DEHB, çocuklarda ve gençlerde daha sık görülen davranışsal ve ruhsal hastalıklar sınıfına girer ve çoklukla çocukluk çağı hastalığı olarak görülür.
Belirtileri ortasında dikkat toplamada zahmet, çok aktivite ve davranışları denetim etmede zahmet bulunur. Bu bozukluk, DSM-5’e nazaran, beynin öz-yönetim sistemindeki karmaşık gelişimsel bir gecikme olarak anlaşılmaktadır ve tanısı, kişinin ömür biçimini önemli biçimde bozuyorsa yahut gözle görülür acıya yol açıyorsa doğrulanır.
Tedavi teknikleri ortasında rehberlik, hayat tarzında değişiklikler ve ilaçlar bulunmaktadır. DEHB’nin tedavisi şahsa özel olup, uzman bir sıhhat profesyoneli tarafından yönlendirilmesi gerekmektedir.
Erişkinlerde de görülebilen bu bozukluk, erkeklerde daha sık teşhis edilirken, erişkin çağa yaklaştıkça bayanlarda görülme sıklığı artmakta ve erkeklerle neredeyse eşitlenmektedir.
DEHB’NİN NEDENLERİ NELERDİR?
DEHB’nin kesin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, uzmanlar çoklukla bu durumun birden fazla faktörün birleşimi sonucu ortaya çıktığını düşünmektedirler. DEHB’nin oluşumunda rol oynayan faktörler şunlardır:
• Genetik: DEHB’nin gelişiminde genetik faktörler değerli bir rol oynar. Ebeveynlerinden biri DEHB olan çocukların bu bozukluğa yakalanma riski daha yüksektir.
• Beyindeki Kimyasal Unsurlar: Beyindeki kimi kimyasal hususların (dopamin, norepinefrin ve serotonin gibi) düzgün fonksiyon göstermemesi, DEHB semptomlarına neden olabilir.
• Beyindeki Hudut Ağları: Beyindeki hudut ağları ortasındaki sinyal iletiminin bozulması da DEHB’nin oluşumuna katkıda bulunabilir.
• Çevresel Faktörler: Düşük doğum tartısı, olumsuz ekonomik kurallar, çocukluk periyodunda beyin hasarı, gebelikte annenin sigara içmesi yahut uyuşturucu kullanması, gebelik sırasında maruz kalınan toksinler ve annenin gebelikte birtakım ilaçları kullanması üzere çevresel faktörler de DEHB’nin gelişimine tesir edebilir.
Bu faktörlerin her biri, DEHB’nin oluşumunda farklı derecelerde tesirli olabilir ve ekseriyetle bir kombinasyon halinde DEHB’nin gelişimine yol açar. DEHB’nin tanısı ve tedavisi için bir sıhhat profesyonelinin rehberliği altında ferdi bir yaklaşım gereklidir.
DEHB’NİN TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
DEHB’nin tedavisi, ferdî gereksinimlere nazaran özelleştirilmiş ve çoklukla çok istikametli bir yaklaşım gerektirir. Tedavi planı, çoklukla aşağıdaki bileşenleri içerir:
• İlaç Tedavisi: DEHB semptomlarını yönetmek için sıklıkla stimülan ilaçlar kullanılır. En yaygın olarak kullanılan ilaçların etken unsuru metilfenidattır. Alternatif olarak atomoksetin, deksamfetamin, guanfasin ve lisdeksamfetamin faal hususları de kullanılabilir.
• Psikoterapi: Bireyin davranışlarını yönetmesine yardımcı olmak için psikoterapi uygulanabilir. Bilhassa bilişsel davranışçı terapi (BDT), DEHB tedavisinde tesirli bir usuldür.
• Eğitim ve Öğrenme Stratejileri: DEHB olan bireylerin öğrenme ve dikkat maharetlerini geliştirmek için özel eğitim programları ve stratejileri kullanılabilir.
• Aile Eğitimi ve Danışmanlığı: Aile üyelerine DEHB hakkında bilgi verilmesi ve onların bu durumla başa çıkma hünerlerini geliştirmelerine yardımcı olunması önemlidir
Her bireyin durumu farklı olduğu için, tedavi planı şahsa has olarak belirlenmelidir ve bir sıhhat profesyonelinin rehberliği altında uygulanmalıdır. DEHB tedavisi, semptomların şiddetine ve bireyin hayat usulüne nazaran değişiklik gösterebilir. Tertipli takip ve kıymetlendirme, tedavinin aktifliğini artırmak ve gerektiğinde ayarlamalar yapmak için kıymetlidir.
DEHB TEDAVİSİNDE ALTERNATİF METOTLAR NELERDİR?
DEHB tedavisinde kullanılan alternatif prosedürler, klâsik tedavi sistemlerine ek olarak yahut birtakım durumlarda bunların yerine kullanılabilir. İşte DEHB için birtakım alternatif tedavi formülleri:
• Yüzme, Spor ve Antrenman: Fizikî aktiviteler, bilhassa yüzme ve öteki sporlar, dikkat ve konsantrasyonu artırabilir ve hiperaktiviteyi azaltabilir.
• Uyku: Tertipli ve kaliteli uyku, DEHB semptomlarını yönetmede değerli bir rol oynar. Uyku tertibi ve hijyenine dikkat etmek, semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir.
• Meditasyon: Meditasyon ve farkındalık teknikleri, bireylerin odaklanma yeteneklerini geliştirmelerine ve dürtüselliklerini denetim etmelerine yardımcı olabilir.
• Teknoloji Kullanımı: Teknoloji kullanımını sınırlamak, bilhassa çocuklarda ve gençlerde dikkat dağınıklığını azaltabilir.
Bu prosedürlerin her biri, DEHB’nin idaresinde yararlı olabilir, lakin her bireyin gereksinimleri farklı olduğu için, bu metotların kullanımı bir sıhhat profesyonelinin rehberliğinde yapılmalıdır. Alternatif tedavi formüllerinin aktifliği ve uygunluğu, ferdî duruma nazaran değişebilir ve bu nedenle rastgele bir alternatif tedaviye başlamadan evvel bir uzmana danışmak değerlidir.
