Editör: Naim Arıoğlu
Akalazya yemek borusunun işlevini etkileyen bir yutma bozukluğudur. Yemek borusu, boğazınızın art kısmını midenize bağlayan tüp halinde bir yapıdır. Tükettiğiniz yiyecek ve içecekler siz onları yuttuğunuzda bu yapıdan aşağıya hakikat iner. Akalazya varlığında, yemek borusunun kasları yiyecek yahut sıvıyı midenize gerçek itmeyi başaramaz. Hastalık varlığında yemek borunuzun alt ucundaki alt yemek borusu sfinkteri ismi verilen kapakçıkta da sorun vardır. Kapaktaki kas halkası, yemek borusundan mideye yiyecek ve sıvının basitçe geçmesine müsaade verecek kadar gevşemez.
Akalazya ekseriyetle yavaş yavaş gelişir. Vakit içinde hasta şahıslarda yiyecek ve içecekleri yutmak zorlaşır. Akalazyanın tedavisi yoktur. Lakin akalazya belirtileri tedavi ile denetim altına alınabilir.
AKALAZYA (YUTMA GÜÇLÜĞÜ) NEDEN OLUR?
Akalazya birden fazla vakit, yemek borusundaki yutma kaslarını denetim eden hudut hücrelerinin kaybından kaynaklanır. Bu hudut hücrelerinin neden kaybolduğu şimdi keşfedilmemiştir. Az durumlarda, akalazya bir tümörden de kaynaklanabilir.
AKALAZYA İÇİN KİMLER YÜKSEK RİSK ALTINDADIR?
Akalazya her yaşta ortaya çıkabilir. Fakat en sık 30 ila 60 yaşları ortasında görülür. Erkekler ve bayanlar akalazya gelişimi açısından eşit derecede risk altındadır. Akalazya oluşumuna neden olan sebep hala keşfedilmemiştir. Lakin riski arttıran faktörler şunları içerebilir:
Bir parazitin neden olduğu bir enfeksiyon olan chagas hastalığı. Parazit, bir böceğin ısırması yoluyla insanlara bulaşır. Chagas hastalığı temel olarak Meksika ve Orta ve Güney Amerika’nın fakir kırsal bölgelerinde bulunur.
Genetik Problemler
Bağışıklık sisteminin özöfagustaki hudut hücrelerine saldırmasına neden olacek bir problem
Herpes simpleks virüsü yahut öbür viral enfeksiyonlar
AKALAZYA BELİRTİLERİ
Semptomlar her beşerde farklı formlarda ortaya çıkabilir. Akalazya belirtileri yemek borusu genişleyip zayıfladıkça vakitle ilerler. Akalazya belirtileri şunları içerebilir:
Geğirme
Hıçkırık
Kilo kaybı
Yiyecekleri yutma zahmeti (disfaji)
Boğazınıza geri kaçan yiyecek yahut sıvı
Gece öksürme yahut boğulma sebebiyle uyanma
Göğüste ağrılı yanma hissi
Göğüs ağrısı yahut basınç hissi
Akalazya semptomları başka sıhhat sorunlarının belirtileri ile benzerlik gösterebilir. Kesin teşhis için her vakit doktora görünmek gerekmektedir.
AKALAZYA TANISI
Doktorunuz belirtilerinizi soracak ve sıhhat geçmişiniz hakkında sizden bilgi alacaktır. Bundan sonra hekiminiz fizikî bir muayene gerçekleştirecek ve gerekli gördüğü testleri isteyecektir. Aşağıdakiler üzere testleriniz teşhis için istenilebilir:
Endoskopi. Yemek borunuza ve alt yemek borusu sfinkterine bakmak için ağzınızdan esnek ışıklı bir tüpün geçirilmesi
Özofogram. Özofogram, baryum ismi verilen kalın bir kontrast maddeyi yutarken yemek borunuzun fotoğraflarını çeken bir röntgen cinsidir. Radyolog bu testte akalazya belirtileri arar. Bunlar yemek borusunun genişlemesini, yemek borusunda boşaltma sorunları üzere belirtilerdir.
Manometri. Basıncı ölçen ince bir tüp, burnunuzdan yemek borunuzun içine yanlışsız geçirilir. Su yudumları yutarken basınç ölçümleri alınır. Bu test yemek borunuzdaki kasların zayıf olup olmadığını ve ne kadar düzgün işlev gösterdiğini aşikâr eder. Bu test akalazya teşhisini doğrular.
AKALAZYA NASIL TEDAVİ EDİLMELİ?
Akalazyanın bilinen kesin bir tedavisi yoktur. Fakat tedaviler belirtileri azaltabilir. Tüm tedavilerin riskleri, yararları ve muhtemel yan tesirleri hakkında hekiminizle konuşun. Akalazya tedavileri:
Belirtileri hafifletebilir
Yemek borunuzun daha kolay boşalması için özofagal sfinkteri açabilir
Komplikasyonları önlemeye yardımcı olabilir
Ayrıca tedavilerin tekrarlanmasına gereksiniminiz olabilir. Akalazya tedavi teknikleri aşağıdakileri içerebilir.
Akalazya tedavisinde pnömatik dilasyon
Bu anestezi altında yapılan bir ayakta tedavi prosedürüdür. Hekiminiz bir endoskop aracılığıyla yemek borunuzu inceler. Sağlayıcınız özofagal sfinkterden küçük bir balon geçirir. Balon daha sonra şişirilir. Rahatlamak için 1’den fazla tedaviye gereksiniminiz olabilir.
Akalazya Tedavisinde Botox
Botulinum toksini kasları felç edebilen bir ilaçtır. Özofagal sfinkteri denetim eden kaslara enjekte edilebilir. Bu, valf açıklığını gevşetmeye yardımcı olur. Bu süreç endoskopi sırasında yapılır. Bir IV (intravenöz hat) yoluyla sedasyon ile uykuda yahut kısmen uykuda olabilirsiniz. Faydaları çoklukla 3 ila 12 ay içinde kaybolur. Bu nedenle prosedürün tekrarlanması gerekir.
Akalazya Tedavisinde Ameliyat
Özofagal sfinkteri açmak için ameliyat yapılabilir. Buna miyotomi denir. Miyotomi sırasında özofagal sfinkter kasları kesilir. Bu prosedür, laparoskopi ismi verilen minimal invaziv bir yaklaşım kullanılarak yapılabilir. Birkaç küçük kesik yapılır. Laparoskop ismi verilen ince, ışıklı bir tüp kullanılır. Bu yaklaşım, hekiminizin bedeninizin içini görmesine ve küçük kesikler üzerinden çalışmasına imkan tanır. Tıpkı vakitte cerrahınız, süreçten sonra asit reflü (gastroözofageal reflü hastalığı, GÖRH) riskini en aza indirmeye yardımcı olmak için fundoplikasyon ismi verilen bir süreç yapabilir. Bu, midenin en üst kısmı yemek borusunun alt kısmına sarılarak yapılır. Bu tip cerrahi ekseriyetle akalazya semptomlarından uzun müddetli rahatlama sağlar.
Akalazya Tedavisinde Peroral endoskopik miyotomi (POEM)
Doktorunuz ağzınızdan yemek borunuzun altına bir endoskop yerleştirir. Yemek borusunun iç astarında bir kesi yapılır. Endoskop daha sonra yemek borusunun katmanları ortasından kasa girer. Yemek borusunun alt kısmında, özofagal sfinkter ve midenin üst kısmındaki kas katmanının bir kısmı çıkarılır. Bu, özofagal sfinkterden gelen sıkılığı azaltır. Yemek borusundan mideye yiyecek ve sıvıların daha kolay geçmesini sağlar. POEM daha az invaziv olarak kabul edilir ve güzelleşme süratlidir. Lakin sık sık asit reflüsü ile sonuçlanır ve büyük olasılıkla süreçten sonra GÖRH tedavisine gereksiniminiz olacaktır.
Akalazya Tedavisinde İlaç Kullanımı
Akalazya tedavisinde sıklıkla kalsiyum kanal blokerleri ve uzun tesirli nitratlar kullanılır. Bu ilaçlar, ameliyat bir seçenek değilse yahut botulinum toksin enjeksiyonu yaptıktan sonra semptomlarınız devam ederse düzgün bir seçenektir.
Akalazya Tedavi Edilmezse?
Tedavi, aşağıdakiler üzere uzun vadeli komplikasyonları önlemeye yardımcı olabilir:
Aspirasyon pnömonisi. Bu, yemek borunuzdaki yiyecek yahut sıvılar boğazınıza geri döndüğünde ve onları ciğerlerinize soluduğunuzda ortaya çıkar.
Özofagus perforasyonu. Özofagus perforasyonu özofagusta bir deliğin varlığı manasına gelmektedir. Yemek borunuzun duvarları zayıflar ve şişerse olabilir. Tedavi sırasında da oluşabilir. Özofagus perforasyonu hayatı tehdit eden bir enfeksiyona neden olabilir.
Yemek borusu kanseri. Akalazya hastaları bu kanser tipi için daha yüksek risk altındadır.
Akalazya ile yaşamak
Akalazya kronik bir durumdur. Fakat bir tedavi planı oluşturmak için hekiminizle birlikte çalışarak hastalığın belirtilerini denetim altında tutabilirsiniz. Hekiminizin, semptomlarınız azaldıktan sonra bile sizi yılda 1 yahut 2 defa görmesi gerekecektir. Tekrar endoskopi ve özofogram prosedürlerine gereksiniminiz olabilir.
Disfaji, yutma sorunu belirtileriniz varsa:
Sigara içmeyi bırakın
Mide ekşimesi yapan yiyecekler yahut içecekler tüketmeyin
Yemek yerken bol sıvı tüketin. Yemeğinizi düzgün çiğneyin.
Daha küçük öğünleri daha sık tüketin
Gece geç saatlerde fazla yemek tüketmeyin
Semptomlarınız gece vakti daha ağırsa uyurken başınızı yüksekte tutacak yastıklar kullanın
Doktorunuzu ne vakit aramalısınız?
İlaçlarınız yahut tedaviniz hakkında rastgele bir sorunuz varsa yahut aşağıdakilerden rastgele birine sahipseniz çabucak hastanenizi arayın:
Kötüleşen yutma problemi
Kötüleşen regürjitasyon
Geceleri öksürerek yahut boğularak uyanma
Titreme yahut ateş üzere enfeksiyon belirtileri
Göğüs ağrısı yahut nefes almada zorluk
