Kolajen son vakitlerde üzerine en çok konuşulan ve en çok tüketilen destek edici besinlerden bir adedidir. Kolajenin destek olarak alınmasının gerekli olup olmadığı konusunda farklı uzman görüşleri bulunmaktadır. Bu blog yazısında kolajenin yapısını, ne işe yaradığını kolajen desteklerini ve çeşitlerini inceleyeceğiz.
Kolajen Nedir? Ne işe Fayda?
Kolajen bedende en çok bulunan proteindir. Lif gibisi yapısı bağ dokusu imalinde kullanılır. İsminden da anlaşılacağı üzere bu doku tipi başka dokuları birbirine bağlar ve kemiğin, derinin, kasların, tendonların ve kıkırdakların değerli bir bileşenidir. Dokuların güçlü ve esnek olmasına, esnemeye karşı sağlam olmasına yardımcı olur.
Gıdalarda kolajen doğal olarak sadece et ve balık üzere bağ dokusu içeren hayvan etlerinde bulunur. Lakin hem hayvansal hem de bitkisel besinlerin birçoğu kendi bedenimizde kolajen üretimi için gerekli materyalleri içerir.
Yaşlandıkça bedenlerimiz giderek daha az kolajen üretir, kolajen üretimi güneşe çok maruz kalma, sigara içme, çok alkol, yetersiz hareket ve uyku eksikliği nedeniyle süratli bir halde düşer. Çevresel etkenler, kolajen liflerine ziyan vererek kalınlıklarını ve güçlerini azaltabilir, bu da cilt yüzeyinde kırışıklıklara yol açabilir.
Kolajen, kemikleri çevreleyen ve onları yüksek darbeli hareketlerin şokundan koruyan çok sıkı bir doku olan kıkırdağın yaklaşık %60’ını oluşturur. Hasebiyle kolajendeki bir bozulma kıkırdak kaybına ve eklem sıkıntılarına yol açabilir.
Kolajen Tipleri
Yirmi dokuz farklı kolajen çeşidi tanımlanmıştır lakin insan bedenindeki kolajenin büyük çoğunluğu tip I, II yahut III’tür. Her üç tip de uzun, ince fibriller oluşturur ve üçlü sarmalın temel yapısına sahiptir.
Tip I Kolajen: En yaygın olanıdır ve kemiklere, bağlara ve tendonlara dağılmıştır. Tip I ayrıyeten cildin esnekliğinden ve gücünden büyük ölçüde sorumlu olduğu ciltte de bulunur. Ciltteki kolajenin bozulması kırışıklıklara ve yaşlı görünüme neden olur.
Tip II Kolajen: Temel olarak kıkırdakta dağılır.
Tip III Kolajen: En çok ciltte, kan damarlarında ve iç organlarda bulunur.
Kolajen İçeren Gıdalar Vücut, kolajen moleküllerini bütün halinde emmez, bunun yerine onları kendi bileşen amino asitlerine ayırır ve daha sonra bunları kendi kolajenini ve başka proteinleri sentezlemek için kullanır. Teorik olarak, kolajen üretimi için gerekli olan amino asitler rastgele bir protein kaynağından gelebilir. * Göğüs eti ve biftek üzere bağ dokusuyla dolu sert etlerde bulunur. Bununla birlikte yüksek seviyede kırmızı et alımı, uzun vadeli sağlıklı ve sürdürülebilir bir beslenmenin kesimi olarak önerilmez. * Tatlı ve tuzlu su balıklarının kemiklerinde ve derisinde de bulunur. * Kemik suyu * Jelatin: hayvan kemiklerinin, kıkırdaklarının ve derisinin birkaç saat kaynatılması ve akabinde sıvının soğumasına ve katılaşmasına müsaade verilmesiyle yapılan bir kolajen formudur. Kollajen Üretimini Artıran Gıdalar Birçok yüksek proteinli besinin kolajen üretimini desteklediğine inanılıyor zira bunlar kolajeni oluşturan amino asitleri (glisin, prolin ve hidroksiprolin) içeriyor. Bunlar balık, kümes hayvanları, et, yumurta, süt eserleri, baklagillerdir. * C Vitamini C vitamini kolajen sentezinde gerekli olan ve tıpkı vakitte mevcut kolajeni bozacak oksidatif gerilimle çabada antioksidan misyonu görür. C vitamininin yeterli besin kaynakları: turunçgiller, biber, çilek, domatestir. Çinko ve kükürt kolajen üretiminde gerekli bir faktördür. Kükürt yaygın olarak brokoli, soğan ve sarımsakta bulunur. Çinko ise kırmızı et, kümes hayvanları, fasulye, fındık, makul deniz eserleri çeşitleri, tam tahıllar ve süt eserleri üzere besinlerde bulunur. Kolajen bedenimizde bulunmasına karşın saç, deri ve tırnak oluşumunu desteklediği ve gençleştirdiği savlarından ötürü son vakitlerde en çok satılan besin desteği haline gelmiştir. Yan tesiri olmayan ve yaşlanma belirtilerini bilakis çevirebilecek bir hap kullanma fikri birçok bireye cazip geliyor. Daha kolay emilen kolajenin parçalanmış formları olan kolajen peptitleri yahut hidrolize kolajen olarak satılan formları da mevcut. Kolajen destekleri, proteinin yapı taşları olan amino asitleri içerir, ayrıyeten birtakım kolajen destekleri biyotin ve çinko içerebilir. Kolajen destekleri üzerine yapılan araştırmaların birçok eklem ve cilt sıhhati ile ilgilidir ve beşerler üzerine yapılmış çalışmalar epey azdır. Yapılan çalışmalarda görülen tesirler: * Kolajen desteklerinin cilt elastikiyetini artırdığını bulmuştur. * Desteklerin eklem hareketliliğini artırabildiğini ve osteoartrit yahut atletlerde olduğu üzere eklem ağrısını azaltabildiğini bulmuştur. * Yapılan çalışmaların güvenilirliği tartışma hususudur. Zira kolajenin yararlarına ait mevcut birçok çalışmanın sanayi tarafından finanse edilmiştir. Kolajen Desteği Konusunda Dikkat Gerektiren Durumlar * Kolajen desteklerinin bir dezavantajı, tam olarak ne içerdiğinin yahut desteğin etiketinde tanıtılan şeyi yapıp yapmayacağının bilinmemesidir. * Öbür bir potansiyel dezavantaj ise kolajen desteği almanın, kâfi uyku almak ve sigarayı bırakmak üzere kolajen azalmasına karşı muhafaza sağlayabilecek sağlıklı davranışları uygulamamak için bir mazeret haline gelebilmesidir. * Kimi kolajen desteklerinde ağır metaller gözlemlenmiş olduğu için birtakım ziyanlardan bahsetmek mümkündür. Uzman Diyetisyen Sibel ATASEVEN* Çinko ve Kükürt
Kolajen Desteği Gerekli Midir? En Güzel Kolajen Desteği Hangisidir?
Araştırmalar Kolajen Destekleri Hakkında Ne Söylüyor?
