Kişinin kendisine kıyasla güç olarak daha aşağı olan birisine, fizikî olarak ya da sözlü
olarak rahatsızlık verecek seviyede uyguladığı güç içeren kasıtlı olarak ve süreklilik arz eden
negatif müdahalesi manasına gelmektedir. Bu durum bir cins saldırganlık ve ziyan verme hali
olarak açıklanabilir.
AKRAN ZORBALIĞININ TÜRLERİ
Fiziksel zorbalık: Fiziksel güce dayalı, itme, dürtme, tekmeleme, tükürme, vurma, ısırma, kulak çekme, tekme atma, çelme takma, ziyan verici aletlerle saldırma ya da korkutma üzere davranışları barındırır.
Sözel zorbalık: Çocuğun konuşmasıyla, boy-kilo üzere fizikî özellikleriyle ya da giysi-gözlük üzere dış görünüş özellikleriyle alay etme. Bunun yanı sıra küçük düşürmek için lakaplar takma ya da berbat kelamlar kullanmayı içeren davranışlardır.
Sosyal/duygusal zorbalık: Dışlama, oyunlara almama, görmezden gelme, konuşmama, diğerlerinin o bireyle konuşmasına mani olma, başkalarını mağdur olan çocuğa karşı kışkırtma ya da çocukla ilgili çeşitli yerlere nahoş yazılar yazma üzere davranışlar olarak da karşımıza çıkan bir başka çeşit olarak geçmektedir.
Cinsel zorbalık: Cinsel maksatlı dokunma, sarkıntılık yapma, cinsel çağrışımlı sözcükler kullanarak imalarda bulunma, diğerlerinin giysilerini kaldırma ya da çıkarma, hakkında cinsel içerikli söylentiler yayma vb. davranışlar ise olarak isimlendirilmektedir.
Eşyalara yönelik zorbalık: Eşya ya da yiyecekleri zorla alma, haraç alma, zorla bir şeyler ısmarlatma, okul eşyalarına ziyan verme üzere saldırgan davranışlar da görülebilmektedir.
Siber zorbalıktır: Diğerlerinden daha farklı olarak daha dolaylı olarak görülebilen, çevrim içi kanallar yoluyla kendini muhafaza gücü olmayan bireylere uygulanan oburunun kimliğine bürünme, sanal dışlama, iftira atma, bilgi çalma ve berbat istikamette kullanma üzere saldırgan davranışları barındırır.
Neden Akran Zorbalığı Yapılır?
Çoğunlukla zorbalık yapan çocuklar akran kümeleri tarafından takdir almak ve onaylanmak için bu davranışları sergilemektedirler. Böylelikle güç gösterisi yapmış ve akran kümesi içinde kendine bir yer bulmuş olacaktır. Bu nedenle de zorba çocuklar kendi akran kümeleri tarafından büyük kabul görmekte, ziyan gören çocuklar tarafından reddedilmektedir. Lakin bu çocuklar için zorbalık yapan akran kümesinin bir üyesi olmak kıymetli olduğundan onları reddeden çocukların ziyan görmüş çocukların tutum ve tavırları pek bir mana tabir etmemektedir.
Akran çatışması ve akran zorbalığını ayırt etmek önemlidir!
Normal Akran Çatışması
Taraflar eşit güçtedir.
Her vakit gerçekleşmez..
Zarar boyutu önemli değildir.
Her iki tarafta da emsal hislere yol açar.
Amaç taşımayabilir.
Sorunu çözmek ismine taraflar ortasında uğraş kelam hususudur.
Akran Zorbalığı
Güçler ortası dengesizlik vardır.
Devamlılığı olan davranışlardır.
Kasıtlı olarak yapılır.
Mağdur, duygusal reaksiyon gösterebilirken zorba tepkisizdir.
Güç ya da denetim elde etme emeli taşıyabilir.
Sorun çözme ismine yapılmaz, ziyan verici niteliktedir.
Zorba davranışın sergilenmesinde tesirli olan birtakım faktörlerden kelam edilebilir. Bunlar:
Çocukların büyüdükleri ortamdaki refah,
Suç oranı,
Ailenin sosyo-ekonomik seviyesi,
Benzer davranışlar sergileyen bireylerin varlığıdır.
Bu durumlar zorbalık davranışının ortaya çıkmasında tetikleyici, etken olabildiği üzere çıkmaması ismine da kıymetli rol oynamaktadır.
Zorba davranışlarda kırılması gereken bir döngü vardır. Bu döngü de en kıymet arz eden ve müdahale edilmesi gereken davranış, zorbalığı görmezden gelmektir. Aksi taktirde zorbalık pekişmeye devam edecek ve ziyan verici davranışlar durmayacaktır. Bu döngünün kırılmasında öğretmenler, rehberlik ünitesi ve bedelli ailelerimizin katkıları epeyce kıymetlidir.
AİLELER NELER YAPABİLİR?
Çocuğunuzun zorbalık yaptığını düşünüyorsanız,
Sakin ve net bir tutumla bunun onaylanan bir davranış olmadığını belirtin. Bu davranışı neden yaptığı konusunda çocuğunuzu dinleyin ve uzun vade de çocuğun bu davranış hasebiyle nasıl kayıplar yaşayacağının üstünde durun. Mağdur olan ile empati kurmasını sağlayarak onun davranışı sonucunda nasıl hissetmiş olabileceği ile ilgili konuşun. Zorbalık davranışının gelişmesinde rol model olan aile üyesi ya da yakını varsa uyarın. Düzgün bir örnek olun ve zorbalık tersi davranışlar edindirmeye çalışın. Bu hususta olumlu davranışlar geliştirdiğinde kesinlikle taktir edin.
! Çocuğunuzun zorbalık mağduru olduğunu düşünüyorsanız,
Açık bir biçimde irtibat kurun ve onu anlamaya çalışırken büyük reaksiyonlar sergilememeye çalışın. Tartışmak yerine nerede ve nasıl olduğu ile ilgili bilgi almaya çalışın. Çocuğunuz mağduru olduğu zorba davranışı anlatmamanızı isterse, bunun zorbayı korumak olacağını anlatın. Çocuğunuzu suçlamayın. Mevzu ile baş etmesi içinçocuğa takviye olun, tek başına gayret vermesi gerekmediğini iletin. Toplumsal dayanak ağlarını arttırmak ismin arkadaşlık alakalarını güçlendirmek için cesaretlendirin.
! Çocuğunuzun seyirici olan toplukluktan olduğunu düşünüyorsanuz,
Bu kümedeki çocuklar ne yapacaklarını bilmediklerinden ya da kalabalık insan topluluğundan birinin şüphesiz yardım edeceği fikrine sahip olduğundan sorumluluk dağılması yaşayabilmektedirler. En kıymetli olan ise zorbalığın ne olduğunu ve yapılacakları çocuklara aktarırken; engelleyici durdurucu davranış ve tavırlarını, iletişim yolu ile muahedeyi ve çatışma idaresini çocuğa öğretmek yarar sağlayabilmektedir.
*Böyle durumlarda kesinlikle zorba davranışın ortaya çıktığı kurum ile işbirliği kurun.
