Orta Asya’dan Balkanlardaki uluslara kadar çok geniş bir bölgede lokal renk ve inançlarla kutlanan Nevruz, her ulusun kendi kültür bedelleriyle özdeşleştirip sembolleştirdiği, özü itibariyle baharın gelişinin kutlandığı coşkuyla karşılandığı bir gündür. Pekala, Nevruz nedir, neden kutlanır? Nevruz gelenekleri nelerdir? İşte, bahar müjdecisi Nevruz Bayramı’nın tarihçesi…
NEVRUZ BAYRAMI NEDİR?
Türk coğrafyasında yeni yılın başlangıcı ve baharın müjdecisi olarak kabul edilen Nevruz Bayramı, coşkuyla kutlanıyor. Her yıl 21 Mart’ta kutlanan nevruz, yeni yılın başladığı gündür. Nevruz, Türkiye başta olmak üzere Türk dünyası ortasındaki türlü Türk uzunlukları ortasındaki kültürel bağları güçlendirip kardeşlik ve dostluğu pekiştirmede, bölgesel barışın tesis edilmesinde son derece değerlidir.
Kış aylarından sonra tabiatın baharla tekrar canlanmasını sembolize eden nevruz, Orta Asya’dan Anadolu’ya birçok coğrafyada toplumsal birliği, dayanışmayı, yardımlaşmayı sağlayan içeriğiyle yaşatılıyor.
Çin kaynaklarında, milattan evvel 3. yüzyılda Hunların bahar aylarında şenlik düzenlediğinin yer alması münasebetiyle geçmişi o yıllara kadar dayandırılan nevruz, Türklerin Ergenekon’dan çıkış günü olarak da kabul ediliyor.
NEVRUZ NE VAKİT, HANGİ GÜN?
Nevruz Bayramı, ilkbaharın birinci günü olan 21 Mart’ta kutlanır. Bugün ayrıyeten kuzey yarımkürede bahar ekinoksu (gün eşitliği) gerçekleşir. Güneş ekvatora dik açıyla gelir. Gece ve gündüz birbirine eşitlenir. Ayrıyeten hem kuzey hem de güney kutbu birebir anda gün doğumu çizgisindedir ve gün ışığı her iki yarımküre ortasında eşit olarak paylaşılır.
Genel olarak 21 Mart günü kutlanan Nevruz, çeşitli ülkelerde 22-23 Mart günlerinde de kutlanabiliyor.
Astrolojik olarak 21 Mart, burçlar sırasında birinci olarak yer alan koç burcunun başlangıç günüdür.
21 Mart günü; Afganistan, Arnavutluk, Hindistan, İran, Kazakistan, Türkmenistan ve Türkiye’nin talebiyle 2010 yılından itibaren Birleşmiş Milletler tarafından resmi olarak ‘Uluslararası Nevruz Günü’ olarak kutlanıyor.
NEVRUZ NERELERDE KUTLANIYOR?
İlkbaharın habercisi Nevruz Bayramı, Orta Asya ile Balkanlar ortasındaki coğrafyada yer alan ülkelerde kutlanıyor. Bilhassa Türk devletlerinde ve çeşitli ülkelerin içinde hayat süren Türk topluluklarında Nevruz gelenekleri yaşatılıyor.
Nevruz’un İslamiyet ile kontağı olmamasına rağmen İran’da ehemmiyet atfedilir ve şenlik olarak kutlanır. Çünkü, Nevruz’dan yazılı olarak birinci kere 2. yüzyılda Pers kaynaklarında bahsedilir.
Kürt kültüründe, Nevruz Bayramı’nın Kürt ve İran mitolojisindeki Demirci Kawa Efsanesi’ne dayandığına inanılır. Anadolu ve Orta Asya Türk halklarında da Göktürklerin Ergenekon’dan çıkışı manasıyla ve baharın gelişi olarak kutlanır.
NEVRUZ GELENEKLERİ NELERDİR?
Bütün bayramlarda olduğu üzere Nevruz Bayramı’nda da paklığın farklı bir yeri ve kıymeti vardır. Nevruz öncesinde meskenlerde ve sokaklarda genel bir paklık yapılır. Kutlamalar sırasında beşerler pak yahut yeni kıyafetler giymeye itina gösterir. Nevruzun kutlama alanının adeta bir renk cümbüşü formunda süslenmesi, renkli kıyafetlerin giyilmesi, uçurtmaların uçurulması, çeşitli renklerdeki yumurtaların tokuşturulması, insanların büyük bir ateş etrafında toplanması ve ateşten atlaması, Nevruz kutlamalarının karakteristik özellikleri ortasında yer almaktadır.
Nevruz kutlamaları sırasında kışın uğurlanmasını ve baharın karşılanmasını husus alan oyunların oynandığı da görülmektedir. Nevruz’da gerçekleştirilen ortak uygulamalardan biri de bir nevi fal olarak isimlendirilebilecek çeşitli işaretlerin okunarak gelecek hakkında insanların gerçekleşmesini istedikleri dileklere ait yorumlarda bulunmaktır.
