Vajinal aşılama, tıbbi tabirle Intrauterin İnseminasyon (IUI), halk ortasında sık kullanılan formuyla “aşılama”, bir yardımcı üreme tekniğidir. “Tohumlama” süreci, kısaca erkekten alınan spermin, süreçten geçirilerek, plastik bir kanülle bayanın dölyatağına enjekte edilmesi olarak tanımlanabilir. Günümüzde kullanılan son teknolojiyle neredeyse hiç ağrısız gerçekleştirilir.
VAJİNAL AŞILAMA KİME UYGULANIR?
Bir yıl boyunca sistemli alaka yaşandığı halde, hamileliğin gerçekleşmediği çiftlere uygulanır. Öbür yardımcı üreme tekniklerine nazaran daha kolay ve daha süratli bir usul olsa da birinci tercih değildir. Evvel doğal gebelik yollarının denenmesi tavsiye edilir. Bu süreç için ön şart, erkekte işlenebilecek özellikte sperm olması ve bayanda geliştirilebilecek yumurta olmasıdır. Bu nedenle, aşılama kararı verilmeden evvel, çiftlerin kıymetlendirilmesi, kısırlığın altında yatan nedenlerin yeterlice araştırılması gereklidir. Şayet sperm işlevlerinde ya da yumurtlamada sorun varsa, evvel onları düzeltmek, aşılama muvaffakiyet talihini yükseltecektir. Bayanda polikistik over sendromu varsa ve erkekte de sperm bozukluğu hafif seviyedeyse, aşılama tedavisi hayli başarılı olabilmektedir. Bunun yanı sıra, sebebi bilinmeyen kısırlık, endometriosis, rahim ağzı hastalıkları, sperme karşı antikor varlığı, cinsel fonksiyon bozuklukları, vajinismus, ejekulasyon sorunları üzere durumlarda da bu prosedüre başvurulabilir. Aşılama öncesi Kıymetlendirme nasıl yapılır? Erkekten birinci istenecek tetkik Spermiogramdır. Spermiogram, 3 gün cinsel perhiz sonrası verilmelidir. Bayanda jinekolojik muayene ve hormon tetkiklerini takiben rahim sineması (Histerosalpingografi-HSG) çekilmelidir. Gerekli durumlarda Laparoskopi ve histeroskopi yapılabilir.
AŞILAMA NASIL YAPILIR?
Aşılamada birinci kademe yumurta geliştirme tedavisidir. Bunun için çeşitli hormon tedavileri kullanılır. Yumurta aşikâr bir olgunluğa geldiğinde, çatlatma iğnesi vurulur. Çatlatma iğnesi vurulduktan yaklaşık 34-36 saat sonra yumurtlama gerçekleşir. Yumurtlamanın gerçekleşeceği saatlerde erkekten alınan sperm örneği yıkanır, hazırlanır ve özel plastik bir kanülle dölyatağına yerleştirilir.
BAŞARI ORANI NEDİR?
Bu çeşit tedavilerde, güya inseminasyon yüzde yüz tutacakmış üzere bir izlenime kapılıp, gebelik gerçekleşmediğinde hastalar hayal kırıklığına uğramaktadır. Bu da çiftlerin psikolojisini hayli bozmaktadır. Yardımcı üreme tekniklerinde muvaffakiyet talihi büyük ölçüde bayanın yaşına bağlıdır. 35 yaşın altında bu oran %15-20, 35-40 yaş ortasında %10, 40 yaşın üzerindeyse %5’in altındadır. Yani bir aşılamanın muvaffakiyet talihinin en fazla %20 civarında olduğu bilinmelidir. İnseminasyon tekniğinin muvaffakiyetini etkileyen bir öbür değerli faktör de spermin yıkanma prosedürüdür. Zira bu tekniğin gayesi, sağlıklı spermleri sıhhatsiz spermlerden ayırarak, daha hareketli sperm konsantresi oluşturmaktır. İşte bu nedenle, seçilen merkez, spermin yıkandığı şartlar, kullanılan solüsyonlar ve işçinin teknik marifeti çok değerlidir. Aşılama sürecinin tekrar edilmesi muvaffakiyet bahtını yükseltir. Öncesinde histerosalpingografi (HSG) ve histeroskopi yapılmasına karşın, inseminasyonun 3 sefer tutmadığı durumlarda, tüp bebek yoluna geçilmesi önerilir.
YAŞANABİLECEK SIKINTILAR NEDİR?
Öncelikle inseminasyon sürecinin tecrübeli ellerle, steril şartlarda yapılması gereklidir. Zira rahim enfeksiyonu, sık yaşanabilecek sorunlardan birisidir. Bir öbür sorun, fazla yumurta gelişimidir. Şayet 3’ten fazla yumurta gelişmişse, o siklus iptal edilir. Bu türlü durumlarda çoğul gebelik gelişebilir ve bu istenmeyen bir durumdur. Bazen çok uyarılma sendromu (OHSS) görülebilir. Yumurtalıkların fazla büyümesi ve hormon seviyesinin çok artması, bayanın bünyesini olumsuz etkileyebilir, hastaneye yatırılarak tedavi edilmesi bile gerektirebilir.
GEBELİK TESTİ NE VAKİT YAPILMALIDIR?
İnseminasyondan 2 hafta sonra kanda gebelik testi (Bhcg) bakılabilir. Erken bakılan ve sık tekrar edilen testler bayanın psikolojisini bozmaktadır. Bu nedenle en düzgünü, adetin gecikmesini beklemektir. Psikoloji, her şeyin temelidir. Çocuk isteyen ve yardımcı üreme tekniklerini deneyen çiftlerin, gebeliğin bir emel değil; sağlıklı, keyifli bir hayat için araç olduğunu hatırlamaları değerlidir.
