Sedat Erden kaleme aldığı hikayeler ve romanlarla kendine has bir okur kitlesi yaratmış muharrirlerin başında geliyor. Yazdıklarında birçok kent ve insan görüntüsüne yer veren Erden’in son romanı ‘Bir Muharririn Otopsisi’ İzan Yayınları tarafından yayımlandı. Yazdıkları kadar hayat hikayesi de epey ilgi cazip olan Erden’in bir jenerasyona yakından baktığı ve yer yer otobiyografik ögelere yer verdiği bu romanı birebir vakitte bir tanıklık olarak da okunabilir.
Sedat Erden’le edebiyat seyahatini ve yeni çalışmalarını konuştuk.
Yazmaya gençlik yıllarımda hikaye ile başladım. O periyotta çiziktirdiklerim Yordam ve Yelken Mecmualarında yayınlandı. Bunlar, soyut, ayağı yere basmayan denemelerdi. Sonra uzun bir periyot kalemi elime almadım. Hayat arbedesi, evlilik, çocuklar derken yazmayı unutup gittim. Hartum’a vazifeli gittiğimde orada yaşadıklarım ve geçirdiğim ağır bir hastalık beni tekrar yazmaya yöneltti. Malarya hikayesi bu türlü ortaya çıktı. Yeni Delhi, Meksiko, Paris ve Karaçi’de geçirdiğim yıllar öylesine birikim yapmış olmalı ki, hikayeler daha sonra arka arda geldi. Yani hikaye benim birinci göz ağrımdı, yazmaya tekrar dönmem de tekrar hikayeyle oldu. Lisana gelince; anlaşılır olmak, yalınlık lakin buna ihtimam gösterirken tabir gücünü daima canlı tutmak önceliğimdir. En derin felsefi bahislerin bile yalın bir lisan ile açıklanabileceğine inanıyorum.
‘DÜNYAYI GÖRMEK BENDE BİR SAPLANTIYDI’
Edebiyatınıza sirayet eden en kıymetli problemlerden biri de yollar… Yazdıklarınızda birçok kent ve insan görünümü görüyoruz. Kentler ve beşerler edebiyatınızda nasıl yer buluyor?
İlk gençlik yıllarımdan itibaren dünyayı görmek, farklı ülkelerde yaşamak bende bir saplantıydı. İşte bu yüzden teğmen iken ordudan ayrıldım, Avustralya’ya gittim. Akabinde bir gemiye tayfa olarak girdim, böylelikle gemicilik serüvenim başladı. Yurda dönünce bir firmanın temsilcisi olarak Tahran’da yaşama fırsatım oldu. Daha sonra Dışişleri Bakanlığına girerek birçok ülkede vazife yaptım. Hikaye ve romanlarımı besleyen bir damar olarak ortaya çıktı bu tecrübeler.
‘KENDİMİ ARŞİVCİ OLARAK GÖRÜYORUM’
Toplumsal sorunlar edebiyatınızın ana hatlarından… Toplumcu gerçekçiliği nasıl yorumluyorsunuz?
Toplumcu gerçekçilik daha farklı bir mana bence, halka siyasal bir şuur aşılamak, politik bir tavır almak gibi… Ben kendimi daha çok bir arşivci üzere görüyorum; şahit olduğu olayların, enteresan kişiliklerin kaybolup gitmesine içi elvermeyen, onları bir halde kaydederek ölümsüzlüğe kavuşturmak isteyen bir yazıcı. Doğal ki, okuyucu bunlarda tarihi, toplumsal kimi datalar de bulacaktır; bunları yorumlamak artık onun işi…
Yaklaşık 60 yıla dayanan edebiyat mesleğinizde hayatınızdan kesitler görüyoruz. Evvel genç bir teğmendiniz, sonrasında sol yayınlar satan bir kitapçı, akabinde bürokrat… Edebiyatla hayatınızın kesiştiği noktalarda nelere dikkat ediyorsunuz? Bir muharrir olarak ‘hikâyeniz’ nerede başlıyor ve nerede bitiyor?
Yaşadıklarımdan yola çıkarak edebi metinler ürettiğim bir gerçek. Fakat burada hayati mevzu anı ile sanatsal yapıt ortasındaki çizgiyi belirleyebilmek. Anılarını yazan biriyle bir sanatçıyı ayıran çizgi tam olarak nedir, doğrusu bilemiyorum. Herkesin değişik anıları, yaşantısı, kıssası kesinlikle vardır. Fakat bunları bir sanat yapıtına dönüştürmek için onlara bir büyü katmak gerekli. Tahminen de sanatçı bir çeşit büyücü!
‘ÇAĞIMIZIN EN KIYMETLİ PROBLEMLERİNDEN BİRİ MÜLTECİ SORUNU’
Sürgün, romanınızda Avustralya’daki göçmenleri, fakirleri anlatıyorsunuz. Bugün Türkiye’de ve dünyada gitgide süratli bir formda yayılan mülteci krizi edebiyatta da kendine yer buluyor. Bilhassa Avrupa’da ve Latin Amerika’da kuvvetli örnekler çıktı. Sorum şu: Edebiyat bu derece derin bir krizi çözebilir mi? Edebiyatın politik yerde misyonu nedir?
Çağımızın en değerli problemlerinden biri kuşkusuz mülteci sorunu. Devletlerin emperyalist emelleri, çapsız ve muhteris siyasetçiler, güçlü ülkelerin insani telaşlara artık sırt çevirmeleri ve memleketler arası kuruluşların yetersizliği bu krizi içinden çıkılmaz bir hale getiriyor. Edebiyat bu durumda ne yapabilir? Muharririn vazifesi tahminen de yalnızca olanları not etmek ve gelecek nesillere ahlaki bir ders vermek!
‘HER NESLİN BAŞKA BİR TECRÜBESİ VAR’
Son romanınız ‘Bir Muharririn Otopsisi’nde eleştirel bir gözle kendi jenerasyonunuza ve içinden geçtiği politik atmosfere odaklanıyorsunuz. Bu noktada edebiyatınızın misyonu nedir?
Her insan üzere her neslin da farklı bir tecrübesi, başka bir öyküsü var. Sevabı ve günahı ile bu tecrübelerin gelecek jenerasyonlara aktarılmasının değerine inanıyorum. Edebiyat bunu tarihten çok daha tesirli bir formda yapar bence. Bir müellifin bu kadarcık bir ‘misyonu’ da olmazsa neden yazmalı ki?
‘Bir Muharririn Otopsisi’ müşahede gücünün çok yüksek olduğu bir roman… Teğmen Metin’le birlikte kendimizi 1965-70 yılları ortasında yaşamış bir jenerasyonun içinde buluyoruz. Pekala, bundan sonrası için okurlarınızı hangi çalışmalarınız bekliyor?
Bir müddettir, merhum babamın bana emanet ettiği anılarını roman haline getirmekle meşgulüm. İki cilt olarak tasarladığım bu roman kökü 1800’lü yıllara giden bir ailenin tarihi olacak. Bunu tamamlayıp yayınlattığımda yazma aksiyonuna artık bir nokta koymanın vakti gelecek, diye düşünüyorum.
