Amerikan Besin ve İlaç Dairesi (FDA), 20 yıl sonra birinci defa Alzheimer hastalığına yeni bir tedavi imkanı sunan ilacı onayladı, lakin ilacın etkisiz olduğunu düşünen bilim insanları da var.
‘Aducanumab’ isimli ilaç, demansın en yaygın formu olan Alzheimer’ın belirtilerinden fazla altında yatan nedeni tedavi etmeye çalışıyor.
Fakat bilim insanları, bilimsel deneylerin sonuçlarındaki belirsizlik nedeniyle tedavinin mümkün tesiri konusunda bölünmüş durumda.
FDA, “aducanumab’ın beyindeki amiloid beta plaklarını azalttığına dair değerli kanıtlar” olduğunu ve bunun “hastalar için kıymetli yararlar saylamasının olası olduğunu” açıkladı.
BİLİMSEL DENEYLER
Mart 2019’da, yaklaşık 3.000 hastayı kapsayan milletlerarası aducanumab denemeleri, ayda bir verilen ilacın, hafıza ve düşünme sıkıntılarının bozulmasını yavaşlatmada uydurma bir ilaçtan daha düzgün olmadığını gösterdiğinde durduruldu.
Fakat ilerleyen aylarda, ABD’li üretici Biogen daha fazla datayı tahlil etti ve ilacın daha yüksek dozlarda verildiği durumlarda işe yaradığı sonucuna vardı. Şirket ayrıyeten ilacın bilişsel zayıflamayı değerli ölçüde yavaşlattığını söyledi.
Aducanumab, Alzheimer hastalarının beyinlerinde hücrelere ziyan verebilen ve hafıza ve düşünme problemleri, bağlantı meseleleri ve şuur bulanıklığı üzere sonuçlara yol açan bunamayı tetikleyebilen olağandışı kümeler oluşturan bir protein olan amiloidi amaç alıyor.
Deneylerde yer alan Aldo Ceresa, birinci olarak 10 yıl evvel sol ve sağ ortasında ayrım yapmaya ait sıkıntılar yaşadığını fark etti.
İskoçyalı olan ve şu anda İngiltere’nin Oxfordshire bölgesinde ailesine yakın yaşayan 68 yaşındaki doktor, teşhis konulduktan sonra cerrahlığı bırakmak zorunda kaldı.
Ceresa, deneyler durdurulmadan evvel iki yıl boyunca aducanumab aldı ve akabinde neredeyse bir o kadar Londra’daki Ulusal Nöroloji ve Beyin Cerrahisi Hastanesi’nde diğer bir deney başlayıncaya dek beklemek zorunda kaldı.
“Gönüllü olmaktan epey mutlu” olduğunu söyleyen Ceresa, “Gerçekten, sahiden yaşadığım bu seyahatten zevk alıyorum – ve açıkçası sağladığı yararlar nedeniyle çok, çok minnettarım” diyor.
Ceresa, ilacın ona yardım ettiğini düşünüyor:
“Kafam o kadar karışık değilmiş üzere hissediyorum. Eskisi kadar berbat değil. Kendime inancım biraz geri geliyor.”
Ceresa, ailesinin de güzelleşmeler fark ettiğini söylüyor.
“Önceden bir şey alacak olsam, mutfakta onları nerede bulacağımı hatırlayamıyordum. Bu sorun azaldı.
“Daha evvel bulunduğum düzeyde değilim lakin gerçek tarafta ilerliyorum.”
Dünya çapında 30 milyondan fazla insanın Alzheimer hastası olduğu ve bu bireylerin birçoklarının 65 yaşın üzerinde olduğu varsayım ediliyor.
‘DÖNÜM NOKTASI’
İngiltere Demans Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Bart De Strooper, aducanumab’ı onaylama kararının Alzheimer hastalığına tedavi arayışında “çok kıymetli bir dönüm noktası” olduğunu söylüyor.
Son on yılda, 100’den fazla potansiyel Alzheimer ilacı başarısız oldu.
Fakat Prof. Bart De Strooper, bunun milyonlarca insan için bir dönüm noktası olacağını ummanın yanı sıra “hâlâ üstesinden gelinmesi gereken birçok mahzur olduğunu” ekliyor.
University College London’da sinirbilim profesörü olan John Hardy, “Bunun en yeterli ihtimalle, çok az yararı olan ve sırf çok dikkatli seçilmiş hastalara yardımcı olacak bir ilaç olduğu konusunda açık olmalıyız” diyor.
‘BÜYÜK HATA’
University College London’da ileri yaş psikiyatrisi profesörü olan Robert Howard, ilacın onaylanmasını “ciddi bir hata” olarak nitelendirerek, “gelecek on yıl boyunca” tedavi arayışlarının önünü kesebileceği ikazında bulundu.
Profesör Howard, Amerikan Besin ve İlaç Dairesi’nin, bilişsel faaliyetlerdeki düşüşte yavaşlama olmadığını gösteren deneylerden elde edilen dataları görmezden geldiğini söyledi.
İngiltere merkezli ‘Alzheimer’s Society’ isimli dernek ise, ilacın “umut verici” olduğunu söylüyor lakin bunun “Alzheimer hastalığı için yeni tedavilere giden yolun yalnızca başlangıcı” olduğunu kaydediyor.
Başka bir yardım kuruluşu olan Alzheimer’s Research UK, İngiltere Sağlık Bakanı Matt Hancock’a bir dilekçe yazarak, hükümetin ilaca süratli onay vermesini istediklerini açıkladı.
İcra Kurulu Lideri Hilary Evans, “Demanslı beşerler ve aileleri, hayatlarını değiştirecek yeni tedaviler için çok uzun vakittir bekliyorlar” dedi.
Pek çok doktor aducanumab’ın yararlarından şüphe duysa da, ABD’nin verdiği onay, kanser yahut kalp hastalığına kıyasla çok daha az olan demans araştırmalarına daha fazla kaynak ayrılmasını sağlayabilir.
