Bağlanma kuramı kişinin yakın münasebetler içindeki duygusal ve davranışsal tavırlarını inceleyen ruhsal bir modeldir.
İnsan hayata gözlerini açtığında bir oburu tarafından bakıma muhtaç bir varlık olarak doğar. Bebeğin tüm gereksinimleri bir yetişkin tarafından karşılanmak zorundadır. Bu yüzden insan yavrusu bağlanmak zorundadır. Bu doğuştan gelen bir yapıdır. Bebek gereksinimlerini karşılatmak üzere ağlayarak annesini kendine çekme eğilimindedir. Fakat her ağlama fizyolojik muhtaçlıklar değildir. Bebeğe bakım veren anne olabileceği üzere, baba,bakıcı yahut büyükanne de olabilir. Kıymetli olan bakım verenin bebeğin muhtaçlıklarını hakikat yorumlayıp süratlice cevap vermesidir.(Psikolojik -fizyolojik ) Bu senkronize bağ, istikrarlı biçimde birinci 18 ay içerisinde devam ederse inançlı bağlanma oluşacaktır.
Bebek annesi ile münasebetini ‘güvenli bağlanma’ üzerine inşa ettiğinde sonraki hayatındaki ilgilere de bu bağlam üzerine yaklaşır.Bu bağlanma formuna sahip bireyler ‘olumlu benlik – olumlu öteki ‘ algısına sahiptir. İnançlı bağlanan bireyler içten ve samimi bağlar kurabilir, hayatındaki aksiliklerle başa çıkabilir, empatik ve sağduyulu hareket edebilir gerektiğinde de hem diğerlerine yardım edip diğerlerinden da yardım alabilir. (Bu yardımlaşma alacaklı – borçlu alakası bağlamında değildir.)
Özetle bu bağlanma örüntüsüne sahip bireyler hayatı hissederek , keyif alarak, her hangi bir tökezlemede de problemle yüzleşip bununla başa çıkabilecek strajiler üretebilir, hayatın sebep -sonuç alakası biçiminde değil süreç olarak görüp doyumlu ve üretken bir ömür sürerler…
Bağlanmanın öteki bir yüzü de inançsız bağlanmadır. İnançsız bağlanma, ‘ inançlı bağlanmanın tam zıttı olarak ebeveyn bebeğin muhtaçlıklarını gerçek yorumlayamaz ve süratlice karşılık veremez. Bunun pek çok faktörü vardır. Annenin kendi bağlanma şeklinden- çevresel faktörlerden, ruhsal meselelere kadar geniş bir yelpazede kıymetlendirilir. İnançsız bağlanma ; kaçınmalı, dertli ve karmaşık bağlanma biçiminde görülür. Kaçınmalı bağlanan bireyler için ilgiler, güvenilmezdir. Çoklukla bağ kurmaktan kaçarlar, problemle ya da bireyle yüzleşmek yerine küsme, içe çekilme, yemek yemek, tv izleme , alışveriş yapma üzere aksiyonlar ile kendini sakinleştirme yoluna sarfiyatlar.
Kaygılı bağlanan bireyler ise daima münasebet içinde olma, daima ötekinin kendisini sevip sevmediği ile ilgilenip sevgiyi alabilmek ismine aslında yapmak istemediği bir çok özveride bulunurlar.
İnsan yavrusunun daha beyin gelişimi tamamlanmadan hayatın birinci 1 – 1,5 yılında annesi ile kurduğu bağın bu derece hayatımıza , kişiliğimize ve davranışlarımıza tesiri olması kimilerimize değişik gelebilir. Lakin bağlanma kuramı üzerine yıllardır birçok bilim insanı baş yormuştur, birçok destekleyici bilgiler elde edilmiştir. Pekala insan ebeveynlerini seçemediğine nazaran, kişiliği sandığı kendine ziyan veren münasebet kurma dinamiğini değiştirebilir mi?
Kişi hangi bağlanma halinden gelirse gelsin, psikoterapi yardımıyla bütün bu çocukluk öykülerini manalandırıp, içgörü ve farkındalık elde ettiğinde geçmişin hisleri bugünü etkilemeyi bırakabilir. Tekrardan kendi yüzleşmeleri ve anlamlandırmaları ile kazanılmış inançlı bağlanmayı oluşturabilir.
