Dünya üzerinde yaklaşık olarak 50 milyonun üzerinde uyarıcı-uyuşturucu psiko-aktif unsur kullanım bozukluğuna sahip bireyler bulunmaktadır. Bu kullanım bozukluğuna sahip 25 yaş üzeri bireylerin %12 ila %15’inin şahsına, eşyalara ve etrafındaki bireylere ziyan verebilecek derecede alkol yahut husus kullandığı belirlenmiştir. Alkol ve uyuşturucu husus kullanımı ekseriyetle her alanda tesirini göstermektedir. Tüm ülkelerde unsur ve alkol kullanım bozukluğu görülmekte ve hiçbir ülke bu halk sıhhati meselesinin dışında kalamamaktadır(ILO, 2018).
20. yüzyılın son vakitleri olan 1997 yılında, Birleşmiş Milletler Uyuşturucu Kontrolü Programı’nın oluşturduğu “Dünya Uyuşturucu Raporu’ndan (The World Drug Report) ulaşılan bulgulara nazaran, yalnızca bir yıl içerisindeki unsur kullanım bozukluğuna sahip bireyler ya da bir kere olsun husus kullananların sayıları şöyledir; eroin 8 milyon, kokain 13 milyon, esrar 141 milyon, amfetaminler 30 milyondur. Dünya Uyuşturucu Raporuna nazaran, bilhassa son vakitlerde dünya üzerinde kaçak yollarla yapılan uyuşturucu unsur ölçüsünde yükselme meydana gelmiş, piyasadaki hareketlilikten ve husus ölçüsünün artmasından ötürü arz talep istikrarı değişmiştir. Hasebiyle husus fiyatlarının da düştüğü gözlenmiştir. Son 10 yılda dünyada yapılan toplam ticaretin %10′ unu yasa dışı satılan unsurlar oluşturmuş, bu tip uyarıcı hususların ticareti otomotiv ve demir-çelik ticaretinin çabucak gerisinde yer almıştır(Köknel, 1983, s. 43).
Özgürlükler ülkesi olarak bilinen Avrupa ülkesi Hollanda’da esrar ticareti özgürleştirilmiştir. Hollanda bu yasallaşma akımının başını çekerek esrarı yasal olmayan unsur kapsamından çıkarmış lakin kullanıcının sadece kendi kullanabileceği ölçülerde üzerinde esrar taşımasına müsaade vermiştir. Bu türlü yaparak esrarın yasal bir unsur kapsamına girmesini önlemiştir. Böylelikle yan yasallaştırma yolu ile bir çeşit deneme-yanılma sürecine girmiş bulunmaktadır. Bu uygulamadan sonra yapılan bir araştırmada esrar kullanımının özgür bırakılmasının kullanım oranlarında rastgele bir değişikliğe sebep olmadığı gözlenmiştir(Sayım, 2000).
Fransa’da son yıllarda alkol tüketiminin süratle artması sonucunda halkı bilinçlendirmeye ve farkındalık oluşturmaya yönelik bir çalışma sonucunda, alkol tüketimi ve sıkıntıları geçmişteki yıllara nazaran azalmıştır(Kasatura, 1998).
Türkiye ise jeopolitik pozisyonu nedeniyle uyuşturucu ticaretinin ortasında bulunmaktadır. Özellikle 1980’lerden sonra gitgide artış gösteren silah-eroin değişimi ile birlikte psiko-aktif unsurların Türkiye’de de kullanılmaya başlandığı gözlemlenmiştir. Bugüne kadar yapılmış rastgele bir çalışma bulunmamasına karşın, ülkemizde 100 bin civarında unsur bağımlısı birey olduğu varsayım edilmektedir(Kalyoncu, 1996, s. 26). Ülkemizde farklı vakitlerde farklı yerlerde araştırmalar yapılmıştır. Bu araştırmalar sonucunda uyuşturucu kullanım bozukluğuna dair ortalama bir sayı elde edilmektedir. 1991 yılında İstanbul’da yalnızca dört okulla ve 1500 lise öğrencisi ile gerçekleştirilen anket çalışmasında ömür mühletince en az bir kere kullanım yüzdesi sigara ve alkol dışında rastgele bir unsur için %2.6, sigara için %15.7, alkol için %27.6, esrar için ise %7 olarak bulunmuştur (Sabuncuoğlu, 1995).
Antalya kent merkezinde lise son sınıf öğrencilerini kapsayan bir anket çalışmasında son bir yıl içindeki kullanım oranlarına bakıldığında öteki çalışmalardan farklı bir sonuca ulaşılmamaktadır.
Yapılan öteki bir araştırma ise 2001 yılında Türkiye’de farklı coğrafik bölgelerden seçilen 9 vilayette ilköğretim ve ortaöğretim gençleri ortasında yapılmış bir anket araştırmasıdır. Toplam 24,000 şahsa anket uygulanmıştır. Anket araştırmasında sigara bağımlısı öğrencilerin yaygınlığı hayli yüksektir. Bilhassa 6, 7 ve 8. sınıf öğrencileri ortasında sigara kullanım yaygınlığı %50’den fazladır. Gençler ortasında alkol (%45) kullanımı da sigara kullanımı üzere emsal pahaları oluşturmaktadır (Gökler & Koçak, 2008, s. 96). Alkol kullanımı ile birlikte başka unsurların kullanımının en yaygın görüldüğü vilayetlerin, ortaöğretimde İzmir (%64,7), ilköğretimde Eskişehir (%14.6) olması dikkat caziptir. Bir bütün olarak değerlendirdiğimizde sigara ve alkolden sonra en sık kullanılan hususlar uçucu unsurlardır. Bu, ortaöğretim öğrencilerinde %5.1, ilköğretim öğrencilerinde %3.2 olarak bulunmuştur. Kullanım sıklığı en düşük olan unsurların ise eroin (%2.5), ecstasy (%2.5) ve kokain (%2.4) olduğu saptanmıştır. Başka yandan gençler ortasında uyuşturucu hapların (%2.8) kullanımı düşük oranda bulunmuştur ama hekimin reçete etmesinin dışında sakinleştirici hapların (%5.2) kullanımı ise uçucu unsurlar kadar yaygındır (Ögel & Liman, 2003).
Uyarıcı unsur bağımlılığında en riskli yaş aralığı 12-17’dir. 17-25 yaş aralığında ise bağımlı kişi sayısı artmaktadır. Husus bağımlısı olan gençlerin % 68’i ise 18 yaşın, % 32’si 20 yaşın altındadır (Gökler & Koçak, 2008). Bütün bu dataların dışında dünya ve Türkiye özeli incelendiğinde her geçen yıl alkol ve unsur kullanımının artığı görülüyor. Bunun en büyük nedeni olarak ise alkol ve hususa ulaşılabilirliğin daha da kolay hale gelmesi gösterilebilir. Ayriyeten toplumsal medya kullanımının yaygınlaşması ile özendirici faaliyetlerin artması bir risk ögesi olarak önümüze çıkmaktadır. Bilhassa 12-21 yaş ortası küme bu tehlikeye karşı büyük ehemmiyet arz etmektedir.
