İŞ VE TOPLUMSAL GÜVENLİK HUKUKU KAPSAMINDA İŞ KAZASI NEDİR?
İş kazasının tarifini yapacak olursak, iş yerinde yahut işin yürütülmesi nedeniyle meydana gelen, vefata sebebiyet veren yahut beden bütünlüğünü ruhen yahut bedenen etkileyen bir olaydır. Yani tariften da anlaşılacağı üzere iş kazaları; çalışanların işyerinde ve iş saatlerinde başlarına gelmiş kazaları yahut işleri sebebiyle sıhhat olarak etkilenmeleri nedeniyle oluşan ziyanları kapsamaktadır.
İş ve Toplumsal Güvenlik Hukuku Kanunları incelendiğinde Toplumsal Güvenlik Hukukunda “İş Kazası” nın tarifi bulunmasına rağmen ferdi İş hukukuna ait İş Kanunundaki düzenlemelerde bu kavramı karşılayacak rastgele bir karar bulunmamaktadır.
5510 Sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortalar Kanunun 13 hususu uyarınca İş Kazası tarifi;
a. Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
b. Patron tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi ismine ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
c. Bir patrona bağlı olarak çalışan sigortalının, misyonlu olarak işyeri dışında diğer bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen vakitlerde,
d. Hizmet akdi ile bir yahut birden fazla patron tarafından çalıştırılan emziren bayan sigortalının, iş mevzuatı mucibince çocuğuna süt vermek için ayrılan vakitlerde,
e. Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı çabucak ve sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan olaydır.
Sigortalının geçirmiş olduğu kazanın iş kazası olarak nitelendirilebilmesi için üstte izah edilmiş olduğu üzere iş kazası tarifine uyması gerekmektedir. Sigortalının geçirmiş olduğu kazanın kanunda öngörülen formda olup olmadığına ait inceleme yetkisi sigorta müfettişlerine aittir. Sigorta müfettişleri tarafından yapılan tahkikat sonucunda düzenledikleri raporda iş kazası olup olmadığına ait karar verilir. Sigortalı personelin iş bu sigorta müfettişlerinin düzenlediği rapora ait karşı dava açma hakkı her vakit gizlidir.
- BİR KAZANIN İŞ KAZASI OLARAK NİTELENDİRİLMESİNİN KAİDELERİ NELERDİR?
Bir olayın iş kazası olarak nitelendirilebilmesi için dört ögenin gerçekleşmesi gerekir. Bunlar;
- Kazaya uğrayanın sigortalı olması,
- Kazaya uğrayanın çabucak ve sonrasında bedenen yahut ruhen özre uğramış olması,
- Sigortalının yer ve vakit itibariyle 5510 sayılı kanunun 13. Unsurunda sayılan konulardan birine nazaran kazaya uğramış olması
- Kazada nedensellik “illiyet” bağının bulunmasıdır.
- İŞ KAZASI BİLDİRİM MÜHLETİ NE KADARDIR?
İşverence, iş kazası meydana geldiği anda emniyet güçlerine çabucak haber verilmesi ve gerekli tahkikat süreçlerinin gerçekleşmesine katkıda bulunması gerekmektedir. Patron Toplumsal Güvenlik Kurumuna da iş kazası bildirimleri kazanın meydana geldiği tarih itibariyle en geç 3 (üç) iş günü içerisinde bildirilmelidir. Bildirimin işverence yapılmamış olması halinde personel tarafından da bu bildirimin yapılması mümkündür.
- İŞVEREN HANGİ DURUMLARDA SORUMLU OLMAKTADIR?
İşverenin iş kazası sebebiyle meydana gelen kazadan sorumluluğunun doğabilmesi için öncelikle kazanın iş kazası olarak nitelendirilebilecek kriterlere sahip olması gerekmektedir. Buna ek olarak meydana gelen kazada patronun kusuru da bulunmalıdır. Patronun kusuru yok ise tazminat sorumluluğu da gündeme gelemeyecektir. Yalnızca iş kazasının meydana gelmesi değil tıpkı vakitte tazminat yükümlülüğü doğuracak bir rizikonun (zararın) yani iş kazası sonucunda bedensel yahut ruhsal bir zararın ya da vefatın ortaya çıkması ve uygun illiyet bağının bulunması gerekir.
İşçi meydana gelen kaza sonucunda uğradığı ziyanların giderilmesi için maddi ve manevi tazminat talepli olarak dava açabilir. Emekçinin meydana gelen iş kazası sonucunda ölmesi durumunda ise dayanağından mahrum kalanlar da tazminat talebinde bulunabilirler. Bu tazminat kalemine ise” dayanaktan mahrum kalma tazminat” ismi verilmektedir.
- İŞ KAZASI SONUCUNDA PATRONUN SORUMLULUĞUNUN HUDUTLARI NELERDİR?
İşyerinde yahut iş yeri sayılan meskûn mahallerde meydana gelen iş kazaları sonucunda patronun kelam konusu sorumluluktan kurtulabilmesi için; zorlayan bir sebebin varlığı, ziyan görenin ağır kusuru ve üçüncü kişinin ağır kusuru gerekmektedir.
Fakat her ne kadar patron üst da izah edilen sebeplerle sorumluluktan kurtulmakta ise de patronun sorumluluğunda kaçınılmazlık unsuru dikkate alınmaktadır. Kaçınılmazlık ise; olayın meydana geldiği tarihte geçerli bilimsel ve teknik kuralları uyarınca alınacak tüm önlemlere karşın, iş kazasının meydana gelmesi durumudur. Patron alınması gerekli rastgele bir önlemi almamış ise olayın kaçınılmazlığından kelam edilemez.
İş kazası geçiren çalışanın öncelikle hastaneye resmi iş kazası kaydının yapılması gerekmektedir. Patronlarca iş kazası bildiriminin ilgili kurumlara bildirilmesi gerekmektedir. Zira kanunlar, iş kazası sebebiyle hem emekçiye hem de patrona iş kazası bildirme yükümlülüğü getiriyor. İş kazasına uğrayan sigortalı personelin geç müracaatta bulunması ve patronun iş kazası bildiriminde bulunmaması sorun teşkil edecektir. Ve işyerinde iş kazalarını engelleyecek iş güveliği önlemleri alınamayacaktır.
- İŞ KAZASI GEÇİREN EMEKÇİ NASIL BİR YOL İZLEMELİDİR?
İşçi birinci olarak hastane evraklarının düzenlenmesi bakımından dikkatli olmalı ve bu dokümanların iş kazası olacak formda düzenlenip düzenlenmediğini kesinlikle denetim etmelidir. Bunun yanı sıra işverence bildirilmeyen iş kazasının personel tarafından; Sosyal Güvenlik Kurumu ile Çalışma ve Soysal Güvenlik Bakanlığına bildirilmesi gerekmektedir. Şayet iş kazası sonucunda personel verdiği söz de patronun bu kazada hiçbir kusuru olmadığını ve kendi kusurundan kaynaklandığını kabul eder ve patronundan şikâyetçi olmazsa ceza davası takipsizlikle sonuçlanmaktadır. Patron bu kaza sebebiyle personelinin hastane masraflarını karşılamalıdır, şayet işverence karşılanmaması durumunda Çalışma Ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığına şikâyette bulunulmalı ve hem maddi hem de manevi tazminat davası yoluna gidilmelidir.
- SOSYAL SİGORTALAR KURUMU TARAFINDAN İŞ KAZASI GEÇİREN EMEKÇİYE SAĞLANAN YARDIMLAR NELERDİR?
İş kazası geçiren işçilere Sosyal Sigortalar Kurumu nezdinde bir ekip yardımlar sağlanmaktadır. Bunlar şu formdadır;
- İş kazası geçiren sigortalı emekçiye süreksiz iş göremezlik yahut daima iş göremezlik ödeneği bağlanmaktadır.
- Sigortalı geçirmiş olduğu iş kazası sebebiyle ömrünü yitirdi ise, geride bakmakla yükümlü olduğu yakınlarına mevt geliri bağlanmaktadır.
- İŞÇİNİN BİR İŞTEN ÖTÜRÜ İŞYERİ DIŞINDAYKEN BAŞINA BİR KAZA GELİRSE BU KAZA İŞ KAZASI SAYILIR MI?
5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortalar Kanunun husus 13/e bendi uyarınca”… İşverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, “ şayet patron emekçiyi rastgele bir iş için işyeri dışına göndermiş ve kaza o işin yapılması sırasında meydana gelmişse yahut o işe giderken yolda başlarına gelen rastgele bir kazada iş kazası olarak bedellendirilmektedir.
- AAT HUKUK OFİSİ OLARAK İŞ VE TOPLUMSAL GÜVENLİK HUKUKU KAPSAMINDA İŞ KAZASI GEÇİREN SİGORTALI EMEKÇİLERE VERDİĞİMİZ HİZMETLER
Alanında uzman takımımızla İş ve Toplumsal Güvenlik Hukuku ve İş Kazalarından kaynaklanan her türlü uyuşmazlıklarda gerekli her türlü türel yasal sürecin izlenmesi ve bu süreçlerin takibi noktasında profesyonel danışmanlık ve avukatlık hizmeti vermekteyiz. İş ve Toplumsal Güvenlik Hukuku alanında verdiğimiz hizmetler;
- İş ve Toplumsal Güvenlik Hukuku hakkında yasal süreçlere ait danışmanlık,
- SGK tahkikat sürecinin emekçi lehine yönetilmesi,
- İş kazalarından kaynaklanan uyuşmazlıklar sebebiyle personelin maddi ve manevi tazminat davaları sürecindeki her türlü haklarının korunması ve ilgili süreçlerin takibinine dair her türlü tüzel hizmet verilmektedir.
Hizmetlerimiz doğrultusunda elbette ki istenilen hiçbir işletmede işyerinde iş kazası olmamasıdır. Her işletme (işyeri) alanında uzman hukukçulardan takviye alarak iş kazasını önlemeye yönelik çalışmalar yapmalı ve 4857 sayılı kanun ve 5510 sayılı kanun tüm patronlarca ve vekillerince yeterlice irdelenmelidir. Tüm tedbirlere karşın iş kazası meydana gelmişse AAT hukuk ofisi olarak dava çözümlemelerinde emekçi ve patronun haklarını gözetmekle refah bir çalışma hayatı yaşanması konusunda katkıda bulunuyor, personelin ve patronun türel çerçevede hareket etmesi konusunda danışanlarımıza dayanak oluyoruz.
