Dünyanın telaş ile takip ettiği Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasına yönelik İran Meclisi’nin attığı adım brent petrol fiyatlarında artışa neden oldu. Dünya petrol ticaretinin en değerli merkezlerinden Hürmüz Boğazı kapatılması durumunda global ekonomiyi olumsuz tarafta etkileyebilir. Dünyada deniz yoluyla taşınan ham petrolün yaklaşık 3’te 1’ine konut sahipliği yapan bu stratejik geçit günlük yaklaşık 20 milyon varil petrol ve petrol eserinin büyük kısmı Çin başta olmak üzere Asya piyasalarına ulaşıyor. Pekala, Hürmüz Boğazı kapatıldı mı, nerede? İşte Hürmüz Boğazı haritası, ehemmiyeti ve mevzu hakkında detaylar.
HÜRMÜZ BOĞAZI KAPATILDI MI?
Tahran idaresi, dünya petrol ticaretinin en kıymetli merkezlerinden Hürmüz Boğazı’nı kapatmaya hazırlanıyor. İran Meclisi, bugün sunulan öneriyi oy birliğiyle kabul ederek, Boğaz’ın kapatılması istikametinde karar verdi. İran Meclisi’nin kararı, Ulusal Güvenlik Yüksek Kurulu’na sunulacak. Konsey’in kararı onaylaması halinde İran, Hürmüz Boğazı’nı gemi geçişlerine kapatacak.
Henüz Hürmüz Boğazı kapatılmadı.
HÜRMÜZ BOĞAZI NEREDE?
Hürmüz Boğazı Basra Körfezi ile Umman Körfezi ortasında yer alıyor. Bir tarafında İran, öbür tarafında ise Umman ve Birleşik Arap Emirlikleri bulunur. Boğaz, yalnızca bölgesel olarak değil, global güç nakliyatı açısından da kritik bir geçiş noktasıdır.
HÜRMÜZ BOĞAZI NEDEN KIYMETLİ?
Basra Körfezi’nin ağzında yer alan dar su yolu Hürmüz Boğazı, Orta Doğu’daki petrol ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) üretiminin Umman Denizi ve Hint Okyanusu üzerinden dünya pazarlarına taşınmasını sağlıyor.
Dünyada deniz yoluyla taşınan ham petrolün yaklaşık 3’te 1’ine mesken sahipliği yapan bu stratejik geçit, başta Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri olmak üzere Orta Doğu’daki üreticilerin ham petrol ve kondensat sevkiyatında kritik bir rol üstleniyor.
Hürmüz Boğazı’ndan günlük yaklaşık 20 milyon varil petrol ve petrol eserinin büyük kısmı Çin başta olmak üzere Asya piyasalarına ulaşıyor. Ayrıyeten, global LNG ticaretinin yüzde 20’si de bu boğazdan geçiyor.
HÜRMÜZ BOĞAZI KAPATILIRSA NE OLUR?
Hürriyet’ten Yasemin Salih’e demeç veren London Energy Club Başkanı Mehmet Öğütçü’ye göre Hürmüz Boğazı, İran’ın elindeki en güçlü koz. Lakin bu kozu kullanırsa değerli kayıpları da olabilir.
Öğütçü, “Hürmüz’ün kapanmasıyla Bahreyn’de konuşlanan ABD’nin 5. filosu müdahale eder. Çin, Hindistan ve Körfez ülkeleri ile İran’ın ortası bozulur. Kendisinin de bu Boğaz’dan ticareti var. Hasebiyle ölüm-kalım kademesine kadar Hürmüz kozunu kullanmaz. Lakin düzgün bir satranç oyuncusu olan İran bunu en sona saklar” diye konuştu.
PETROL YATIRIMCILARI ENDİŞELİ
Küresel Risk Yönetimi Araştırma Başkanı Arne Lohmann Rasmussen, İsrail’in İran’a yönelik başlattığı ataklar üzerine LinkedIn hesabından “en büyük kabusun” Hürmüz Boğazı’nın kapanması olacağını paylaştı. Akınlara birinci yansıyı veren petrol fiyatlarındaki artış bir orta yüzde 10’lara kadar çıktı. Bu reaksiyonun gerisindeki neden yalnızca petrol üretilen bölgenin akınlarla ısınması değildi, dünyanın en büyük petrol sevkiyat noktalarından Hürmüz Bogazı’nın tıpkı Rasmussen’in dikkat çektiği üzere kapanma riski, petrol yatırımcılarını endişelendirdi.
Asya’ya giden petrolün yüzde 70’inin Hürmüz Boğazı’ndan geçtiğini söylersek telaşların nedeni daha da netleşmiş olacak.
DÜNYA PİYASALARI İSTİKRARSIZLAŞABİLİR
Dünya basınında yer alan tahlillere nazaran, son yıllarda yaptırımlar ve diplomatik izolasyon nedeniyle zayıflamış olan İran hala atacağı yeni bir adımla bölgeyi ve global ekonomiyi istikrarsızlaştırma kapasitesine sahip.
İsrail basınına nazaran, Tahran muhtemel seçeneklerini değerlendirirken, nasıl karşılık vereceğini de tartmak zorunda. Ülkenin elinde pek çok seçenek bulunuyor lakin her seçenek önemli sonuçları da beraberinde getiriyor.
“İRAN BOĞAZ’A MAYIN DÖŞEYECEKTİR”
Hürriyet’ten Eren Sakarya’nın haberine göre, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın İran-İsrail çatışmasını Orta Doğu’da güç istikrarlarını değiştirecek son derece değerli ve kritik sonuçları olacak bir çabanın başlangıcı olarak kıymetlendirdi.
“İran artık burada geçen kere olduğu üzere sonlu mı karşılık verecek? Yoksa harbi genişletecek mi?” sorularını soran Caşın, şunları kaydetti:
“Eğer gerginlik tırmanır da İran nitekim kendi sahip olduğunu tez ettiği hipersonik füzelerle akın başlatırsa bu İran’ın daha çok vurulacağı manasına gelir. İran bu durumda savunmada kalacaktır zira hava kuvvetleri zayıf ve yetersiz.”
İran’ın bu çatışmada en büyük avantajının 1980 savaşında olduğu üzere kıymetli bir petrol ticaret noktası olan Hürmüz Boğazı’nı kapatmak olduğunu tabir eden Caşın “Bunu yapmak için boğaza mayın döşeyecektir ve bu mayın harbi Orta Doğu’daki gidişatı alevlendirecektir. Bu ticaret savaşlarına yeni bir boyut kazandıracaktır. Mayının atılması ile petrolün varil fiyatı 200 dolar düzeylerini bulacaktır” dedi.
