Melike Sargın
Günümüzde üzerine en ince detayına kadar düşünülmüş, emek verilmiş nitelikli çocuk kitaplarıyla artık daha sık karşılaşır olduk. İçeriğiyle, çizimleriyle hayli etkileyici bulduğum kitaplardan bir yenisi ile tanışmaya hazır mısınız? Uçanbalık Yayınları’ndan çıkmış olan ‘Bir Kavanoz Mutluluk’ her ne kadar bir çocuk kitabı olsa da yetişkinlerin de keyifle okuyabileceği, üzerine düşünebileceği bir içeriğe sahip. Davide Cali tarafından kaleme alınmış olan kitabın çevirisi Hilal Aydın’a ilişkin. Kitabın çizimleri ise ‘Dostluk Masalı’, ‘Yediuyur Nerede Uyur’ kitaplarının da çizimini yapmış olan Marco Soma’ya ilişkin. Kitap, bize rastgele bir şeyleri öğretme gayesi gütmüyor bilakis üzerine düşünebileceğimiz, zihnimizde birden fazla sorunun oluşmasını sağlayabilecek nitelikte. Ve tüm bu soruları çocuklarla birlikte tartışabilir, sorgulayabilirsiniz.
Kitapta, memnunluk satıcısı Bay Güvercin’in küçük büyük her uzunluktan kavanozlarda memnunluk sattığını görüyoruz. Herkes gücünün yettiğince alıyor, kimisi minik bir kavanoz kimisi çok çok… Keyifli olmak istemeyen ise almıyor. Memnun olmayı tercih etmeyenler de var. Örneğin; Bay Sığırcık üzere, zira o bir sanatçı “Acı çekmeden sanatçı olunamayacağına” inanıyor. Bay Güvercin, sırayla herkesin konutunu geziyor; Bayan Bıldırcın, Bayan Çalıkuşu, Bayan Baştankara, Bayan İbibik, Bay Çıvgın, Bay Sülün, Bayan Kızılgerdan… Bay Güvercin işte bu biçimde turluyor. Bir biçimde çoğunluk bu memnunluk kavanozlarından alıyor.
Bir Kavanoz Memnunluk, Davide Cali, Tercüman: Hilal Aydın, 40 syf., Uçanbalık Yayıncılık, 2020.
Hikâye, insanların maddi ve manevi bedellerini kuşların dünyasına taşımış. Günümüzde süratle değişen tüketim alışkanları ve maddiyata dayalı memnunluk anlayışı üzerine bizleri düşünmeye sevk ediyor. “Mutluluk sahiden satın alınabilir bir şey midir?” “Ya da harcamak, bir şeyleri tüketmek memnunluk sağlayabilir mi?” Bu ve bunun üzere sorular hem çocukların hem de biz yetişkinlerin zihinlerini meşgul edecek.
Günümüz dünyasında memnunluk satın alınabilir gözüküyor. Zira; insanların, memnunluğu maddiyata dayalı olan, satın alınabilen şeyler üzerine kurduğuna şahit oluyoruz. Hatta günümüz dünyası beşerinin tamamı neredeyse bu bakış açısında. Örneğin; daha âlâ giyinmek, daha hoş yemekler yemek, daha düzgün bir otomobil almak, daha fazla gezebilmek. Temel gereksinimlerin bile paraya ve maddiyata bağlı olduğu bir cihanda yaşıyoruz. Pekala memnunluk nedir? Memnunluk; karnımızın doyması, başımızı sokacak bir konutumuzun olması, sağlıklı bir vücuda sahip olmamız mı? Yoksa, memnunluk; istediğimiz bir tiyatro oyununa bilet alabilmek, daha fazla kitap okuyabilmek, daha çok yer gezip görmek midir? Mutluluğun ne olduğuna dair net bir tarifin olması elbette mümkün değil. Memnunluk kavramı üzerine ne çok düşünmüşüzdür aslında. Günümüze kadar birçok düşünür ve filozof da memnunluk üzerine düşünmüş ve bu kavram üzerine bir şeyler söylemiştir. Örneğin; Aristotales için memnunluk; “Tüm insanların en büyük dileği ve hevesidir. Memnunluk hissedilebilir bir durumdan fazla bir hayat stilidir.” Platon ise mutluluğun, büsbütün insanın kendine olan yatırımıyla meydana geldiğini söyler ve ekler, geçen yıldan daha fazla kitap okumak, yeni yerler keşfetmek, yeni bir lisan öğrenmek, insanın daima kendine bir şeyler katması, insanın yalnızca kendisine gereksinim duyması memnun olmak için kafidir.
Peki çocuklara “Mutluluk nedir, Memnunluk satın alınabilir bir şey midir?” diye sorduğumuzda sizce nasıl karşılıklar gelmiş olabilir? Çocuklar için İdeoloji (P4C) Atölyeleri’nde kullandığım bu öyküye çocukların verdiği karşılıklardan birkaçını paylaşmak istiyorum. Çocuklar elbette biz yetişkinlerden çok daha farklı bakıyorlar dünyaya. 9 yaşındaki öğrencimin mutluluğun asla satın alınabilir bir şey olmadığını, içimizde var olan ve yalnızca kişinin kendisine muhtaçlık duymasının kâfi olacağını söylemesi hem Platoncu bakış açısını gösteriyor hem de paradan ve maddiyattan bağımsız bir memnunluğu belirtiyordu. Çabucak çabucak kümedeki birçok çocuk bu ve buna misal cevaplar verdi. Bu çalışmayı yetişkinlerle yaptığımda ise mutluluğun para ile, maddiyatla ve satın alınan şeylerin verdiği haz ile yanlışsız orantılı ve mutluluğun satın alınabilecek bir şey olduğu fikrinin daha ağır bastığına şahit oldum. Artık düşünme sırasını sizlere bırakıyorum. Tüm sorular üzerine biraz baş yormaya ne dersiniz?
‘Bir Kavanoz Mutluluk’ kitabını okul öncesi öğretmenleri başta olmak üzere tüm eğitimciler ve ebeveynlerin edinmesi kanaatindeyim. Tıpkı vakitte “Çocuklar ve Topluluklar İçin Felsefe” üzerine çalışan eğitimciler için nitelikli bir uyaran niteliğinde.
