Ebeveynlerle yakın bağ kurmak sağlıklı bir bağ için kıymet taşıyor. Lakin uzmanlara nazaran bu bağın hudutları aşıldığında çocukların hayatını olumsuz istikamette etkileyen bir tablo ortaya çıkıyor: “Parentifikasyon”. Psikoloji literatüründe “çocuğun ailenin içinde yetişkin rolünü üstlenmesi” olarak tanımlanan bu durum, çocukluk evrelerinin yaşanmasını engelleyerek hem kısa vadede hem de ilerleyen yıllarda önemli ruhsal ve fizikî problemlere yol açabiliyor.
PARENTİFİKASYON NEDİR?
Psikology Today’e nazaran parentifikasyon, çocuğun aile içinde destekleyici yetişkin rolüne zorlanmasıyla ortaya çıkıyor. Bu durum kimi vakit küçük kardeşlerin bakımını üstlenmek ya da ebeveynler ortasındaki tartışmalara hakemlik yapmak biçiminde görülüyor. Klinik psikolog Dr. Robyn Koslowitz, SELF mecmuasına yaptığı açıklamada “Bu, yalnızca kıyafet paylaşmak ya da birlikte vakit geçirmek değil. Çocuğun yetişkinin muhtaçlıklarını karşılamaya başlamasıdır” dedi.
UZMANLARDAN UYARI
Psikolog Kate Eshleman, Cleveland Clinic’e yaptığı açıklamada bu durumun çocuk için ağır sonuçlar doğurabileceğini vurguladı:
“Parentifikasyon, çocuğun gelişimsel evreleri yaşamasına mahzur olur. Arkadaşlarıyla vakit geçirmesi, derslerine odaklanması ya da yaşına uygun aktiviteler yapması gerekirken konutun yükünü sırtlamak zorunda kalır.”
Eshleman’a nazaran bu süreçte çocuklar baş ağrısı, mide ağrısı, uyku meseleleri ve iştah kaybı üzere bedensel belirtiler de gösterebiliyor.
İKİ CİNS PARENTİFİKASYON BULUNUYOR
Uzmanlar, bu olgunun iki boyutu bulunduğunu belirtiyor:
- Duygusal parentifikasyon: Çocuğun ebeveynin sırdaşı, danışmanı ya da duygusal destekçisi olması.
- Enstrümantal parentifikasyon: Çocuğun konut işleri yapmak, küçük kardeşlere bakmak ya da yetişkin sorumluluklarını üstlenmesi.
Her iki durumda da çocukluk, yerini yetişkinliğe bırakıyor. Uzmanlara nazaran bu rol değişimi, çocuğun gelişimini sekteye uğratarak ilerleyen yıllarda ruhsal meselelerin temelini atıyor.
