Alkol ve husus bağımlılığı birey, aile ve içinde bulunduğu toplum bakımından olumsuz tesirlere sahip bir alışkanlık çeşididir. Ruhsal, sosyolojik, çevresel, maddi ve fizikî olarak birçok olumsuz tesire sahiptir. Unsur kullanımı, husus bağımlısı kişi haricinde toplumu ve daha özelinde aileyi etkilemesi unsur ve alkol bağımlılığında artış meydana gelmesi ve ölümcül risk bulundurması açısından devrimizde toplum sıhhati açısından büyük sorun arz etmektedir. Unsur kullanımı sıhhat alanına has klinik boyutlu bir sorun üzere görülse de aslen ferdî sıhhat ve yapısal form üzerinde eş vakitli ve çok boyutlu tesirlere sahip bir sorundur. Bu ikisi ortasında karşılıklı etkileşen bir bağlantı vardır. Hasebiyle sıhhat boyutundaki tedavi süreçleri ile uygunlaştırıcı, kollayıcı, önleyici çalışmalar birebir devamlılık süreci içerisinde yer almaktadır. Sonuç olarak siyaset çalışmalarıyla desteklenen ulusal nitelikli uğraşlar sonucu meydana gelen çalışmalar olmalıdır.(Doğan, 2001, s. 2)
Türkiye jeopolitik pozisyonu nedeniyle unsur geçiş güzergâhının merkezinde bulunmaktadır. Husus transferi Doğudan Batıya yanlışsız olmaktadır. Türkiye’ye uyuşturucu husus girişi Afganistan ve İran üzerinden yapılmaktadır. Hasebiyle birinci durak Hakkari olmaktadır. Hakkari’den İstanbul’a kadar çeşitli güzergahlar izlenerek farklı kentlerde dağıtıma çıkmaktadır. Bu dağıtımlarda unsur binlerce bireye ulaşır. İstatistiklere bakıldığında son beş yıl içerisinde uyuşturucu kaçakçılığının artmış olduğu görülmektedir. Öte yandan nüfusun %24,5’ini unsur bağımlılığı konusunda en büyük risk kümesinde yer alan 14 -29 yaş ortası genç nüfusun oluşturmaktadır.
Madde Kullanımıyla Alakalı Sorunlar
Madde kullanımı ve bununla bağlı sıkıntılar medeniyetlerin kurulması kadar eskidir.(Çakmak & Ögel, 1997)Bağımlılık yapan hususlar, insanlık tarihinin başlangıcından beri, tıbbi alana hizmet vermekle birlikte keyif verici olarak kullanılmaktadır. Tarihi sürecin içerisinde tıbbi hedeflerle kullanılmış; keyif verici özelliği nedeniyle kullanımında artışlar olmuştur. Bu cinsten talebi besleyecek arz da beraberinde şekillenmiş, küresel düzeyde ülkeler ile kıtalar nezdinde farklılık gösteren bir istek-tüketim eğrisi oluşturmuştur. (Söylemezoğlu, 1997)Madde kullanımı hususa ulaşım imkanlarının artmasına paralel olarak artmıştır. Son yüzyıla kadar unsur bağımlılığı farklı unsur cinslerine nazaran dünyanın belirli yerlerinde sonluydu. Dünyadaki süratli değişim, ulaşım, ulusal bedellerden uzak yıkıcı gençlik kültürünün oluşması, berbat davranışların her ortamda sergilenmesi savaşlar, denetimsiz ve kontrolsüz yapı ile unsurun berbata kullanımının bütün çeşitleri tüm dünyaya yayıldı.(Ergenç & Yıldırım, 2007, s. 13)Dolayısıyla bu noktada kollayıcı önleyici çalışmaların Türkiye açısından hayli kıymetli olduğu gözlenmektedir. Ayrıyeten süratli nüfus artışı ve bunun meydana getirdiği çarpık kentleşme, işsizlik oranının artışı, sosyokültürel ve ekonomik problemler, tedavi sonrası rehabilitasyon merkezlerinin yetersizliği, bireylerin uçucu unsurlara erişimlerindeki kolaylık, geniş tarım ve orman topraklarının bulunması nedeniyle denetimlerin güç olması sorunun çok daha önemli boyutlara ulaşmasına neden olmaktadır.(Özcan, 2015, s. 7)
Maddenin Berbata Kullanımının Sonuçları
Maddenin berbata kullanımı kullanan birey üzerinde yıkıcı tesirlere sebep olmaktadır. Bu tesirler çeşitli kişilik bozukluklarına, bulaşıcı hastalıklara, derideki bulgusal farklılıklara, psikiyatrik hastalıklara eş teşhisli olarak yansır. Uzuv kaybı, toplumsal fonksiyonel bozukluk, antisosyal kişilik, yeme bozuklukları, beyinde küçülme ya da daha sık rastlanılan beyin hücrelerinin ki tahrip olması rastlanılan durumlardır. Husus kullanım bozukluğu olan bireyler unsur ile birincil ya da ikincil biçimde irtibatı olan deri hastalıklarına, AIDS, Hepatit B/ C virüsüne ve bu hastalıkların şikâyetlerine sahiptir. Bu şikayetler birtakım belirtilere bakılarak kıymetlendirilir. Bulaşıcı hastalıklar husus alımı sırasında patanteral yol ile alım sonucu oluşan belirtilerden ortaya çıkar. Patanteral yol ise sindirim kanalı dışında başka bir yolla sıvı halde olan hususun damar içi, kas içi ya da derialtı enjeksiyon halinde bedene verilişini anlatmak için kullanılan kavramdır. (Sağlık Sözlüğü.Org, 2018)
Madde bağımlılığı uyku sisteminin çökmesi, üriner sistem bozuklukları, yeme bozuklukları üzere bireyin metabolizmasına direkt tesir eden sistemsel bir yıkımdır. Alkol ve unsur kullanım bozuklukları, yeme bozuklukları üzere beynin ‘dur – devam et’ iletileri ortasındaki iletim bozukluklarından kaynaklanmaktadır. Husus kullanımı olan bireyin eş vakitli olarak yeme sorunları de görülmektedir. Bilhassa yüksek ölçüde alkol tüketen bireylerde beden ziyadesiyle susuz ve besinsiz kalır. Kâfi vitamin ve minerale sahip değildir. Alkol ve unsur kullanım bozukluğuna sahip şahıslarda somatik, ruhsal ve biyolojik yollarla dürtüsel davranışlara tahliller araştırılmaktadır. Ayriyeten alkol tüketme ve yemek yeme, ıstırap, sıkıntı ile başa çıkma sistemi olarak da nitelendirilebilir. Gerek klinik hadise nitelikleri ve savunma sistemlerindeki benzerlikler, gerekse de gelişimsel dilimlerdeki ortak yetersizlikler nedeniyle yeme bozuklukları ve husus kullanım bozuklukları eş vakitli olarak baş göstermektedirler. (Hantaş, Maner, Erkıran, Turan, & Gökalp, 2003, s. 25) Alkol ve husus kulanım bozukluklarına sıklıkla kişilik bozukluğu eşlik etmektedir. (Evren, 2004, s. 113) Unsur bağımlığı için özel, farklı bir kişilik biçiminin varlığı kabul edilmese de, alkol ya da unsur kulanım bozukluğuna sahip bireylerin dürtüsel, saldırgan ve yenilik isteği üzere kimi kişilik özellikleri açısından denetimlerden farklılık göstermektedir. (Conway, Kane, Ball, Poling, & Rounsaville, 2003, s. 67)
Alkol ve Husus Bağımlılığının Sebepleri
Bağımlıların unsur kullanım hikayeleri incelendiği vakit husus kullanım nedenlerinin çeşitli olduğu görülmektedir. Her bireyin sahip olduğu farklı kişilik özellikleri hasebiyle unsur kullanımının birçok nedeni vardır. Sigara, alkol ve bağımlılık yapan hususların kullanımı sanayi ihtilali, makineleşme ve çeşitli sanayi alanlarında risk kümesini oluşturan çocukların personel olarak çalışmasıyla günümüzde yaygın bir kamusal sorun haline ulaşmıştır. (Introduction to Inhalant Abuse, 1992, s. 13) İçinde bulunulan toplumsal etraf sebebiyle hususa ulaşma, alışma ve kolay temin etme üzere durumlar tesirlidir. Merak etme ve arkadaş etrafının unsur kullanımına yönelik baskısı, bireyin aile yapısı ve ailesiyle yaşadığı bağlantı problemleri, endüstrileşmenin tesiri, kültürel değişimler, nesil çatışmaları unsur kullanımına iten sebeplerdir. Genel manasıyla biyolojik, ruhsal, aileye bağlı nedenler ve sosyokültürel nedenler olarak tanımlanabilir. Alkol ve unsur kullanımı önemli, çoklukla kronik ve karmaşık bir psikososyal sorundur. (Sağlık Bakanlığı: Lise Öğrencilerinin Sigara, Alkol ve Uyuşturucu Unsurlar Konusundaki Bilgi, Tavır ve Davranışlarının Belirlenmesi Projesi, 1995)
Bağımlılıkla Nasıl Uğraş Edilir?
Bağımlılıkla çaba eden hastalar ve hasta yakınları bir yandan da toplum içinde etiketlenme meselesiyle baş etmektedirler. Diğer patalojik hastalıklarda gözlemlendiği üzere alkol ve unsur bağımlılığı için de misal tenkit ve etiketlemelerin olduğu görülmektedir. Husus bağımlısı ve alkolik şahıslara ait damgalamalar birçok defa; ahlaki açıdan düşük benlik hürmeti, kişilik zayıflığı, kişilik bozukluğu, cürüm eğilimi üzere dürtüsel durumları anlatır niteliktedir. Olumsuz yargılar formunda olmaktadır. Damgalama, bireye birçok alanlarda sorun oluşturmaktadır. İşsiz kalma riski, toplumsal statü kaybı, toplumda onaylanmama, toplum içinde izole edilme, kayıp kimlik algısı üzere birçok formda kendisini göstermektedir. (Fleming, Bradbeer, & Green, 2001, s. 27
