Bireyin meskenden çıkmakta zorlanması yahut tek başına çıkamaması, kalabalık ortamlarda ve kapalı alanlarda bulunmaktan kaçınması ve bu üzere belirtilerin bireyde ağır dert yaşamasına neden olması agorafobinin belirtileri olarak gösterilebilir. Şahısta, en az 6 aydır devam eden ve çeşitli durumları kapsayan ağır telaş tecrübesi mevcut ise agorafobinin varlığından kelam edilebilir.
AGORAFOBİ NEDİR?
Agorafobi (alan korkusu), kişinin kendi inançlı alanı dışındaki ortamlara karşı çok telaş, endişe, rahatsızlık ve utanç üzere hisler geliştirmesine neden olan bir dert bozukluğu cinsidir.
Agorafobisi olan bireyler, temelde acil bir durumda oradan kaçamayacakları yahut hiçbir yardım alamayacaklarını düşündükleri için dehşet duymaktadır.
AGORAFOBİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Agorafobi en fazla panik bozuklukla birlikte görülmektedir. Ayrıyeten agorafobinin ve panik bozukluğun birçok belirtisi birbiriyle örtüşmektedir.
Kendini ataklarla gösteren panik bozuklukta atakların vakti ve yeri hiç aşikâr olmayabilir. Fakat agorafobide bilhassa bir alan olması gereklidir.
Agorafobinin fizikî, ruhsal ve davranışsal çeşitli belirtileri vardır. Bireyde; en az 6 aydır devam eden ve çeşitli durumları kapsayan ağır korku tecrübesi mevcut ise agorafobinin varlığından kelam edilebilir.
Bu durumlar şöyle açıklanabilir:
Kişinin konuttan çıkmakta zorlanması yahut tek başına çıkamaması,
Kalabalık ortamlarda bulunmaktan kaçınması,
Tünele girmekte, sinema yahut tiyatroya gitmekte, kapalı otoparklarda ve dar alanlarda bulunmakta zorlanması,
Asansör, uçak, otobüs üzere yerlerde bulunamaması ve bulunduğunda panikleyip nefes darlığı, bayılma, kalp krizi geçireceğini; ortamdan çıkamayacağını düşünmesi,
Günün büyük kısmının bu tip ağır dertlerle geçmesi; aile iş, toplumsal etraf yahut okul yaşantısının etkilenerek hayat kalitesini düşürmesi,
Topluluk içinde belirtilerin ortaya çıkmasına bağlı yaşanabilecek utanç duygusu,
Göğüs ağrısı, süratli nefes alıp verme, gerilime bağlı ağır terleme, sıcak basması, titreme, yutkunma zahmeti, kalp atışlarının hızlanması, mevt korkusu, mide bulantısı, el ve ayaklarda uyuşma, kalp krizi geçirme korkusu ve baş dönmesi yahut baygınlık yaşaması.
Agorafobi hastaları, “Ya sokakta düşüp bayılırsam, sıkıntı durumda kalırsam, utanılacak duruma düşersem.” ya da, “Çıldırıp delice şeyler yaparsam, bana ne derler?” üzere niyet biçimleri ile sokağa yalnız çıkmakta zorluk yaşayabilmekte; “Yalnızken bayılırsam, ölürsem.” üzere niyet biçimleri ile kaygıya kapılarak meskende de yalnız kalamamaktadırlar.
AGORAFOBİNİN NEDENLERİ NELERDİR?
Ailede agorafobi hikayesinin olması,
Boşanma, iş kaybı, fizikî yahut duygusal istismar, kayıp, hastalık üzere travmatik tecrübeler,
Stresli ömür olayları,
Diğer korku bozukluklarının varlığı,
Kaygılı yahut takıntılı kişilik özelliklerine sahip olunması agorafobi riskini artıran faktörlerdir. Ayrıyeten çeşitli araştırmalarda, genetik faktörlerin de agorafobinin ortaya çıkmasında tesirli olabileceği gösterilmektedir.
AGORAFOBİ KAÇ YAŞINDA ORTAYA ÇIKAR?
Agorafobi her yaşta gelişebilir fakat semptomlar ekseriyetle 25-35 yaşlarında ortaya çıkar. Ayrıyeten agorafobi, bayanlarda erkeklerden daha fazla görülmektedir.
AGORAFOBİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Agorafobi tedavisinde ilaç kullanımı ve bilişsel davranışçı terapi aktifliği en çok kanıtlanmış tedavi sistemlerindendir. Bir psikiyatr ve klinik psikolog eşliğinde yürütülen tedavi yaklaşımı aktif sonuçlar vermektedir.
BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI TERAPİ
Bilişsel davranışçı terapi uygulamalarında; kaçınma davranışının bu problemleri sürdürmedeki rolü ele alınır ve bu davranışlara basamaklı olarak davranış deneyleriyle müdahale edilir. Ayrıyeten bilişsel davranışçı terapiyle tasa içermeyen reaksiyonların tahsilini ve güçlenmesini sağlayacak alternatif yollar geliştirmek hedeflenerek, kişinin denetim hissini tekrar kazanması sağlanır. Ek olarak gevşeme teknikleriyle destekleyici ilerlenir.
Yaşam stili değişiklikleri,
İyi bir beslenme planı,
Uyku ve idman rutini,
Tedavi planına uyulması tüm rahatsızlıklarda olduğu üzere agorafobi tedavisinde de atılacak kıymetli adımlardır.
Birçok hasta ve ailenin agorafobiyi hastalık olarak görmemesi nedeniyle yardım almaması ve bazen de kişinin yardım almak istediği halde korkusu nedeniyle yardım aramaktan kaçınması değerli bir sıkıntıdır. Agorafobinin, uzman eşliğinde ve faal tedavi sistemiyle kalıcı olarak çözülebilen bir rahatsızlık olduğu unutulmamalıdır.
