Epilepsi, dünya nüfusunun yaklaşık %1’ini etkileyen bir hastalıktır. Her yaştan, ırktan ve toplumsal sınıftan beşerde görülebilir. Epilepsi en sık çocuklarda ve 65 yaşın üzerindeki insanlarda teşhis edilir. Artık, Epilepsi nasıl anlaşılır? Belirtileri ve tedavisi hakkında bilinmesi gerekenlere bir göz atalım…
EPİLEPSİ NEDİR?
Epilepsi, beyin aktivitesinin olağandışı hale geldiği, alışılmadık davranışlara, duyumlara ve bazen farkındalık kaybına, nöbetlere yahut dönemlere neden olan merkezi hudut sistemi (nörolojik) bir hastalıktır. Erkeklerde bayanlardan biraz daha fazla görülür.
EPİLEPSİ NASIL ANLAŞILIR?
Epilepsi ekseriyetle sadece bir şahısta birden fazla nöbet geçirdikten sonra teşhis edilir. Bütün nöbetler epilepsi yüzünden değildir. Epilepsi üzere görünebilecek öbür durumlar ortasında diyabet tedavisi gören kimi insanlarda bayılma yahut çok düşük kan şekeri sayılabilir.
Hafif bir epilepsi nöbetinin anlaşılması sıkıntı olabilir. Farkında olmadan birkaç saniye sürebilir.
Daha güçlü nöbetler, spazmlara ve denetim edilemeyen kas seğirmelerine neden olabilir ve birkaç saniye ila birkaç dakika sürebilir.
Epilepsi belirtileri her bireyde farklı seyreder. Belirtilerin hepsi görülmeyebilir. Birtakım belirtiler şunlardır:
– Şuur ve hafıza kaybı
– Çok unutkanlık
– Stres
– Kendine ziyan verme
– Belirli uzaklıkta orta verme ve yeni periyoda girme
– Çift görme ve baş dönmesi
– Bayılma
– Buhrana girme
– Duygusal hareketler
– Titreme, yere düşme
– Halüsinasyon
– Otururken uzaklara dalma
– Nefes darlığı, nefes kesilmesi
– Dokularda ve yüzde morarma
– Çok tükürük salgılanması
– İdrar kaçırma
– Hareketlerini denetim edememe
– Kriz sonrası şaşkınlık, uyku hâli
– Endişe çok, sonluluk, dalgınlık
– Burun akıntısı ve kanaması
– Dudakta ve ağız içinde uçuklar
– Kokuya hassasiyet
EPİLEPSİ NEDENLERİ
Birçok epilepsi tipi vardır. Kimi tipler çok küçükken başlarken kimileri daha sonraki yaşlarda ortaya çıkar. Birtakım çeşitler kısa vadeli olurken birtakım tipler ise hayat boyunca sürebilir.
Farklı epilepsilerin nedenleri karmaşık olabilir ve bazen tanımlanması sıkıntı olabilir, lakin genetik bir eğilim, beyindeki yapısal bir değişiklik yahut her ikisinin bir kombinasyonunu içerebilir.
Bazen epilepsinin gelişim nedeni açıktır. Güç bir doğum, başa şiddetli bir darbe, felç yahut menenjit üzere beyin enfeksiyonu ile oluşan beyin hasarı nedeniyle olabilir. Çok nadiren sebep beyin tümörüdür. Her on şahıstan yaklaşık altı adedinde ise tabipler epilepsilerin nedenini bilememektedir.
EPİLEPSİ TEDAVİSİ
İlaç
Epilepsi, ekseriyetle epilepsi ilaçlarıyla tedavi edilir. Bunları ayrıyeten anti-epileptik ilaçlar (AED’ler) olarak duyabilirsiniz. Epilepsi ilaçları beyin üzerinde tesir eder, nöbetleri azaltmaya yahut nöbetlerin olmasını durdurmaya çalışır. Epilepsili birçok insan, yanlışsız ilaca sahip olduklarında, daha az nöbet geçirip geçirmediklerinin farkında olurlar.
Epilepsi tedavisinin öteki yolları
Epilepsili birçok insan epilepsi ilacı alır ve bu da nöbetleri azaltmada yahut durdurmada çok tesirli olabilir. Lakin sizin için yeterli sonuç vermezse, yardımcı olabilecek öteki tedaviler vardır, örneğin:
– Beyin ameliyatı
– Vagus hudut stimülasyonu
– Ketojenik diyet
– Derin beyin uyarımı
– Trigeminal hudut stimülasyonu
EPİLEPSİ NÖBETİ ANINDA NELER YAPILMALI?
Sakin olun ve hastanın baş ve bedenini yana çevirin. Yan yatırın.
Ağzına bir şey sokuşturmayın yahut açmaya çalışmayın. Büyük nöbetler alışık olamayan şahıslar için çok korkutucudur. Lakin kıymetli olan hastanın güvenliğidir ve sakin olmalısınız.
En uzun nöbet 1 dakika sürse de şahit olanlara panik ve aciliyetten çok uzun gelir. Sakin olun ve hasta için en değerli şey teneffüs yolunun açıklığının sağlanması ve kendi tükürük salgılarıyla teneffüsünün sıkışmamasını sağlamaktır.
Büyük nöbetlerde morarma ve teneffüs sıkışması olur ve korkutucudur. Lakin siz ağzını açmaya çalışsanız da bu işe yaramayacaktır. Bu nedenle en güzel şey hastayı yan ve azcık da yüzü koyun duruma çevirip ağzı içinde tükürük ve salgıların soluk borusuna değil aşağıya/dışa hakikat akmasını sağlamak olmalıdır.
Nöbet sırasında yaralanmasını önleyin (başını yere vurmasını, yataktan düşmesini önleyin. (Çevresindeki kesici ve yaralayıcı cisimleri uzaklaştırın). Yakasını ve varsa sıkı giysilerini gevşetin.
Eğer bilinçsiz hareketler yapıyorsa, sert olmayan hareketlerle engelleyin. Nöbet anında neler yaptığını yeterlice gözleyin ve bunları hekiminize anlatın (eğer sık karşılaştığınız bir durum ise ve panik durumunda değilseniz, hastayı itimada aldıktan sonra görüntü imgesi çekin, bilhassa teşhis karmaşası olan hastalar için kıymetli olabilmektedir).
Nöbetinin bitmesini bekleyin ve hasta kendine gelene kadar yanından ayrılmayın.
İlaç kullanıyor ise mümkünse hekimine bilgi verin.
