TÜSİAD’a açılan soruşturmaya ait konuşan AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan TÜSİAD için ‘‘Milletin kaynaklarını kerameti kendinden menkul komprador burjuvazinin zenginleşmesi için değil tüm bölümleriyle milletin huzuru, refahı, kalkınması için kullandık” sözlerini kullandı.
KOMPRADOR NE DEMEK?
“Alıcı” manasına gelen Portekizce bir söz olan “comprador” terimi, “tedarik etmek” manasına gelen Latince “comparare” sözünden türemiştir. Sözün Doğu Asya’daki yepyeni kullanımı, güney Çin’deki Guangzhou’da yahut Portekiz’de Avrupalı hanelerde yerli halktan olan bir “hizmetçi”ye atıfta bulunmaktadır. Makao’daki bu şahıslar patronlarının mallarını takas etmek için pazara masraflardı.Bu terim daha sonra Doğu Asya’daki yabancı şirketler için çalışan kontratlı yerli tedarikçiler yahut Doğu Asya’daki şirketlerin yerli yöneticileri manasına gelecek formda evrilmiştir.
KOMPRADOR BURJUVAZİSİ NEDİR?
“Kompador burjuvazisi” terimi, bilhassa Marksist fikir çerçevesinde kullanılan bir kavramdır. Bu terim, gelişmekte olan ülkelerde yerli kapitalist sınıfın, yabancı sermaye ve çıkarlarıyla işbirliği yaparak, kendi çıkarlarını ön planda tutan bir sınıfı tanımlar.
Kompador, “yerli” manasında kullanılmakla birlikte, aslında “yabancı sermayenin ve emperyalizmin çıkarlarına hizmet eden” manasına gelir. Bu sınıf, ekseriyetle yerli halkın ya da personel sınıfının çıkarları yerine, dış güçlerle işbirliği yaparak kendi ekonomik çıkarlarını maksimize etmeye çalışır.
Özetle, kompador burjuvazisi yerli kapitalist sınıfın, yabancı kapitalizmle sıkı bir işbirliği içinde olan, halkın faydasına olmayan bir sınıfı tabir eder. Bu sınıf, daha çok “satılmış” yahut “emperyalizmin ajanı” üzere olumsuz çağrışımlar taşır.
KOMPRADOR BURJUVAZİSİ NE MANAYA GELİYOR?
Kompradorlar, Güney Çin’de yabancı şirketler için çay, ipek, pamuk ve iplik alıp satarak ve yabancılara ilişkin bankalarda çalışarak değerli misyonlarda bulunmuşlardır.Robert Hotung (1862-1956), on dokuzuncu yüzyılın sonlarında Ticaret Holdingi’nin bir kompradoru olarak çalışmıştır (18-19. yüzyıllarda Çinli tüccarlara verilen isim Hong’du ve orada işleyen sistem Kanton Sistemi’ydi). History of Jardine Matheson & Co.’nun sahibi teze nazaran 35 yaşına geldiğinde “İngiliz Hong Kongu”‘nun en varlıklı adamı oldu.1906’da kurulan Li & Fung isimli Hong Kong firması, birinci devirlerinde kısmen Canton kompradoru olarak faaliyet göstermiştir.
20’nci yüzyıldaki Marksist teorisyenler Doğu Asya dışındaki bölgelerdeki emsal ticaret sınıfları için “komprador burjuvazi” terimini kullanmışlardır
