Antalya’nın zelzeleden öncelikli afet riski sel, taşkın ve orman yangınları
-Akdeniz ve Karadeniz, kıyı ileri iklim değişikliğinden en fazla etkilenecek
Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı(AFAD), Risk Belirleme ve Önlem Dairesi Başkanı Gökhan Yılmaz:
-“Antalya için, çok ve şiddetli yağışların neden olduğu sel ve taşkınlar, kuraklık, sıcak ve soğuk hava dalgaları öngörülemeyen yahut uzun vadeli sıcak ve soğuk hava dalgaları, orman yangınları birinci tanımlanabilecek afet türleri”
-“Karadeniz’deki ve Akdeniz havzasındaki vilayetlerimiz iklim değişikliğinden en fazla etkilenen vilayetler arasında”
Olacak afet risklerini öngörmek ve buna nazaran önlem almak gerekiyor, afetler olmadan harcadığımız 1 liralık harcama en az 7 liralık ekonomik kaybı önlüyor, yalnızca ekonomik değil can kayıpları geri döndürülemez kayıplar”
-Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Coğrafya Kısmı Öğretim Üyesi Prof.Dr. İhsan Çiçek,:
-“Antalya için bakıldığı vakit taşkınlar zelzeleden daha öncelikli afettir”
-” Şiddetli yağış riskini çalıştığımız vakit bakıyoruz ki bu riskte bilhassa Kumluca Kaş ortası, Manavgat, Alanya ortasında arttığını görüyoruz”
ANTALYA – İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı(AFAD), Risk Belirleme ve Önlem Dairesi Başkanı Gökhan Yılmaz, iklim değişikliğinden etkilenecek ülke genelindeki riskli bölgelere dikkat çekerek, ” Bilhassa kıyı vilayetlerimiz iklim değişikliğinde çok daha fazla etkilenebilecek. Karadeniz’deki ve Akdeniz havzasındaki vilayetlerimiz iklim değişikliğinde en fazla etkilenen vilayetler arasında” dedi.
İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum İdaresi BaşkanlığıRisk Belirleme ve Tedbir Dairesi tarafından yürütülen, Mukavele Makamı Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü AB Yatırımları Daire Başkanlığı olduğu ve Avrupa Birliği ile Türkiye Cumhuriyeti ile finanse edilen “Türkiye’de İklim Değişikliğinden Kaynaklanan Afet Risklerinin Azaltılması ve Ahenk Konusunda AFAD’ın Kapasitesinin Artırılması Teknik Takviye Projesi” “Antalya İli Afet Ahenk Planı Çalıştayı” Antalya’da bir otelde başladı. 2 gün sürecek çalıştayda; Türkiye’nin değerli turizm kentlerinden biri olan Antalya’da şiddetli yağış, kuraklık, sıcak hava dalgası, soğuk hava dalgası, fırtına, orman yangını tehlikelerinin tahlilleri ve bu tehlikelerin tesir ve etkilenebilirlik tahlilleri sonucunda elde edilen bulgularla Afet Ahenk Planı ilgili tüm kurumlarla hazırlanacak.
Çalıştayda konuşan, AFAD Risk Belirleme ve Önlem Dairesi Başkanı Gökhan Yılmaz, son yıllarda yaşanan iklim değişikliği kaynaklı afetlerdeki artışların hem dünya ölçeğinde memleketler arası örgütlerin hem de Türkiye’deki kamu kurumlarının ilgisini bu tarafa çektiğini kaydetti.
Her alanda olduğu iklim değişikliği kaynaklı afet çeşitlerine yönelik çalışmalar yürüttüklerine değinen Yılmaz, ” İklim değişikliği kaynaklı afet risklerinin azaltılması, ahenk ve AFAD’ın kurumsal kaasitesinin artırılması çerçevesinde 2 pilot vilayetten biri olan Antalya’da afet ahenk hareket planını pahalandırmak, lokal paydaşlarımız olan buradaki kurum temsilcileriyle bu planın aksiyonlarını masaya yatırmak, onların geri bildirim ve katkılarını alarak bu planı kesin esere dönüştürüp Antalya’nın önümüzdeki yıllar için bu alanda atacağı adımları tarifleyecek planı oluşturmaya çalışacağız. Zira bu çalışmanın birinci bileşeninde bilhassa son yıllardaki iklim varsayımlarından yola çıkarak, Türkiye’nin en fazla iklim değişikliğinin etkilenebileceği vilayetler, bölgeler tanımlanmaya çalışıldı. Bunlardan birini tabi Akdeniz havzası oluşturuyor. Antalya ili bu manada maalesef iklim değişikliğinden olumsuz etkilenecek vilayetlerimizden birisi. Bilhassa Antalya’nın iktisadının hem turizm hem de tarım alanlarının bu olumsuz tesirlerden etkilenebileceklerini düşündüğümüzde, bu alanda Antalya’nın da yapılması gereken pek çok iş olduğunu söyleyebiliriz. Bu manada bu çalışma buna rehberlik yapacak ve yol haritasını tanımlamaya çalışacak” tabirlerine yer verdi.
“Antalya’yı bekleyen afetler”
İklim değişkliği kaynaklı Antalya’nın karşılaşabileceği riskleri anlatan Yılmaz, ” İklim değişikliğinin sonucunda oluşan afet tiplerini gözden geçirdiğimizde, bilhassa çok ve şiddetli yağışların neden olduğu sel ve taşkınlar, kuraklık, sıcak ve soğuk hava dalgaları öngörülemeyen yahut uzun vadeli sıcak ve soğuk hava dalgaları, orman yangınları birinci tanımlanabilecek afet çeşitleri için de sayılabilir. Zati geçmiş yıllarda yakın tarihimizde Antalya’da yaşadığımız orman yangınları ve sel taşkınları bu hususta iklim değişikliğinin tesirlerinin gözle görülür bir halde Antalya’da oluştuğunu ortaya koymakta” dedi.
“Akdeniz ve Karadeniz kıyıları”
Ülke genelindeki riskli bölgeler hakkında bilgiler aktaran Yılmaz, ” Bilhassa kıyı vilayetlerimiz iklim değişikliğinde çok daha fazla etkilenebilecek. Karadeniz’deki ve Akdeniz havzasındaki vilayetlerimiz iklim değişikliğinde en fazla etkilenen vilayetler ortasında. Bu bağlamda da Türkiye genelinde daha evvel tespit edilmiş 20 vilayet içinden 2 pilot vilayet seçtik. Bunlardan birini Akdeniz havzasında Antalya, Karadeniz’deki Trabzon’u pilot vilayet seçtik. Bu bir başlangıç. Bu vilayetlerde gerçekleştireceğimiz ahenk hareket planlarının hayata geçirilmesinin akabinde Türkiye’nin öteki vilayetlerinde de iklim değişikliği kaynaklı afet tiplerine karşı alınacak önlemleri, atılması gereken adımları, aksiyonları tarifleyecek aksiyon planlarını yapmamız gerekiyor. Bu bağlamda bu çalışma o açıdan kıymetli ve bedelli görüyorum. Belediyeler değerli paydaş kıymetli onlara sorumluluk düşüyor” dedi.
“Afetin önlenmesi önemli”
Afetin olmadan evvel önüne geçmenin değerine vurgu yapan Gökhan Yılmaz, ” Afetle uğraşın en değerli evresini aslında risk azaltma ve hazırlık oluşturuyor. risk azaltma ve hazırlık etabından ne kadar çok değerli verirsek afetlerden o derece az etkileniyoruz. Doğal olayların kendisi bir afet değil, sonucunda mal ve can kaybı yaşanırsa bu afete dönüşüyor. Biz kayıpları azaltabilecek önlemler alabilirsek, o vakit bunlar afete dönüşmeden tabiat olayı olarak yaşanmış olur. Muhtemel afet risklerini öngörmek ve buna nazaran önlem almak gerekiyor. Kurumlar ve devletler açısında önemli ekonomik külfet getiriyor fakat unutmamak gerekiyor ki afetler olmadan haracadığımız 1 liralık harcama asgarî 7 liralık ekonomik kaybı önlüyor. Yalnızca ekonomik değil can kayıpları geri döndürülemez kayıplardır. Toplumsal travmaların da önüne geçeceğiz. 200’ü üzerinde aksiyon tanımlandı farklı afet cinsleri için orman sel çok yağışlar sıcaklık hava dalgası her biri için başka hareketler. Kaynaklarımı hakikat ve verimli kullanmak hakikat kentleşmek, yapılaşma bu işin en temel can alıcı tahlili. Kentleri gerçek inşa edebilirsek, binaları sağlam inançla altyapı yağmur içme suyun hakikat inşa edebilirsek ziraî alan üretimi de yeraltı su kaynaklarının hakikat sulama tekniklerinin kullanılması damlamadan yabanî sulamadan vazgeçilmesi ayrılmaz harçalarılı oluşturuyor. Değiştirimiyorsak ahenk sağlamamız gerekiyor” açıklamasında bulundu.
“Türkiye’deki hortumların yüzde 50’si Antalya’da”
Proje Yürütücüsü ve Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Coğrafya Kısmı Öğretim Üyesi Prof.Dr. İhsan Çiçek, bu projeyle ilgili bir yıldır çalıştıklarını ve sıkı bir devir geçirdiklerini söyledi.
Üç kademeden geçtiklerini lisana getiren Çiçek, “Birisi ilin fotoğrafını çekmek üzerine, Antalya’nın temel, beşeri ve fiziki özelliklerin, doğal özelliklerini saptadık. Yani bir altyapı çalışması yaptık. İkinci kademede iklim değişikliğine bağlı afetler ve buna bağlı olarak da riskler nelerdir tahlilini yaptık. Burada altı tane iklim değişikliği kaynaklı afeti ele aldık. Bunlar nedir? Sıcak hava dalgası. Zira sıcaklıklar artıyor. Bu sıcaklık artmasına bağlı olarak da işte biyo konfor azalıyor vilayetlerde. İkincisi olağan Antalya yalnızca kıyıdan oluşmuyor. Yüksek alanlardan da oluşuyor ve iklimin değerli, iklim değişikliği özelliklerinden birisi de ekstremlerin artması, ekstremi artınca bir yerde siz yüksek sıcaklık yaşarken birtakım yerde de çok düşük sıcaklık yaşıyorsunuz. O yüzden de biz soğuk hava dalgasında çalıştık. Bununla alakalı olarak. Ondan sonra şiddetli yağışları çalıştık. Natürel şiddetli yağışlar olunca bunun bir tesiri selleri çalıştık. Servet taşkınları çalıştık. Ondan sonra fırtınaları çalıştık. Zira Antalya Türkiye’deki hortumların yüzde ellisinden fazlasının görüldüğü bir vilayet O yüzden de hortumlar ve şiddetli rüzgarları çalıştık. Sonra kuraklık çalıştık. Ekstremler olunca şiddetli yağış da oluyor lakin şiddetli kuraklıklar da oluyor. O yüzden kuraklıkla çalıştık. ve alışılmış bunların bir kombinesi olarak değerlendirebileceğimiz orman yangınlarını çalıştık” diye konuştu.
“Antalya için 6 risk başlığı”
6 tane temel iklim değişikliği kaynaklı afetin, kilometrekare bazlı tüm vilayet bazında yirmi altı bin noktada yaklaşık olarak nerelerde tehlikeleri fazla olduğu tarafında bir risk tahlili yaptıklarını tabir eden Çiçek, “Yani bir tehlike tahlili yaptık. Zira riski tehlikeyi ortaya koymadan tahlil edebilmeniz mümkün değil. İki bundan etkilenebilecek olan beşeri ögeleri nedir o binalar. Kamu yatırımları, yollar, tesisler nelerdir? Bunların tahlillerini yaptık vilayet bazlı sonra etkilenebilecek olan dezavantajlı kümeler. Nedir o? Küçük çocuklar, yaşlılar, hastalar okumamışlar vesaire üzere yani iklim değişikliği ve buna bağlı risklerden haberi olmayan kümeler nerelerde Çok onların tahlillerini yaptık ve buna bağlı olarak da tehlike tahlili ve riskleri çıkardık. Yani Antalya’nın risk tahlilini yaptık. ve böylelikle Antalya’nın çekilen bu fotoğrafından sonra da bugün Antalya’nın bu risklerden en az nasıl etkilenebilir? Nasıl bir aksiyon stratejisi geliştirirse bu aksiyonlara karşı ahenk sağlar ve bunlarla baş edebilir hale gelir. Burada gayemiz ne? Saydığım bu iklim değişikliğine bağlı olan riskleri azaltılması için ne yapılabilir? Mesela sıcak hava dalgası dediğimiz şey insanların biyo konforunu azaltan, ömür ortamını olumsuz hale getiren sıhhat sorunları ortaya çıkaran bir şey. Sıcak hava dalgasında ortamı çalışma için uygun hale getirmek için soğutmaya daha fazla güç harcıyorsunuz. Burası bir turizm kenti, denize girme ortamının mühleti azalıyor. Zira sıcak hava dalgasının olduğu saatlerde bir turisti sokağa çıkaramazsınız. Turizm bundan etkilenir. O yüzden de bunlara karşı nasıl hareketler yapabilirsiniz” dedi.
“Önlemler”
Şehirlerde sıcak havanın tesirini azaltabilecek tedbirlerden bahseden Çiçek, ” Geniş parklar yaparak kentte bir rüzgar sirkülasyonu oluşturarak bu sıcak hava dalgasının dağıtılması. Binaların ısınmasını etkilenmesini ortadan kaldırmak için yüksek ve geniş alanlı binalarda yeşil çatı uygulamasına geçilmesi bu binaların ısınmasını engelleyen ve kent ısı adasını ve buna bağlı olarak da sıcak hava dalgasının büyüklüğünü düşüren uygulamalar. Binaları güç emmeyi engelleyecek olan yüksek refleksiyonlu boyalarla kaplamak üzere aksiyonlar yahut caddelerde ağaçlandırarak gölge caddelerin tabanlarının ısınmasını ve insanların rahatça dolaşabileceği yeşil örtü ağaç kanopisi dediğimiz ağaç kaplamaları oluşturabilmek üzere hareketlerin tartışılacağı yahut selleriyle nasıl baş edilebilir. Antalya dediğimiz vakit Kepez, Muratpaşa Döşemealtı, Aksu üzere belediyelerde kent taşkını riski çok yüksek. Bu taşkın riskini ortadan kaldırabilmek için buralarda neler yapılabilir? Kentte nasıl dönüşüm sağlayabilirsiniz? Akarsular üzerinde nasıl düzenlememiz lazım. Hangi menfezlerin düzenlenmesi, hangi akarsuların üzerinin açılması, dereler boyunca yeşil rekreasyonlar oluşturulması ve sel riskinin azaltılması, derelere yakın yerde bodrum katlarda iskanın ortadan kaldırılması üzere eylerler tartışılacak. Bunlar önceliklendirilecek bunun sonucunda kısa orta ve uzun vadede bir hareket planı çıkarılacak” sözlerine yer verdi.
“İşbirliğinin önemi”
İklim değişikliğiyle yalnızca bir kurumun başedemeyeceğini söyleyen Çiçek, ” Burada bunu büyükşehir belediyesi için hazırlıyoruz, Vilayet Afet Risk Azaltma Planlarındaeksik olan kısmı tamamlıyoruz. Burada büyükşehir belediyesini bu konunda hazırlıklı hale gelmesini sağlamak, İRAP’lardaki eksik kısımları tamamlamak, kentte bu olaylarla alakalı ortaya çıkacak kamu kuruluşları ortasındaki iş birliğini ve etkileşimi arttırmak. Yalnızca taşkınlarla yalnızca büyükşehir belediyesi ile baş edemezsiniz. Bunun içinde DSİ var, Su Yönetimi Genel Müdürlüğü ve başka tesirli kurumlar var. Kent ısı adasıyla yalnızca siz kent olarak başedemezsiniz. Bunu imar planlarıyla tesirli olarak Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığında de devreye girmesi gerekir. O nedenle kamu kuruluşlarının ortak işbirliği kapasitesini arttırmak bu projenin hedeflerindendir” dedi.
“Antalya için taşkın önemli”
Çalıştayda yalnızca iklim değişikliğiyle alakalı 6 mevzu başlığını ele alacaklarının altını çizen İhsan Çiçek, ” Antalya için bakıldığı vakit sarsıntıdan daha öncelikli bir afettir taşkın. Zira Antalya zelzele riski olan bir alan lakin o kadar çok fazla etkilenen zelzelesi yok. Fakat taşkınlardan etkilenme oranı çok yüksek. Eğilimlere bakıldığı vakit Türkiye’de sıcak hava dalgasına en fazla etkilenen kent Antalya’dır. Etkilenecek olan kent de Antalya’dır. O nedenle iklim değişikliğine karşı afetlere hazırlıklı olmak çok değerlidir. Türkiye’de kilometre kare bazlı sarsıntı ivmesinin ne kadar olacağını biliyorsunuz. AFAD hazırlıklar yaptı. Ancak şu anda Türkiye’nin sıcak hava dalgasından kilometrekare bazlı etkilenen vilayetlerin yerleri neresi olduğunu bilmiyorsunuz. Ancak biz bunu Antalya mesken Trabzon için yaptık. Bu var elimizde bu kıymetli bir altlık. Birinciler silsilesi bir proje” tabirlerine yer verdi.
“Kumluca,Kaş, Manavgat,Alanya’da yağışlar yükseliyor”
Antalya’da yağış toplamlarında bir artış eğilimini çok güzel görmediklerini aktaran Çiçek, ” Buna bakarsak Antalya’da yağışlar artmayacak, yağışlar değişmiyor ve buna bağlı olarakta Antalya’da yağışa bağlı bir risk yok diye düşünebilirsiniz. Ancak biz şiddetli yağış riskini çalıştığımız vakit bakıyoruz ki bu riskte bilhassa Kumluca Kaş ortası, Manavgat, Alanya ortasında burada bunların arttığını görüyoruz. Birtakım yerlerde şiddetli yağış riski artıyor. O yüzden de yalnızca iklim değişikliğine bir parametre yağışın yalnızca yıllık toplamı ile bakarsanız yanılgılı sonuç verirsiniz. Yağışın şiddetine, yağışın yıl içinde nerede ağırlaştığına bakarak tahliller yaptık. O yüzdende Antalya’da bilhassa kışın düşen şiddetli yağışlarda artış eğilimi var. Kış ve bahar geçişlerindeki yağışlarda sel riski olma ihtimali daha yüksek buralarda. Yazın da olabilir. Yazın az ölçüde şiddetli bir yapış toprağın kuru olması nedeniyle sızma olayını azaltıyor buda yüzey yağışını artmasına neden oluyor. Geçirimliliği nasıl arttırırız en kıymetli sorun bu. Doğal örtülü bir yerde yağışın yüzde 75 ile 80’i sızmaya gidiyor. Taban suyu oluyor. Yüzde 10 civarında yüzey akısı, yüzde 10 buharlaşma oluyor. Bir kent örtüsü geliştirdiğiniz vakit yüzey akışının oranı yüzde 70’lere çıkıyor. Buda kent sellerinin artmasına neden oluyor. Çok kuvvetli bir yağışa gerek yok. Şuan büyün kentlere bakın, taşkına ve sele sebebiyet veren yağışların çok kaotik değildir” dedi.
“Şehir taşkınları”
İstanbul’daki sel baskını ile konuşmasına devam eden Çiçek, “İstanbul’da 100 milimetre yağmur düştü sele sebebiyet verdi. İstanbul’a bundan evvel o ölçülerde çok yağış düştü. Lakin ne oluyor, evvelce 100 milimetre yapışın 70 milimetresi sızmaya giderken artık 80 milimetresi yüzey akışına geliyor. Buda kent taşkınları riskini çok kuvvetlendiriyor. O yüzden kentlerde eskisi kadar çok kuvvetli yağışa gerek yok, küçük yağışlarda bile taşkın riski artıyor. O nedenle biz kentlerde yeşil çatı, yağmur hasadı, geçirimli yüzeyler, kaldırımlar yapabilir miyiz? Bunların tahlilini yapacağız” değerlendirmesinde bulundu.
