Anksiyete/Kaygı Nedir?
En genel manada kişinin rastgele bir fiziki, duygusal yahut toplumsal bir tehdide karşılık olarak
verdiği reaksiyondur. Ankisyete korku olarak da isimlendirilebilir. Tasa aslında doğal ve yaşanması
gerekli bir tepkidir. Zira dert sayesinde başımıza gelebilecek tehlikeleri değerlendirir
ve kendimizi daha inançlı, daha istenilen durumda tutmak için harekete geçeriz. Örneğin
bir öğrenci imtihanla ilgili tasa duymazsa ders çalışmayacaktır, hatta sınavı bile umursamayıp
belki soruları ciddiyetle anlamaya çalışmayacaktır. Sonuç olarak da sınavlarda
sergileyebileceği performansın çok altında performans sergileyecektir ve ulaşabileceği daha
başarılı durumlara ulaşamayacaktır. Tıpkı biçimde günlük hayatımız için de düşünecek
olursak yeniden dert sayesinde birtakım hami tedbirler alabiliyor ve kendimizi koruyabiliyoruz.
Kendimizi koruduğumuz şey kaza, yaralanma, hastalık üzere fizikî bir tehdit olabileceği üzere,
değersiz hissetmenin kaçınılmaz olduğu sıhhatsiz bağların duygusal zorluklarından ve sosyal
ortamlarda çok uyumsuz ve çok dışlanan durumda saplanıp kalmaktan da dert sayesinde
korunabiliriz. Münasebetiyle telaşın belirli bir seviyeye kadar fonksiyonel ve hatta gerekli bir şey
olduğunu söylemek mümkün. Ama bir yere kadar telaş bizim hayat kalitemizi artırırken,
belli bir noktada sonra artık artan telaş tam bilakis hayat kalitemizi düşürmeye başlar.
Aslında bu çabucak her his için geçerli bir durumdur, bir yere kadar var olması işlevselliği
artırırken hissimiz aşikâr bir seviyeyi aşarsa işlevselliğimizi bozmaya başlar. İşte bu noktada
“anksiyete bozuklukları” diye isimlendirilen sorunlar ortaya çıkar.
Peki anksiyete/kaygı bozukluğu nedir?
Yukarıda anlattığım halde telaşın olması gerekenden çok daha şiddetli, uzun müddetli, ve
daha sık yaşanması; bununla birlikte kişinin hayat kalitesini düşürmesi ve işlevselliğini
bozması telaş bozukluklarına işaret eder. Korku bozukluklarının iki temel belirti boyutu
vardır; biri ruhsal belirtiler başkası de duygusal belirtilerdir. Ruhsal belirtiler: kişinin
kontrolsüzlük, çaresizlik, sıkışmışlık, güçsüzlük algısıyla paralel giden bir bunaltı, iç daraltısı,
kötü bir şeyler olacak hissiyatı, karamsarlık ve ağır telaş halleridir. Bununla eş zamanlı
olarak da kişi bedensel olarak da nefes daralması, kalp çarpıntısı, kan basıncının yükselmesi,
el ve ayaklarda soğuma, terleme, titreme, mide bulantısı, baş dönmesi üzere tesirleri yoğun
şekilde yaşar. Kişi hem bu duygusal hem de bedensel semptomları denetim edip
dindiremediğinden ötürü kontrolsüzlük algısı uygunca artar, hatta birden fazla durumlarda kişiler
çıldıracaklarını düşünürler. Bu da kişinin yaşadığı paniği daha da arttırır ve durum tahammül
edilemez bir kısır döngü halini alır. Bu durum ataklar formunda gelebildiği üzere kişinin
hayatının rutin bir modülü halini de alabilir.
