Asıl ismi Abdurrahman bin Muhammed bin Haldun olan İbn Haldun’un ailesinin kökeni, Yemen’de İslam’ı yayma ve Kur’an öğretme misyonunu üstlenen sahabelerden Vail b. Hucr’a dayanıyor.
İbn Haldûn, Mukaddime isimli yapıtında evrim niyetini farklı açılardan ele alır ve bu mevzuya çeşitli bakış açıları getirir. Ona nazaran, varlık cihanı birbirine bağlı bir sistem içinde yer alır ve bu tertip, maddi ve maddi olmayan ögelerin bir ortada bulunmasıyla ortaya çıkar. Mukaddime’de, evrim fikrinin ayrıntılarına inen İbn Haldûn, insanın evrimi, kimya ve tasavvuf üzere mevzuları farklı kısımlarda inceler. Ayrıyeten, Gaybın Bilinmesi, Cefr, Vahiy Alma, Düş, Kehanet ve Arraflık üzere bahisleri dolaylı olarak işleyerek evrim temasına değinir.
İbn Haldûn’a nazaran, varlıklar evrenindeki maddi ve maddi olmayan ögeler, birbirine bağlı bir nizam içinde hareket eder. Bu tertip, varlıkların birbirleriyle etkileşimi ve birbirlerine bağımlılığıyla şekillenir. İbn Haldûn, bu tertibi anlamak için kainattaki ögeleri maddi ve maddi olmayan olarak ayırır ve her birinin evrimini inceler.
Varlık kozmosunun bir sınıflandırmasını sunan İbn Haldûn, bu sınıflandırmada madenlerden bitkilere, bitkilerden hayvanlara ve hayvanlardan beşere kadar bir sistem görür. Bu sistem, hierarşik bir yapıya sahiptir ve her bir varlık tipi kendinden evvel gelen çeşitlerle bağlıdır.
İbn Haldûn’un evrim anlayışında, varlıkların evrimi zarurî olmaktan çok potansiyel bir yapı taşır. Bu evrim, varlıkların içlerinde barındırdıkları imkanlara bağlı olarak gerçekleşir. İbn Haldûn’a nazaran, tipler ortasında direkt geçişler olmaz ve her cins kendi içinde bir bütünlük taşır.
Sonuç olarak, İbn Haldûn’un evrim niyeti, varlık kozmosunun karmaşıklığını ve tertibini anlamak için derinlemesine bir perspektif sunar. Onun evrim anlayışı, çağdaş bilimsel teorilerle paralellik gösterir ve varlık kozmosunun işleyişine dair kıymetli bir bakış açısı sunar.
EVRİM NEDİR?
Evrim teorisi, biyolojide canlıların tipler ortasında nasıl değiştiğini ve çeşitliliğin nasıl oluştuğunu açıklayan temel bir kavramdır. Bu teori, Charles Darwin’in doğal seçilim ve ortak atasal cins kavramlarına dayanmaktadır.
Doğal seçilim, tiplerin çevresel şartlara ahenk sağlama yeteneğine dayanır. Bu süreçte, uygun genetik özelliklere sahip bireylerin hayatta kalma ve üreme talihi daha yüksektir. Bu da çeşitlerin vakit içinde değişimine ve ahenk sağlama kabiliyetinin artmasına yol açar.
Türlerin ortak atası fikri, tüm canlıların geçmişte ortak bir atadan evrimleştiğini öne sürer. Evrim ağacında, farklı çeşitler ortasındaki evrimsel bağları gösterir ve çeşitlerin nasıl değiştiğini anlamamıza yardımcı olur.
Genetik değişim, evrimin temelini oluşturur. Rastgele mutasyonlar, canlıların genetik gereçlerinde meydana gelir ve yeni özelliklerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu mutasyonlar, doğal seçilim tarafından belirlenir ve cinslerin evrimini yönlendirir.
Fosil kayıtları, evrim teorisini destekleyen kıymetli deliller sunar. Geçmişte yaşamış olan organizmaların kalıntıları, tiplerin vakit içinde nasıl değiştiğini ve çeşitliliğin nasıl oluştuğunu gösterir.
Evrim teorisi, biyoloji alanında temel bir kavramdır ve birçok bilimsel araştırma ve ispat tarafından desteklenmektedir. Bu teori, canlıların cinsler ortasında nasıl evrimleştiğini anlamamıza ve ömrün çeşitliliğini açıklamamıza yardımcı olur.
