin de kıymetlendirilmesi gerekiyor.
Maliyetler düşürülebilecek
Enerji tüketiminin düşürülmesi, verimli araç çekiş sistemleri, rejeneratif frenleme ve şoförsüz sinyalizasyon sistemleri ile sağlanırken entegre lojistik takviyenin ise lakin ulusal tasarım ve yerli üretimle çözülmesine gereksinim bulunuyor.
Metro araçları artık yeni jenerasyon haberleşme tabanlı sinyalizasyon sistemleriyle şoförsüz denetim ediliyor. Böylece daha inançlı ve verimli işletme yapılırken maliyetler azaltılıyor.
İstanbul metro sınırlarında değişik tiplerde araçlar ve sinyalizasyon sistemleri bulunuyor. Bu farklılıklar işletme esnasında birtakım sorunlar oluşturuyor. Uyumsuz yedek modüller, stok maliyetinin, tedarik müddetlerinin ve deneyimli işçi sayısının artmasına neden oluyor. Bu sorunun tahlilinde İstanbul metrolarında standartlaştırmaya gidilmesi büyük ehemmiyet taşıyor.
Hem araç tiplerinde hem de sinyalizasyon sistemlerinde ortak ihtiyaçlara nazaran şartnameler hazırlanır ve ulusal sinyalizasyon sistemi tahlili oluşturulursa standartlaşma sağlanarak “yaşam ömür maliyeti” düşürülebilecek.
3 yıl evvel yola çıkıldı
İstanbul Büyükşehir Belediyesi şirketi Metro İstanbul AŞ ile ASELSAN ortasında ulusal sinyalizasyon geliştirilmesi çalışmaları 3 yıl öncesine uzanıyor.
Yürütülen çalışmalar sonucunda, geçen yıl protokol imzalandı ve akabinde M1 çizgisinin modernizasyonu kapsamında Ulusal Şoförsüz Sinyalizasyon Geliştirilmesi Kontratı bu yılın başında imzalandı.
Sözleşme kapsamında Türkiye’nin önde gelen kurum ve kuruluşlarıyla çalışmalara başlandı. Metro İstanbul AŞ, TÜBİTAK BİLGEM ve ASELSAN güç birliği yaparak Türkiye’de birinci sefer şoförsüz metro sinyalizasyon sistemini geliştirme ve sertifikasyonunu alma gayesiyle yola çıktı.
Gereksinimler tamam, tasarım süreci sürüyor
Haberleşme Tabanlı Metro Sinyalizasyon Projesi kapsamında Araç Üstü Tren Denetim ve Müdafaa Sistemi, Trafik Denetim Merkezi ve Çizgi Uzunluğu Tren Denetim Sistemi üzere üç temel teknoloji geliştiriliyor.
ASELSAN proje teknik yöneticisi olarak sistem mühendisliği faaliyetlerini yürütüyor. Şirket, bu kapsamda Araç Üstü Tren Denetim ve Muhafaza Sistemi üzerinde çalışıyor. Metro İstanbul AŞ, Trafik Denetim Merkezinin geliştirilmesinden sorumlu olan şirket olarak yer alıyor. Çizgi Uzunluğu Tren Denetim Sistemi’nin geliştirilmesinde TÜBİTAK BİLGEM ile çalışmalar yapılıyor.
Ortak geliştirilen proje üç evrede yürütülüyor. Birinci etapta, geliştirilen yazılımların simülasyon ortamında test edilmesi hedefleniyor. İkinci basamakta, SIL-4 güvenlik düzeyinde geliştirilecek donanımlar üzerinde yazılımların test edilmesi planlanıyor. Üçüncü evrede ise geliştirilen sistemlerin gerçek donanım ve yazılımlarla 2 metro tren seti üzerinde doğrulanması yapılarak projenin tamamlanması hedefleniyor.
Çalışmalar kapsamında sistem ihtiyaç özellikleri bitirilirken, sistem tasarım süreci devam ediyor.
