AFAD Zelzele ve Risk Azaltma Genel Müdürü Tatar: “Obruk oluşumlarının faylarla önemli bir teması olduğunu görüyoruz”
KONYA – Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı Zelzele ve Risk Azaltma Genel Müdürü Orhan Tatar, Konya ve etrafında meydana gelen obrukların büyük bir kısmının faylara paralel bir halde uzandığını gördüklerini belirterek, “Bu da aslında bize bir yerde obruk oluşumlarının açıkçası faylarla da önemli bir temasının olduğunu gösteriyor. Obruk oluşumunda bilhassa zelzelelerin bir tesirinin olduğunu söylemek mümkün lakin tek başına bir etken değil. Onun dışında birçok farklı etkenler de var” dedi.
AFAD Sarsıntı ve Risk Azaltma Genel Müdürü Orhan Tatar, Konya’da Obruk Alanlarının Tespit Edilmesi Projesi Sonuç Tanıtımı Toplantısı’na katıldı. Toplantının akabinde İhlas Haber Ajansı’na açıklamalarda bulunan Orhan Tatar, Konya’da obruk oluşumlarının kıymetli bir jeolojik tehlike olduğunu ve bu tehlikenin artık yavaş yavaş bir riske dönüşmeye başladığını söyledi. Obrukların tarım alanlarına ziyan verdiğini, bunun ötesinde artık yavaş yavaş yerleşim alanlarını da tehdit eder boyuta geldiğini gördüklerini söz eden Tatar, “Dolayısıyla çok süratli bir biçimde bununla ilgili bir aksiyon almamız gerekiyor. Bu manada olağan yaklaşık 3 yılı aşkın bir müddettir devam eden bu projeyi çok bedelli buluyoruz. AFAD Başkanlığımızın desteklediği, içerisinde belediyelerimizin, üniversitelerimizin bedelli akademisyenlerimizin yer aldığı, çok farklı kurumlarımızın yer aldığı bir proje bugün tamamlanmış oldu. Bugün tamamlanan proje bir yerde bana nazaran yeni bir projenin de başlangıcı. Yani bu projeyle birlikte bir hassaslık haritası oluşturuldu fakat bu hassaslık haritasının üzerine kesinlikle bizim obrukla ilgili bir tehlike haritasını ve daha sonra da risk haritasını oluşturmamız gerekiyor. Bu çok değerli bir amaç ve bundan daha da kıymetlisi aslında hem obruk hem de obrukla birlikte her bir vilayet için tehlike arz eden birçok farklı jeolojik tehlikelerin; bu fay olabilir, çığ tehlikesi olabilir, heyelan tehlikesi olabilir, kaya düşmesi olabilir, sel ve taşkın tehlikesi olabilir. Bütün bunların aslında imar planlarımıza işlenmesi ve bu alanların bilhassa imara açılırken ya da imar çalışmaları yapılırken dikkatli kıymetlendirilmesi, gerekiyorsa buralardan sakınılması gerekir, bu çok önemli” dedi.
“Obruk çalışmalarının kesinlikle devam ettirilmesi en büyük temennimiz”
Obruğun yalnızca Konya’da değil, etraftaki vilayetlerde de görüldüğünü aktaran Tatar, “Obruk bilhassa Konya’mızla özdeşleşen bir afet çeşidi üzere gözüküyor lakin baktığınızda bu Konya Havzası içerisinde farklı farklı vilayetlerimizde de Aksaray’dan tutun Niğde’ye kadar, Karaman’a kadar farklı farklı yerlerde de bu tıp tehlikelerin olduğunu biliyoruz. Bunları tespit etmek mümkün. Bir ekip jeolojik ve bilhassa jeofizik formüllerle bunlar tespit edilebilir. Olağan bugünkü toplantıda ortaya çıkan kıymetli görüşlerden bir tanesi de bu projenin kesinlikle devam etmesi ve bundan sonraki etapta da bilhassa birtakım tekniklerle bu alanların tespit edilmesi, tespit edilen alanlar şayet bir risk oluşturuyorsa bu riskin kesinlikle bertaraf edilmesi yahut en azından muhakkak bir düzeye çekilmesi gerektiği konusundaydı. Bu alışılmış kıymetli. Bilhassa Konya Valimizin bu husustaki iradesi son derece kıymetli. Belediyemiz çok büyük takviye veriyor. Onun ötesinde üniversitemizde bu hususta çok uzman hocalarımız var. Tekrar üniversitemizin rektörünün bu husustaki yaklaşımı son derece memnuniyet verici. Hasebiyle ilerleyen günlerde aslında bunu bir sonraki basamağa dönüştürüp kesinlikle risk azaltma manasında obruk çalışmalarının kesinlikle devam ettirilmesi en büyük temennimiz. Bunun da doğal örnek olması gerekiyor. Bu çalıştaylar sonucunda 2 tane pahalı kitap oluştu. Bunlardan bir tanesi Obruk Temel Kitapçığı başkası de Obruk Teknik Kitapçığı. Aslında ülkemizde bir eksikliği de tamamlamış olduk. Bu formda literatürümüze, bilim dünyasına, AFAD tarafından bu türlü 2 kitapçık da kazandırılmış oldu. Bundan da alışılmış ki büyük bir memnuniyet duyuyorum” tabirlerini kullandı.
“Obruk oluşumunda zelzelelerin tesirinin olduğunu söylemek mümkün fakat tek başına bir etken değil”
Konya’da son aylarda meydana gelen zelzelelerin obruk oluşumunda tesiri olabileceğini de anlatan Tatar, “Obrukların oluşumu başka bir düzenek. Oluşumunda birçok jeolojik, meteorolojik, tarımla ilgili birçok faktör var. Bir de bunları tetikleyen etkenler var doğal ki. Yani 2 farklı açıdan bakmak lazım. Konya ve civarındaki obrukların dağılımına baktığınızda bunların aslında büyük bir kısmının faylara paralel bir biçimde uzandığını görüyoruz. Bu da aslında bize bir yerde obruk oluşumlarının açıkçası faylarla da önemli bir kontağının olduğunu gösteriyor. Natürel obruk oluşumunda, obrukların tetiklenmesinde bilhassa 6 Şubat sarsıntılarından sonra çok ağır halde yaşadığımız artçı sarsıntıların da tesirinin olduğunu söylemek mümkün. Zira bu artçı sarsıntıların önemli bir kısmı 4 ve üzeri büyüklükte, hatta önemli bir kısmı 5 ve üzeri büyüklükte olan artçı sarsıntılar. 6 Şubat sarsıntılarının artçılarından bağımsız tekrar bu bölgede de biliyorsunuz oluşan bağımsız zelzeleler de son vakitlerde oldu. Münasebetiyle obruk oluşumunda bilhassa sarsıntıların bir tesirinin olduğunu söylemek mümkün lakin tek başına bir etken değil alışılmış ki. Onun dışında birçok farklı etkenler de var. Bütün bu parametreleri dikkate alarak bilhassa bütüncül bir yaklaşımla önümüzdeki devirde içinde farklı farklı bilim insanlarının, farklı farklı çalışma kümelerinin olduğu bir yeni projenin kesinlikle kurgulanması çok büyük değer taşıyor. Bu bahiste AFAD Başkanlığı’mız önemli bir irade gösteriyor. AFAD Liderimizin bu bahiste çok önemli takviyelerinin olduğunu söylemek istiyorum. Bilhassa alışılmış bu projenin bitiminden sonra tahminen yakın bir vakitte da süratli bir biçimde yeni bir proje kurgulayıp artık bundan sonra risk azaltmaya dönük obruklarla ilgili çalışmayı başlatmak en büyük temennimiz” biçiminde konuştu.
“Ülkemizde oluşan 485 tane fay, dünyanın öteki bir yerinde yok”
Türkiye’nin bir sarsıntı ülkesi olduğunu ve bunun kabul edilmesi gerektiğini hatırlatan Tatar, “Ülkemizde bu zelzeleleri üreten çok sayıda etkin fay var. 485 tane şu anda resmi olarak MTA’nın haritasında tanımlanmış faal, canlı fay olmakla birlikte bu sayı aslında 500’ün üzerinde diyebiliriz. Bilhassa AFAD’ın ve MTA’nın da içinde olduğu, misyon aldığı 23 tane üniversitemizin vazife alacağı büyük bir projeyi de çok yakın bir vakitte TÜBİTAK takviyesiyle başlatmış olduk. Bunun ayrıntılarını ilerleyen günlerde kesinlikle bir tanıtım toplantısında kamuoyuna duyuracaklardır. Bu değerli büyük bir proje ve bu projeyle biz bütün bu fayların, ülkemizdeki zelzele üreten fayların bütün parametrelerini öğrenmiş olacağız. Yani her biri geçmişte hangi büyüklüğe kadar bir sarsıntı üretmiş? Bu zelzelelerin tekrarlanma aralığı nedir? Kaç yılda bir, hangi büyüklükte bir sarsıntı üretiyor? Üzerinde ne kadarlık bir yer değiştirme meydana gelmiş? Bunlar üzere birçok farklı farklı parametreyi her birinin üzerindeki kayma suratı üzere birçok farklı parametreyi öğrenmiş bulunacağız. Alışılmış bütün bu bilgiler çoğaldıkça, bu datalar çok daha sağlıklı hale geldikçe açıkçası bu sarsıntıların daha doğrusu bu fayların oluşturacağı zelzelelerle baş etmek de daha kolay olacaktır. Ancak şu bir gerçek; ülkemizde oluşan 485 tane fay dünyanın öteki bir yerinde yok. Yani 14 bin 500 kilometre toplam uzunluğa sahip bir faal faydan bahsediyoruz. Ülkemizin bu kadar hoş bir coğrafyaya sahip olmasının aslında bir nedeni de faylar. Yani bu fayların oluşturduğu ovalar, dağlar, coğrafya bunların hepsi bu çeşit jeolojik olaylarla irtibatlı. Yapmamız gereken şey ülkemizin bir sarsıntı ülkesi olduğu şuuruyla bu husustaki farkındalığımızı arttırmak, yaşadığımız kentlere daha yaşanılır hale getirmek, bireyden tutun da en doruktaki birçok beşere kadar herkesin farklı farklı sorumluluğu var. Artık faylardan uzak durmamız gerekiyor. Fayların üzerine inşaatlar yapmamamız gerekiyor. Dere yataklarına, inşaatlar yapmamamız gerekiyor. Yani aslında AFAD bu manada baktığınızda ülkemizdeki afete maruz kalabilecek her yerin ne olduğunu bilebiliyor. Bunlarla ilgili çalışmalar yapıyor. Buraları gereksinim olduğunda afete maruz bölge de ilan edebiliyor. Hasebiyle bu şuurla vatandaşlarımızın da bilhassa hareket etmesi çok büyük değer taşıyor. Ancak eminim ki çok kısa bir müddet içerisinde hayatımıza artık afete dirençli kentler, afete dirençli toplum kavramı yerleştikçe, girdikçe bu sarsıntıların bir afete dönüşmesi artık hayatımızdan çıkacak diye ümit ediyorum” dedi.
Vatandaşların son yaşanan 6 Şubat sarsıntılarından sonra büyük bir travma geçirdiğini belirten Tatar, “Çok kolay bir iş değil. Düşünsenize yaklaşık 2 dakikayı bulan bir zelzele aktivitesi, büyük bir sarsıntı. Çok geniş bir alanda hissedildi. Bunun oluşturduğu büyük bir travma var toplumun üzerinde. O açıdan bu bahiste çalışan uzmanlar, bilim insanları evet elbette ki konuşacaklardır, bilgilerini kamuoyuna kesinlikle paylaşacaklardır lakin bunları paylaşırken kamuoyunu da bu türlü paniğe sevk etmeden daha sağlıklı, daha hakikat, daha nitekim bilimsel datalara dayalı konuşurlarsa çok daha hakikat olur diye düşünüyorum. Lakin şu da bir gerçek, ülkemizin birçok yerinde sarsıntı üretebilecek faylar var. Bu faylar hem afetlere karşı farkındalık kazandırdıkça hem afetlere karşı dirençli kentler oluşturdukça, dirençli toplum oluşturdukça artık birer tabiat olayından öteye geçmeyecek, bir afete dönüşmeyecektir” diye konuştu.
