Cumhuriyet sözünün manası lisanımızı yanlışsız kullanmak isteyenler tarafından araştırılıyor. Peki, Cumhuriyet nedir? Cumhuriyet ne demek? Cumhuriyet ne manaya gelir?
CUMHURİYET NEDİR, NE DEMEK?
Cumhuriyet, halkın egemenliğini direkt ya da dolaylı olarak seçtiği temsilciler aracılığıyla kullandığı bir idare biçimidir. Halkın iradesine dayanan bu sistemde, yöneticiler belirli bir mühlet için seçilir ve belirlenen mühlet sonunda yine halkın onayına sunulur.
CUMHURİYETİN MANASI VE KÖKENİ
Kelime kökeni Latince “res publica” yani “kamusal şey” manasına gelen tabire dayanır. Türkçeye Arapça kökenli “Cumhur” sözünden türeyerek geçmiş olup, “halk topluluğu” manasına gelir. Bu bağlamda cumhuriyet, halkın idareye iştirakini ve kendi iradesiyle yöneticilerini belirlemesini tabir eder.
CUMHURİYETİN TEMEL İLKELERİ
Egemenlik Millete Aittir – İdare yetkisi tek bir bireye değil, halka aittir.
Seçimle İş Başına Gelen Yöneticiler – Cumhuriyet rejiminde yöneticiler halk tarafından makul aralıklarla seçilir.
Hukukun Üstünlüğü – Anayasa ve yasalar herkes için bağlayıcıdır, hiçbir kişi yahut küme hukukun üstünde değildir.
Özgürlük ve Eşitlik – Bireyler yasalar önünde eşittir ve temel hak ve özgürlüklere sahiptir.
Demokratik İştirak – Halk seçimler ve başka demokratik düzenekler aracılığıyla idareye direkt yahut dolaylı olarak katılır.
CUMHURİYETİN Tarihî ÖNEMİ
Dünyada birinci cumhuriyet idare biçimleri Eski Yunan kent devletlerinde ve Roma Cumhuriyeti’nde görülmüştür. Çağdaş manada cumhuriyetin yaygınlaşması ise 1789 Fransız İhtilali ile sürat kazanmıştır. Türkiye’de ise 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edilmiş ve bu idare biçimi resmen benimsenmiştir.
