Denetimli hürlük düzenlemesinin hayat geçmesiyle bir arada Bakan Tunç’dan önemli açıklama geldi. 10. Yargı Paketi’ne ait, bilgi veren Tunç, “Yeni düzenlemeyle 2 yıl ceza alan, şartlı salıverme tarihine kadarki mühletin 10’da 1’i dediğimiz, yani en az 36 gününü cezaevinde geçirmek durumunda kalacak. Bir yıl ceza almışsa 18 gün cezaevinde kalma durumu olacak. Yeniden 6 ay ceza almışsa en az 9 gün cezaevini görecek” dedi. Kontrollü özgürlük ne demek, kontrollü özgürlük mühleti kaç yıl? soruları da açıklama sonrası tekrar gündeme geldi. Kuşkulu, sanık yahut mahkumun toplum içinde kontrol ve takibinin yapıldığı, uygunlaştırılması ve topluma kazandırılması için gereksinim duyulan her türlü hizmet, program ve kaynakların sağlandığı alternatif bir ceza ve infaz sistemini tabir etmektedir. İşte, kontrollü hürlük hakkında detaylar.
BAKAN TUNÇ’TAN DENETİMLİ SERBESTLİK AÇIKLAMASI
Adalet Bakanı Tunç, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünce (CTE) Ulucanlar Cezaevi Müzesi’nde düzenlenen Kontrollü Özgürlük Sistemi Kıymetlendirme Toplantısı’nda yaptığı konuşmada, toplantıda kontrollü hürlük sisteminin gelişimini gözden geçirerek geleceğe yönelik adımları planlayacaklarını ve daha güçlü bir sistem inşa etmek için yol haritası oluşturacaklarını söyledi.
Adaletin hedefinin insan onurunu, haklarını korumak olduğunu vurgulayan Tunç, toplumsal barışın teminatının adalet olduğunun altını çizdi.
Tunç, ıslah ve bireyleri topluma tekrar kazandırma anlayışının alandaki en değerli yansımalarından birinin kontrollü özgürlük sistemi olduğuna işaret ederek, “Denetimli özgürlük, sadece bir infaz hali değil, birebir vakitte insanı merkeze alan bir adalet ideolojisinin yaşayan yüzü. Zira, adaletin kıymeti, sırf verilen cezanın yüküyle değil, o cezanın ne ölçüde hak ve insan onuruna uygun halde uygulanabildiğiyle ortaya çıkar” diye konuştu.
Adaleti sadece cezalandırma olarak değil, yanlıştan dönmeyi mümkün kılan, şahısları topluma tekrar kazandırmayı hedefleyen bir anlayışın mensupları olduklarını lisana getiren Tunç, şöyle devam etti:
“Denetimli hürlük, hatayla yüzleşmiş şahısların toplumla tekrar buluşmasını mümkün kılan bir köprüdür. Kopmuş bağları onaran, kırılmış umutları yeşerten ve kaybolmuş tarafları yine ortaya çıkaran bir toplumsal rehabilitasyon atılımıdır. Her kişiyi bir potansiyel olarak gören, her yanılgıyı arınma fırsatı sayan yüksek adalet tasavvurunun tezahürüdür. Kontrollü hürlük sistemi, kabahat işleyen her bireyi mutlak berbatlığın temsilcisi olarak damgalamaz. Tersine, onun içinde hala bir insan, hala bir umut ve hala bir değişim ihtimali gören kapsamlı bir yaklaşımı temsil eder. Bu sistem, suça karışmış bireyi toplumsal dışlanmanın girdabına bırakmak yerine, tekrar kazanım tabanı sunar.”
Tunç, kontrollü özgürlüğün “cezasızlık” değil, tersine kişinin toplumla ahenk içinde yaşamaya devam etmesini amaçlayan aktif bir infaz usulü olduğunu belirterek, şunları kaydetti:
“20 yılda 5,6 milyon yükümlüye dokunan bu sistemin aktifliğini sırf sayılarla değil, umuda kavuşmuş hayatlarla, onarılan aile bağlarıyla ve topluma tekrar kazandırılan bireylerle ölçüyoruz. Kontrollü özgürlük sistemiyle 2005’ten bugüne kadar 8 milyon 464 bin karar infaz edilmiş, 3 milyon 628 bin düzgünleştirme faaliyeti yürütülmüş, 1 milyon 478 bin bağımlılıkla çabaya yönelik çalışmalar gerçekleştirilmiş, 1 milyon 449 bin yükümlü kamuya faydalı işlerde görevlendirilmiş, 74 bin yükümlüye tıpkı ve nakdi yardım sağlanmış, 71 bin yükümlü elektronik izleme sistemiyle takip edilmiş, çevreci faaliyetlerle 2 milyon 400 bin fidan toprakla buluşmuş.”
“Cezasızlık algısını ortadan kaldıran kıymetli düzenleme yürürlüğe girdi”
TBMM’de kabul edilerek maddeleşen 10. Yargı Paketi’yle kontrollü özgürlükle ilgili kıymetli düzenlemelerin hayata geçirildiğini vurgulayan Tunç, kelamlarını şöyle sürdürdü:”Değişiklikle aldıkları cezanın şartlı salıverme tarihine kadarki mühletin en az 10’da 1’ini ceza infaz kurumunda geçirme mecburiyeti getirildi. Daha öncesinde hepinizin bildiği üzere 2 yılın altındaki cürümler bakımından 1 yıl şartlı salıverme, 1 yıl da maktu kontrollü hürlük müddeti nedeniyle 2 yılın altındaki cezalarda, cezaevinde bulunmama durumu toplumda cezasızlık algısına neden olduğunu hepimiz biliyoruz. ‘Suç işledi yanına kar kaldı…’ Karşılıklı olarak tartışmalara neden olan, kolay cürüm olarak görülen fakat 2 yıla kadar olan lakin toplumda birtakım huzursuzluklara neden olan bu hususun tahliliyle ilgili olarak Meclisimize sunduğumuz taslak kabul edildi.
Bu manada artık yeni düzenlemeyle 2 yıl ceza alan, şartlı salıverme tarihine kadarki müddetin 10’da 1’i dediğimiz, yani en az 36 gününü cezaevinde geçirmek durumunda kalacak. Hiç cezaevine girmiyordu, 36 gün cezaevinde kalma durumu olacak. Bir yıl ceza almışsa 18 gün cezaevinde kalma durumu olacak. Tekrar 6 ay ceza almışsa en az 9 gün cezaevini görecek. Hasebiyle, bu da toplumda cezasızlık algısını, kontrollü özgürlükten kaynaklanan o 1 yıllık otomatik uygulanan mühlet nedeniyle toplumdaki tenkitleri ortadan kaldırmaya yönelik değerli bir düzenleme yürürlüğe girmiş oldu.”
DENETİMLİ ÖZGÜRLÜK NEDİR, NE DEMEK?
Şüpheli, sanık yahut mahkumun toplum içinde kontrol ve takibinin yapıldığı, uygunlaştırılması ve topluma kazandırılması için gereksinim duyulan her türlü hizmet, program ve kaynakların sağlandığı alternatif bir ceza ve infaz sistemini tabir etmektedir.
Ceza adalet sisteminde, ıslahat niteliği taşıyan değişikliklerden biri, kontrollü hürlük sisteminin kurulması olmuştur. Bu sistem; ceza yargılaması, infaz hukuku ve çocuk ceza hukukunun en kıymetli kısmını oluşturmaktadır. Faal ceza adalet sistemi, caydırıcı ceza infaz sistemi ile ülkü çocuk adalet sistemi için kontrollü hürlük temel unsurdur
Denetimli özgürlük sistemi kurulmadan evvel, cezası ertelenen yahut şartlı salıverilen mahkumlar takip edilmemekte, nerede yaşadıkları, ne iş yaptıkları, hata sürece risklerinin bulunup bulunmadığı bilinmemekte idi.
Bu sistemin kurulması ile hakim; mahkumun topluma karşı taşıdığı tehlikelilik durumu, yine cürüm sürece riskinin bulunup bulunmadığını kıymetlendirerek, cezası ertelenen yahut şartlı salıverilen mahkuma rehber atayabilecektir. Bu suretle mahkumlar, kontrol mühleti içinde takip altında bulunacaklar, tıpkı vakitte gereksinim duydukları öfke denetim, husus bağımlılığı üzere programlara katılmak suretiyle kendisini suça iten nedenler ortadan kaldırılacaktır.
Denetimli hürlük Hizmetlerinde aşağıdaki prensipler dikkate alınır:
a) İnsan onuruna hürmet ve dürüstlük:Denetimli Hürlük ve Yardım Hizmetleri uygulanmasında vazife alanlar; insan haklarına hürmet, dürüstlük ve kararlılık çerçevesinde hareket eder; vazifelerini yerine getirirken aşağılayıcı, onur kırıcı yahut küçük düşürücü davranışlarda bulunamaz.
b) Zımnilik: Kontrollü Hürlük ve Yardım Hizmetleri uygulanmasında vazife alanlar; cürümden ziyan gören, kuşkulu, sanık, hükümlü ya da bunların ailesi hakkında öğrenmiş olduğu bilgilerin yahut düzenlediği raporların kapalılığını korumak zorundadır. Bu bilgiler kanunun zarurî kıldığı hâller dışında hiçbir kurum ve bireye verilemez.
c) Tarafsızlık: Kontrollü Özgürlük ve Yardım Hizmetleri uygulanmasında vazife alanlar; vazifeleri ile ilgili evrakları inceleyebilir; fakat buradan elde ettiği bilgilerle ilgili olarak soruşturmanın saklılığı unsuruna uymak, tarafsızlığına gölge düşürecek davranış ve münasebetlerden kaçınmak ve davanın taraflarına eşit uzaklıkta olmak zorundadır.
d) Çocuğun yüksek faydası: Kontrollü Özgürlük ve Yardım Hizmetleri uygulanmasında, yetişkin ve çocuklar hakkında yürütülecek süreçler başka farklı yapılır ve çocukların yüksek faydasının korunmasına itina gösterilir.
