Yutma zahmeti, pek çok kişinin yaşadığı ve çoklukla önemsemediği bir meseledir. Fakat yutma zahmeti, akalazya ismi verilen ve yemek borusunun olağan çalışmasını engelleyen bir hastalığın belirtisi olabilir. Akalazya, yemek borusunun alt kısmındaki kasların ve kapakçığın gevşeyememesi nedeniyle, yutulan besinlerin mideye geçişini zorlaştıran bir yutma bozukluğudur. Akalazya, vakitle ilerleyen ve tedavi edilmediğinde önemli komplikasyonlara yol açabilen bir hastalıktır. Bu yazıda, akalazya hastalığının nedenleri, belirtileri, tanısı ve tedavi metotları hakkında bilgi vereceğiz.
AKALAZYA HASTALIĞININ NEDENLERİ
Akalazya hastalığının kesin nedeni bilinmemektedir. Lakin akalazya, yemek borusunun kaslarını ve kapakçığını denetim eden hudut hücrelerinin hasar görmesi yahut kaybolması sonucu ortaya çıktığı düşünülmektedir. Hudut hücrelerinin hasar görmesine yahut kaybolmasına neden olan faktörler ortasında şunlar sayılabilir:
Otoimmün hastalıklar:
Bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırması sonucu oluşan hastalıklardır. Örneğin, diyabet, tiroid hastalıkları, romatoid artrit üzere hastalıklar otoimmün hastalıklardır. Otoimmün hastalıklar, yemek borusundaki hudut hücrelerine de ziyan verebilir.
Viral enfeksiyonlar:
Bazı viral enfeksiyonlar, yemek borusundaki hudut hücrelerini etkileyebilir. Örneğin, herpes simpleks virüsü, yemek borusunda iltihaplanmaya ve akalazyaya neden olabilir.
Chagas hastalığı:
Bir parazitin neden olduğu bir enfeksiyon hastalığıdır. Parazit, bir böceğin ısırması yoluyla insanlara bulaşır. Chagas hastalığı, bilhassa Meksika ve Orta ve Güney Amerika’nın fakir kırsal bölgelerinde yaygındır. Chagas hastalığı, yemek borusundaki hudut hücrelerini tahrip edebilir.
Tümörler: Yemek borusu yahut mide bölgesinde gelişen tümörler, yemek borusundaki hudut hücrelerine baskı yaparak akalazyaya neden olabilir. Genetik faktörler: Akalazya hastalığının kimi ailelerde daha sık görülmesi, genetik bir yatkınlığın olabileceğini düşündürmektedir.
AKALAZYA HASTALIĞININ BELİRTİLERİ: Akalazya hastalığının belirtileri, yemek borusunun kaslarının ve kapakçığının fonksiyonlarının bozulmasıyla ilgilidir. Akalazya hastalığının en yaygın belirtisi yutma güçlüğüdür. Yutma zahmeti, hem katı hem de sıvı besinler için geçerlidir. Yutma zahmeti, yemek borusunda biriken besinlerin ağıza geri gelmesine yahut kusmaya neden olabilir. Akalazya hastalığının öbür belirtileri şunlardır: Göğüste ağrı yahut yanma hissi: Yemek borusundaki besin birikimi, göğüste ağrı yahut yanma hissine neden olabilir. Bu ağrı, kalp krizi ile karıştırılabilir. Kilo kaybı: Yutma zahmeti nedeniyle kâfi beslenememe, kilo kaybına yol açabilir. Gece öksürme yahut boğulma: Yatarken yemek borusundaki besinlerin akciğere kaçması, gece öksürme yahut boğulma ataklarına neden olabilir. Bu durum, akciğer enfeksiyonlarına yahut zatürreye yol açabilir. Hıçkırık: Yemek borusundaki besinlerin diyaframı uyararak hıçkırığa neden olması mümkündür. Geğirme: Yemek borusundaki besinlerin fermantasyonu sonucu oluşan gazların geğirme halinde çıkması görülebilir. Akalazya hastalığının tanısı: Akalazya hastalığının tanısı, hastanın şikayetleri, fizik muayene ve birtakım testlerin sonuçlarına nazaran konulur. Akalazya hastalığının teşhisinde kullanılan testler şunlardır: Endoskopi: Yemek borusu ve mideyi incelemek için ağızdan girilen ışıklı ve kameralı bir tüptür. Endoskopi ile yemek borusunda besin birikimi, iltihaplanma, yara yahut tümör üzere anormallikler görülebilir. Özofagogram: Yemek borusunun röntgen sinemasının çekilmesidir. Hastaya baryum ismi verilen bir kontrast husus içirilir ve yemek borusunun hareketleri izlenir. Özofagogram ile yemek borusunun genişlemesi, daralması, biçim bozukluğu yahut besin birikimi üzere bulgular saptanabilir. Manometri: Yemek borusunun kaslarının basınçlarını ölçen bir testtir. Hastanın burnundan yemek borusuna ince bir tüp sokulur ve hastadan su yudumlaması istenir. Bu sırada yemek borusunun kaslarının kasılma gücü ve kapakçığın gevşeme derecesi ölçülür. Manometri ile akalazya hastalığının tipi ve şiddeti belirlenebilir. AKALAZYA HASTALIĞININ TEDAVİSİ: Akalazya hastalığının kesin bir tedavisi yoktur. Tedavinin hedefi, yemek borusunun kaslarını ve kapakçığını gevşeterek, yutma zahmetini azaltmak ve komplikasyonları önlemektir.
