Namık Kuyumcu
“Unutulsun bir gövdeye duyulan hasret
Unutulsun bu alışılmış duyarlık
O kadar sade o kadar kalabalık ki
Unutulmaya kıymet onların insan gövdeleri
Ve unutulmalı mutlaka
Dolsunlar diye yüreklere
Dolsunlar damarlara.
Ölü mü denir
Ölü mü denir artık onlara”
Edip Cansever, ilgili şiirini bu dizelerle bitirir.
Aslında Edip Cansever “Ölü mü denir onlara” dizesinde, çok açık anlatıyordur kimi gidişlerin öbür türlü bir kalmak ve yine doğmak olduğunu.
Mehmet Çetin kardeşim de gidişini bir şiire taşıyan hayatların pahalı öznelerinden birisi olarak, giderken de şiir yazmıştır. Devamı, düş yoldaşlarıyla yazılmaya devam edecek bir şiir…
Vasiyeti gereği Dersim/ Ovacık’ta, doğduğu topraklarda, kardeşlerinin, arkadaşlarının buğulu gözlerinde çiçek olup, esmer ağrılar ovasının kalbine ekilmiştir. Tekrar çiçek açması için…
Mehmet Çetin şair, muharrir, mütercim, yayımcı, mana arayıcısı, kelam bulucusu, düş kurucusu olarak hayatıma 1981 yılının karlı bir sabahında girdi. 2. Ordu Konya Sıkıyönetim Askeri Cezaevi’ne yaralı bir kuş daha eklenmişti. Oralarda başlayan yoldaşlık serüvenimiz, sürgünler, tecritler, baskılar, açlık grevleri, direnişler, düş kurma hünerliliğiyle buluşarak, öbür türlü bir itiraz olmanın arayışıyla ve inadıyla bugünlere kadar gelmiştir.
Mehmet’ten daha genç bir delikanlıydım. Başından bu yana eşit ve aidiyet derinliğiyle zenginleşen bir sürecin istekli yolcuları olduk daima. Ne sorularımız bitti, düne ve sonrasına ilişkin ne de yanıt ve mana arayışlarımız.
İçeride vakit yetmiyordu bize. Okumak, yazmak, araştırmak, yine öğrenmek ve yeni pencereler çoğaltmak arayışımız hiç bitmemişti.
Sürgün geldiğimiz Kayseri Zincidere Askeri Ceza ve Tutukevi yöneticileri, yeni pencereler arama hevesimizi öğrenmiş olacaklar ki; duvarlar yetmiyormuş üzere tüm camları da siyaha boyamışlardı. Dışarıyı görmek yasaktı! Meğer tüm heybeti ve karlı yeleleriyle yanı başımızda bizleri çağıran Erciyes’e bakarak düş kurmaya kararlıydık.
Kalem uçlarıyla, yakalanmayacak ölçekte küçücük delikler açarak, gözlerimizle firar etmeleri başardık. Düş kurmamızı hiç kimse engelleyemezdi.
O güç ve zalim şartlarda birbirimize kelam vermiştik. “Bir gün buralardan kesinlikle çıkacağız. Bedenlerimizden evvel düşlerimiz ve yazdıklarımız çıkacaklar ya da firar edecekler. Dışarılardaki ve bekleyişlerdeki kardeş seslerle buluşacağız. Benzerlerimizle kucaklaşıp farklı olan yayınevi kuracağız. İtirazı hakikatin bağlamından üreten; popülariteden ve kaba toplumcu didaktik anlayışlardan uzak mecmualar çıkartacağız. Kendi haritasını çizen serüvencilerle yoldaş şiirler ve yazılar yazacağız. Azalarak çoğalacağız. Türkiye’nin ve Avrupa’nın kıymetli bütün kentlerinde, kardeş seslerle bir ortaya gelip; başta edebiyat olmak üzere, sanatın başka disiplinleriyle de kucaklaşıp, iktidar ve egemenlik üreten bütün münasebetlerle hesaplaşacağız… “
Erciyes Dağı eteklerinde kurduğumuz düşlerimizin çabucak hepsini gerçekleştirdik. İçeride ve dışarıda çok pahalı arkadaşlarla yürürken, karşımıza çıkan, gereksiz tüm akıl ustalarını ve oyun kurucularını arkamızda bıraktık. Alışılageldik sol vargı ve yargı bizimle baş edemiyordu bir türlü. Dersini derinden çalışmış, devlet ve dolaylı tüm egemenlik bağlantılarına kalbiyle kalkan olan hayatların kurucusu olmaya çalışıyorduk…
80’li yılların sonunda çoğumuz dışardaydık artık. Evvel Piya Yayınları’nı kurduk. Burada Başkan Kızılkaya ve Nezat Çelik kardeşlerimin başlangıç katkısı unutulmamalıdır.
Ardından mecmualar ve atölye çalışmaları geldi. Avrupa’nın çeşitli kentlerinde, İstanbul, İzmir, Ankara olmak üzere, baştan sona kadar sivil ve iktidarsız Piya Kolektifleri oluşturduk. Bu kentlerde fizik yer manasında (kafe, ofis, atölye, çalışma alanları ) kelam ve tabir kanalları açmaya çalıştık. Sürecin art planlarına katkı olsun diye girdiğimiz bütün ticari teşebbüslerde iflas ettik! Parasız ve işsiz kaldık. Lakin asla yalnız kalmadık. Aksine, çoğalan nitelikli saflaşmalar zenginleştirdi bizi.
Piya Kolektifi olarak, mana ve arayış yolcuğundayken; iki bedelli heykeltıraş arkadaşımız Burhan Özkan ve Sercihan Alioğlu’nun gücüyle buluştuk. Tuğrul Keskin, Emirali Yağan, Akif Kurtuluş, Ahmet Telli, Emirhan Oğuz, Fadıl Öztürk, Süha Tuğtepe, Yücelay Sal ve başta isimlerini saydığım arkadaşlarla birlikte, Sanat Hareketi Kanısı isimli bir bildiri yayımladık. O güne dek alışılmadık sahicilikte ve derinlikte kelam kurma ve eleştirel ahlak oluşturma haritasını imzalayarak, her alanda derin tartışmalara girmiştik. Ülkenin önde gelen sanatsal ve siyasal erbaplarıyla hesaplaşıyorduk…
Cümlemiz çok sıkıydı… “… Sanatsal alanda da her türlü iktidar ve egemenlik bağıyla hesaplaşmak… eleştirel ahlakın değiştirici ve dönüştürücü gücünü, çabamızın temel önermesi olarak kabul etmek…”
Bu sürecin başlangıcından bugüne dek, çabanın en sıkı uygulayıcılarından birisi de Mehmet Çetin olmuştur. Ömrünü ve entelektüel birikimlerini, gittiği her alanda bu uğurda paylaşmıştır.
Benzerlerimizle buluşmak ve kelamımızı çoğaltmak üzere bir cümleden kelam edilebilecek her yerde, Mehmet Çetin kardeşimizin ismi, başta hürmetle anılmalıdır.
Mehmet Çetin, klasik politik hayatından kopuşunu, daha üst birikim ve üretim alanlarında derinleşerek sürdürmüştür. Devrimci romantizmini yitirmeyen bir şair ve muharrir olarak, yazdıklarındaki özgün başkalık ve biriciklik önümüzdeki vakitlerde daha hak edilmiş incelemelerle görülecektir. Kendi öz lisanı Kırmançki tarihine ilişkin kıymetli şiirler bırakmıştır. Bu lisanın sanatsal kullanımında hem teorik hem de pratik alanlar çoğaltmak gayretinde, Türkçe şiirlerinin değerli muvaffakiyetini bile cümlesine düşürmemiştir. Hatta bu alandaki muvaffakiyetlerini geri planda tutarak, çoklu üretim münasebetlerinde öz lisanının derinlikli arayış ve uygulayış öncüsü olmuştur.
Sanat Hareketi Fikri metnimiz, aslında hayata bakış ve yaşayış pratiklerimizi oluşturmak manasında birinci günden itibaren kıymetlidir. Bu dinamikleri, imzacılar olarak, tüm kardeş ve arkadaşlarımız kendi algı ve sindirme süreçleri kadar yaşayabildikleri de samimiyetle belirtilmelidir. Buradan da kimse kimseyi test etmek ayrıcalığına sahip değildir elbette. Kendi içimizdeki kavrayış ve eyleyiş seyahatimizin, üstlenme ve sürdürebilme dönemeçlerindeki yaraları ve yamaları da bize ilişkin öteki türlü bir öğrenme sürecidir bir bakıma.
Doğrusu , Mehmet Çetin’in kendi hayatına temel oluşturma gayreti, bu süreçteki bana en yakın gelen duruş ve hal bağlantılarının örneklerindendir. Zira daha çocukken öğrendiğimiz; “ düşündüğün üzere yaşayamazsan, yaşadığın üzere düşünmeye başlarsın…” kelamı, kapı eşiklerimizde bir vicdan çivisi değil midir?
Başka bir yaşama inanmayan geçiciler olarak; hepimiz için, çabucak, artık ve hep sözcükleri şiirlerimizde ve yazılarımızda kalmayacak. Kesin!
Mehmet Çetin, bizler; düş yoldaşları ve seçilmiş kardeşleri tarafından bundan sonra da, çok manada yaşatılacaktır. Yazdıkları, yazamadıkları, söyledikleri, söyleyemedikleri, yaptıkları, yapamadıklarının ayak izlerini daha yükseğe, daha ileriye taşıyacağız. Bundan kimsenin kuşkusu olmasın!
Son kitabımı (Toplu Şiirler), kendisi hayattayken, kendisine adayacağımı söylediğimde, utanarak, bilinen burnunu kaşıma hareketini yapmıştı. Dağların ve uçurumların hakkı için, bu kelam en kısa vakitte yerine getirilecektir.
Ayrıca “ her veda elveda değildir” biliyorsunuz.
Acısı, anımız olarak kalacak ve ebediyen kalbimizdeki çiçek bahçesinde Asmin olarak yaşayacaktır.
İyi ki Mehmet Çetin kardeşim… Âlâ ki…
Bir şiirimin son dizeleriyle selamlıyorum Mehmet’i…
“… ödeşmek isterim acılarımın kuşkusunu da kundaklayıp
işgalci aşklar ve devletle derinden ödeşmek
ödeşmek isterim erken gidişlerle ve ölümle
ödeşmek
ödeşmek
ödeşmek
ömür denilen sefil zamanla
ve kendimle ödeşmek
ölüm dediğin şairlere nedir ki bağışlanmak istesinler
toprağın ve kumaşın hatırı kalmasın için
ille de ödeşmek
ödeşmek gerek…”
