DSM-5’e (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition) nazaran Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), toplumsal irtibat ve etkileşimde bariz zorluklar ile hudutlu, tekrarlayıcı davranışlar ve ilgi alanlarıyla karakterize edilen nörogelişimsel bir bozukluktur.
DSM-5 Kriterlerine Nazaran Otizm Tanısı İçin Gerekli Şartlar
A. Toplumsal irtibat ve etkileşimde kalıcı yetersizlikler (aşağıdakilerin tümü gözlemlenir):
1.Sosyal-duygusal karşılıklılıkta bozulma (örneğin, olağan sohbeti sürdürememe, hislerini paylaşamama, toplumsal etkileşime ilgi göstermeme).
2.Sözel ve sözel olmayan bağlantı davranışlarında bozukluklar (örneğin, göz teması kuramama, jest ve mimiklerin sonlu kullanımı).
3.İlişkileri başlatma, sürdürme ve manaya konusunda zorluklar (örneğin, yaşıtlarıyla arkadaşlık kuramama, oyunları paylaşamama).
B. Sonlu ve tekrarlayıcı davranışlar, ilgiler yahut aktivitelerden en az ikisi:
1.Stereotipik (tekrarlayıcı) motor hareketler, konuşma yahut obje kullanımı (örneğin, el çırpma, tekrarlayıcı söz kullanımı).
2.Değişikliklere karşı çok direnç, rutinlere sıkı bağlılık.
3.Yoğun ve olağandışı derecede hudutlu ilgiler (örneğin, makul bir mevzuya çok ilgi).
4.Duyusal girdiye karşı çok yahut az hassaslık (örneğin, makul seslere çok reaksiyon yahut sıcaklığa duyarsızlık).
C. Belirtilerin erken çocukluk periyodunda ortaya çıkması.
D. Günlük fonksiyonelliği kıymetli ölçüde etkilemesi.
E. Bu belirtilerin öteki bir zihinsel yahut gelişimsel bozuklukla daha düzgün açıklanamaması.
DSM-5’te otizm, tek bir kategori olan “Otizm Spektrum Bozukluğu” ismi altında toplanmış, evvelki DSM-IV’te yer alan Asperger sendromu, Atipik Otizm üzere alt kategoriler kaldırılmıştır. Şiddet derecesi, bireyin muhtaçlık duyduğu dayanağa nazaran belirlenir.
OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞUNDA ERKEN MÜDAHALENİN ÖNEMİ
Otizm Spektrum Bozukluğu semptomları çoklukla 12-18 aylık periyotta barizleşir, fakat duyusal ve motor semptomlar ilk 12 ayda daha erken ortaya çıkar. 6-12 aylık periyotta, adına reaksiyon vermeme, zayıf göz teması ve ortak dikkat kurmama üzere OSB semptomları daha bariz hale gelir. Bu semptomlar, sosyal bağlantı bozuklukları ve kısıtlayıcı davranışlardan önce gelir.
Erken müdahale, çocuğun gelişimini desteklemek için davranışsal, bilişsel ve eğitimsel yaklaşımları içerir. Erken devirde terapi, beynin nöroplastisite özelliğinden faydalanarak, çocuğun etrafıyla etkileşiminden öğrenmesini sağlar. Bu süreçte ebeveynlerin de faal rol alması, çocuğun günlük rutinler üzerinden öğrenme ve iletişim maharetlerini geliştirme fırsatını artırır.
Sonuç olarak çalışmalar, 1-3 yaş arası erken müdahalenin, OSB’li çocuklarda dil-konuşma gelişimi ve toplumsal irtibat hünerlerinde daha süratli ilerlemeler sağladığını göstermektedir.
