1. Haberler
  2. Bilgi
  3. Ağrıda Kapı Denetim Teorisi Nedir?

Ağrıda Kapı Denetim Teorisi Nedir?

featured
Paylaş

Bu Yazıyı Paylaş

veya linki kopyala

Ağrı’nın en kıymetli özelliği öbür faktörler tarafından kolaylıkla değiştirilebilir olmasıdır. Ağrı sinyalin gücü omuriliğe tıpkı anda gelen bir diğer duyumsal bilgiye bağlı olarak değişkenlik gösterir. Vücudun uzak bölgelerinden omuriliğe ağrı bilgisi taşıyan hudut lifleri ve uzantılarının hepsi birebir yapıda değildir. Ani, keskin, süratli ağrı bilgisi taşıyan lifler ile yavaş, yaygın, daima ve zonklayıcı ağrı bilgisi taşıyan lifler birbirinden farklıdır. Her ikisi de omuriliğe giden ve oradaki hücreleri uyaran uzantılara sahip olmalarına rağmen ağrı iletme yolları ve yapıları farklıdır. (A)

Ağrı bilgisinin beyne nasıl aktarıldığı ve beyin tarafından nasıl yönetildiğini ait Kapı Denetim Düzeneği. (A) omurilikteki bir nöron (x) ağrı verici bir uyarıcı tarafından uyarıldığında, beyne ağrılı bir şey olduğu bilgisini verir. Bu ağrı lifleri hem süratli hem de yavaş ağrı bilgisini taşırlar. (B) sistemin aslında nasıl gerçekleştiğini ait daha gerçekçi bir modeldir. Ani ve yavaş ağrı bilgisinin neden ayrıştığını gösterir. Bir ani ağrı durumunda, süratli ağrı lifi (x) nöronunu uyarır ve ağrı sinyali kısa müddetliğine beyefendisine gönderilir. Ani ağrı lifi tıpkı vakitte gecikmeli olarak (x) hudut hücresini engelleyecek orta bir nöron olan y hudut hücresini de uyarır. Buna rağmen yavaş ağrı lifi x hudut hücresini uyarırken y hudut hücresini maniler. Münasebetiyle y, xi engelleyemez ve x beyne ağrı sinyalleri göndermeye devam eder ve yavaş ve yaygın bir ağrı hissedilir. (C) beyinden gelen uyarıcı hem de engelleyici lifler x hudut hücresine bilgi göndererek gelen ağrı bilgisine karşı onun hassaslığını da değiştirebilir. Münasebetiyle beyin X hudut hücresinin ağrılı bir uyarıcıya hassaslığını arttırabildiği üzere azaltabilir de.

Omurilikte bulunan 2 tıp nöron yani hudut hücresi, ağrı bilgisinden etkilenir (B). Bunlardan birincisi X işareti ile gösterilen ve ağrı bilgisini beyefendisine götüren nörondur. İkinci nöron, (Y) ile gösterilen ise bölgeseldir ve orta nöron olarak bilinir. Y uyarıldığı vakit, X’in aktivitesini maniler. İrtibat biçimine nazaran, keskin ve ağrılı bir uyarıcı hissedildiği anda bu bilgi süratli hudut liflerine gönderilir, o da hem X hem Y nöronlarını uyarır. Bunun sonucunda X, bu ağrı sinyalini omuriliğe gönderir lakin çabucak sonra, Y devreye girer ve X’i kapatır. Bu durumda beyin kısa vadeli, keskin bir acı hisseder, tıpkı elinize iğne battığı vakit olduğu üzere. Buna rağmen pek de güçlü olmayan, zonklayıcı ve yaygın bir ağrın hissedildiği durumların bilgisi ise yavaş liften gönderilir. Yavaş lif hem X hem de Y hudut hücresi ile irtibat içindedir, fakat süreç süratli liftekinden farklı gelişir. Tıpkı halde X nöronu uyarılır ve beyne, ağrılı bir şey olduğu bilgisini verir. Fakat yavaş lif, bu sefer Y nöronunun harekete geçmesini pürüzler. Y sessiz kalır, X aktive olmaya devam eder. Beyniniz uzun süren, yaygın, zonklayıcı bir ağrı hisseder, motamot bir tarafınız yandıktan sonra, saatlerce ya da günlerce süren ağrı üzere. Bu iki hudut lifi kendi ortalarında etkileşebilmekle birlikte bazen bizler bilerek ve isteyerek onları buna zorlarız. Diyelim ki bir çeşit daima, zonklayıcı ağrınız var. Yorulmuş kas, ağrılı bir yara üzere. Çabucak süratli lifi kısaca uyarmak size kısa müddetliğine keskin bir ağrı yaşatabilir lakin siz kendiniz aracı nöron Y’yi de uyaracağınız için bir müddetliğine zonklayıcı sistemi kapatırsınız. Yorulmuş kaslarımızın, yaygın ve zonklayıcı ağrısını, güçlü bir masajla bir müddetliğine engellemek yahut dayanılmaz bir biçimde zonklayan bir böcek ısırığının etrafının güçlü bir biçimde kaşıyarak ağrıyı köreltmek üzere. Bu durumların hepsinde, yavaş ve kronik ağrı yolu, birkaç dakikalığına kapatılmaktadır.

Ağrıda Kapı Denetim Teorisi Nedir?
Yorum Yap

Tamamen Ücretsiz Olarak Bültenimize Abone Olabilirsin

Yeni haberlerden haberdar olmak için fırsatı kaçırma ve ücretsiz e-posta aboneliğini hemen başlat.

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Giriş Yap

Cumhuriyet Haber ayrıcalıklarından yararlanmak için hemen giriş yapın veya hesap oluşturun, üstelik tamamen ücretsiz!

Bizi Takip Edin