Yapılan bir araştırma haftada bir kere ağlamanın gerilimi azalttığını ve ruh sıhhati açısından yararlı olduğunu ortaya koydu. Current Directions in Psychological Science isimli bilim mecmuasında yayımlanan araştırmaya nazaran 30 ülkeden iştirakçilerin birden fazla ağladıktan sonra rahatladıklarını söyledi. Araştırma ayrıyeten pratisyen doktorların yüzde 70’inin hastalarına sistemli olarak ağlamalarını önerdiğine yer verdi.
İNSANLAR NEDEN AĞLAR?
BBC’de yer alan habere nazaran, yakın vakte kadar ağlamanın nedeni konusunda bilim insanları ile müellifler ortasında uyuşmazlık vardı. Kral VI. Henry oyununda Shakespeare, “Ağlamak hüznün derinleşmesini önler” diye yazmış, Amerikalı muharrir Lemony Snicket ise bu bahiste şöyle demişti: “Bilin ki uzun bir ağlamanın akabinde durumunuzda hiçbir değişiklik olmasa da kendinizi daha âlâ hissedersiniz.”
Öte yandan Charles Darwin gözyaşını göz etrafındaki kasların işleyiş biçiminin gereksiz bir yan eseri olarak görüyordu. Ona nazaran, bu kasların fazla kan akışını önlemek için ortada bir kasılması gerekiyor, gözyaşı bunun sonucunda ortaya çıkıyordu. Lakin birebir vakitte Darwin, ağlamanın bebeklerin ebeveynlerin dikkatini çekmesine yaradığını da kabul ediyordu.
Şimdi biliyoruz ki, en azından yetişkinlerin ağlaması, birtakım duygusal uyarıcılara karşı karmaşık bir fizyolojik reaksiyondur. Ağlamanın en besbelli özelliği gözyaşı dökülmesidir, lakin yüz tabiri ve nefes alma biçimi de değişir. Örneğin sesli ağlarken nefes alıp verme de hızlanır.
Bilimsel açıdan ağlamak, kimyasal bir uyarıcıya reaksiyon olarak gözyaşı üretmekten farklıdır. Hatta gözyaşları birbirinden farklıdır. 1981’de Minnesotalı psikiyatrist II. William H Frey üzücü sinemalar sonucu çıkan gözyaşlarının soğan doğrarken çıkan gözyaşlarından daha fazla protein içerdiğini keşfetti.
Duygusal gözyaşları ise yalnızca melankoli kaynaklı değildir; güldürü izlerken gözlerin yaşarması yahut sevinçten gözyaşı dökme durumlarını da içerir. Lakin herkes ister sevinç ister ıstıraptan olsun ağlamakla ilgili hislere aşina olsa da, yetişkin beşerler olarak neden ağladığımız konusunda fazla bilgi bulunmuyor; lakin bu hususta çeşitli fikirler var.
Bazıları yetişkin ağlamasının, en azından toplumsal nedeni bakımından bebeklerinkinden çok da farklı olmadığına inanıyor. Yani tahminen de ilgi görmek için, en çok muhtaçlık duyduğumuz anda arkadaşlarımızdan yardım ve takviye almak için ağlıyoruz. Ağlamak, hislerimizi tam söz edemediğimiz vakitler duygusal iç dünyamızı yansıtmaya fayda.
Fakat araştırmacılar yetişkinlerin yalnız olduklarında da ağladığını söylüyor. Tahminen de ağlamak ne kadar üzgün olduğumuzu anlamamıza yardımcı oluyor, kendi hislerimizi daha âlâ anlamamızı sağlıyor.
Bir de arınma kavramı kelam konusu. Yani ağlamak duygusal olarak gerilimli durumlarda rahatlamamızı, içimizi boşaltmamızı sağlıyor. Bu niyet yalnızca Shakespeare’in kelamlarını değil, “Ağlamak rahatlatır, ıstırap gözyaşıyla akıp gider” diyen Romalı şair Ovid’i de haklı çıkarıyor.
AĞLAMANIN YARARLARI
Göz yaşı kanalı tıkanıklığının yanında beğenilen kuruluğun da göz sıhhati için sorun olduğu kaydedilirken, yapılan araştırmalarda vakit zaman ağlamanın yararlarının da olduğu öğrenildi. Gözyaşındaki bir unsur şayet hiç akmazsa göz kuruluğu rahatsızlığına neden oluyor. Orta sıra ağlayan kişi böylelikle bu hastalığa yakalanmaktan kurtuluyor. Bilhassa üzüldüğünüz vakit ağlamak kalbi daha az yoruyor. Zira gözyaşı dökmek ile hüzünlüyken sıkışan kalp damarları açılıyor. Ağlayarak birçok hastalığın baş düşmanı olan gerilimle başa çıkabilirsiniz. Zira bu his şaşırtan olsa da memnunluk hormonlarını harekete geçiriyor.
Kederli olduğu günlerde gözyaşı döken beşerler başkalarına nazaran rahatlayarak daha güzel uyku çekiyor. Sorunlu yahut sevinçli olduğunda tansiyonu düşen ya da çıkan kişi ağladığında tansiyonu olağana dönüyor. Kişi ağladığında bedenimizdeki gerilim hormonları gözyaşlarıyla bedenden uzaklaşıyor ve biraz sonra rahatladığını hissediyor. Bu nedenle uzmanlar gözyaşlarını bünyenin güvenlik supapları üzere buluyor. Kişinin içinde sakladığı hisler birike birike bir gün patlama noktasına geliyor, işte o vakit ağlayabilen kişi gözyaşları ile ağır buhranlardan kurtuluyor.
1986’da tanınan Amerikan gazete ve mecmualarını inceleyen bir psikolog, ağlamakla ilgili makalelerin yüzde 94’ünde ağlamanın ruhsal gerginliği gidermeye yardımcı olduğunun ileri sürüldüğünü gördü.
2008’de 30 ülkeden 4300 genç yetişkinle yapılan bir araştırmada ise birçok kişi ağladıktan sonra ruhsal ve fizikî olarak kendilerini daha yeterli hissettiklerini söylüyordu. Kimileri ise bir değişiklik hissetmediğini, kimi de kendisini daha makus hissettiğini tabir ediyordu.
Bu farklılıkların toplumsal durumla ilgili olduğu sanılıyor. Örneğin kişi oburlarının yanında ağlamaktan utanıyorsa, kendi başına ya da yakın bir arkadaşının yanında ağladığı formda ağlamayacaktır o denli bir durumda. Ayrıyeten kişi ağlamasını bastırmaya yahut saklamaya çalışıyorsa sonrasında rahatlama hissi daha az olur.
Kısacası “iyice ağlamak” olgusu temelsiz değil; fakat tesirli olması için hakikat toplumsal dayanak gerekiyor. Yani, yetişkin beşerler da bebeklerle birebir nedenlerden ötürü ağlayabiliyor: Aileden ve arkadaşlardan yardım istemek.
80’li yıllarda insanların neden ağladıklarını araştıran Amerikalı doktor William Frey’e göre ise ‘ruhsal kökenli gözyaşı’ ile kişi gerilim hormonlarını bedeninden atıyor.
Frey ayrıyeten, ‘gözyaşının vücuttan gelen hususun dış salgısı’ olduğunu belirtiyor. Gözyaşının idrar ve terleme üzere bir tıp dış salgı olduğunu vurgulayan Frey’e nazaran bedende gerilimin yarattığı ‘zehirli madde’ ağlayarak dışarı atılıyor.
Japon uzman Junko Umihara’ya nazaran ise bedende gerilim birikimine karşı kişi ağlamakla kendini savunuyor.
