Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Lideri Devlet Bahçeli‘nin konuşmasında değindiği ‘umut hakkı’ merak konusu oldu.
Bahçeli, Abdullah Öcalan için ‘Öcalan bu kararlılığı gösterirse umut hakkı için yasal düzenlemenin önü açılsın’ dedi.
Peki Bahçeli’nin kelamını ettiği umut hakkı nedir, umut hakkı ne demek? Bahçeli, bugünkü konuşmasında Abdullah Öcalan’a da yer verdi. Bahçeli, konuşmasında Öcalan’ın “umut hakkından” bahsetti. Bahçeli, “Tecridi kaldırılırsa gelsin TBMM’de DEM Parti küme toplantısında konuşsun. Terörün büsbütün bittiğini ve örgütün lağvedildiğini açıklasın. Bu dirayet ve kararlılığı gösterirse umut hakkının kullanımıyla ilgili yasal düzenleme yapılması ve bundan yararlanmasının önü de arkasına kadar açılsın” tabirlerine yer verdi. Umut hakkı, müebbet yahut ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası alan mahkumun hür kalma imkanının tanınması hakkı. Ömür uzunluğu mahpus cezasına çarptırılan şahısların, belirli bir mühletten sonra toplumla tekrar buluşmasını sağlamak için verilen bir hak. Umut hakkı, kişinin tekrar özgürlüğüne, topluma kavuşma umudunu muhafazasını sağlar. Bütün ülkeler, hukuk sistemlerinde bir düzenlemeye giderek umut hakkını hukuk sistemlerine entegre etmeye çalışmıştır. Umut hakkı, vefat cezasının kaldırılma eğilimiyle birlikte ortaya çıktı. Birinci düzenlemelerde, ağır cürümlerden mahkum olanların erken tahliye imkanının ortadan kaldırıldığı düzenlemeler yapıldı. Müebbet mahpus cezaları, mahkumların hayatları boyunca devam edecek biçimde düzenlendi. Bu durumda, mahkumların salıverilme imkanı olmuyordu. Umut hakkı birinci olarak Alman Federal Anayasa Mahkemesi kararlarıyla ortaya çıktı. Ömür uzunluğu mahpusa çarptırılan kişlerin kişiliklerindeki gelişim göz arkası edilerek mahkûmların bir gün özgür kalma umutları büsbütün ellerinden alındığında; devletin insan onurunun özüne ağır bir darbe vurmuş olacağına dikkat çekilmişti. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), umut hakkını insan onuru ve insanlık dışı muamele yasağı kapsamında kıymetlendirir. Örneğin, mahkumların cezasının muhakkak aralıklarla gözden geçirilmesi gerektiği ve salıverilme umudundan mahrum bırakılmanın insan hakları ihlali sayılabileceği kararlarıyla dikkat çekmiştir. Umut hakkından, ağırlaştırılmış müebbet ya da müebbet mahpus cezasına çarptırılmış mahkumlar muhakkak kaideler altında faydalanabilir. Bu bağlamda, Birleşmiş Milletler’in Nelson Mandela Kuralları üzere memleketler arası dokümanlar de, mahkumların onurlu bir ömür sürmelerini sağlamak için hür kalma umudunun korunması gerektiğine vurgu yapar.“TECRİDİ KALDIRILIRSA…”
UMUT HAKKI NEDİR?
UMUT HAKKI NE MANAYA GELİR?
Ancak buna karşın ‘insan hakları hukukunun’ tesiri ile müebbet mahpus cezası mahkûmlarının da cezalarının makul bir mühleti infaz edildikten sonra tahliye olmalarının önü açıldı. Bu hakka ise ‘umut hakkı’ ismi verildi.
UMUT HAKKINDAN KİMLER YARARLANIR?
Umut hakkı, tüm mahkumlara otomatik olarak uygulanmaz. Bilhassa ağır kabahatlerden karar giymiş bireylerin ceza infaz mühletleri sonunda hür kalma ihtimali, düzgün hal ve rehabilitasyon süreçlerinin göz önünde bulundurulmasıyla kıymetlendirilir.
