Solunum yolları hastalıklarından ülkemizde görülme oranları yüksek olan astım ve KOAH hakkında bilmediğimiz farklılar mevcut. En besbelli ortak özellikleri ise hava yollarının daralması sonucu oluşan nefes alma zorluğudur. Her iki hastalıkta da benzeri belirtiler görüldüğünü söyleyen Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Halide Kaya, konu ile ilgili kıymetli bilgiler paylaştı.
KOAH HASTALIĞI NEDİR
Dört tabirin baş harflerinden oluşan kısaltılmış ismiyle bilinen Kronik (Müzmin) Obstrüktif (Tıkayıcı) Akciğer Hastalığı (KOAH); dünyada ve ülkemizde milyonlarca kişinin sıhhatini olumsuz istikamette etkileyen bir hastalık. Hava yollarında daralma ile karakterize olan bu hastalık ülkemizde en yaygın vefat sebepleri ortasında 4. sırada yer alıyor.
Bu bahiste toplumda farkındalık oluşturmak, erken teşhis ve tedavide hayati ehemmiyet taşıyor. Toplum genelinde erkek hastalığı olarak algılansa da bayanlarda da görülme sıklığı artmıştır. 40 yaş üzerinde daha sık ortaya çıkar. Yaklaşık olarak sigara içen 5 şahıstan birisinde KOAH görülür. En değerli risk faktörleri etkin ya da pasif sigara içiciliği, mesleksel nedenlerle toz ve kimyasal unsur maruziyeti, hava kirliliği ve enfeksiyonlardır. Yalnızca sigara değil pipo, puro, nargile üzere tütün eserlerinin kullanımı da risk faktörüdür.
KOAH belirtileri; sinsi başlayan ve giderek şiddetini artıran nefes darlığı, müzmin öksürük ve balgam çıkarmadır. Nefes yollarında iltihaplanmaya bağlı oluşan kronik bronşit ve akciğerdeki hava keseciklerinin harabiyeti (amfizem) sonucu hava akımında kısıtlanma olur. Hava yollarındaki daralma bilhassa nefes verirken ıslık sesine misal ses duyulmasına yol açar. KOAH tanısı teneffüs işlev testi (SFT) ve akciğer grafisi ile konulabilir.
ASTIM HASTALIĞI NEDİR
Astım, hava yollarında mikrobik olmayan iltihap nedeniyle daralma sonucu ortaya çıkan müzmin (kronik) bir akciğer hastalığıdır. Astım tekrarlayan ve ataklar halinde gelen nefes darlığı, nefes alıp verirken ortaya çıkan hırıltı/hışıltı/ıslık sesi, göğüste baskı hissi ve öksürük üzere belirtilerle kendini gösterir. Astımla birlikte alerjik rinit varsa burun akıntısı, göz yaşarması, hapşırma, boğaz kaşıntısı, geniz akıntısı belirtileri de eşlik eder.
Astım teşhisi; öykü, fizik muayene, akciğer grafisi, teneffüs işlev testi ve gerek görülürse alerji testleri yapılarak konur. Toplumda Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) ile astım sık karıştırılmaktadır. Bunun en değerli sebebi, her iki hastalıkta da emsal belirtilerin (öksürük, nefes darlığı, hırıltı gibi) olmasıdır. Lakin birtakım temel farklar vardır. Astım büsbütün düzelebilir lakin KOAH kısmen düzelir. Astım her yaşta görülebilir fakat KOAH daha çok 40 yaş üzeri, uzun müddet sigara içenlerde görülür. Her iki hastalıkta da tetikleyici faktörler atak (alevlenme) gelişimine neden olur.
TEDAVİ YÖNTEMLERİ
KOAH ilerleyici bir hastalıktır lakin uygun tedavi ile hastalığın ilerlemesinin yavaşlatılması ve ömür kalitesinin yükseltilmesi mümkündür. KOAH tedavisinde en değerli adım sigaranın bırakılmasıdır. Nefes açıcı ilaçların nizamlı ve yanlışsız kullanılması kritik değere sahiptir.
Astım hafif, orta ve ağır şiddette olabilir. Uygun ilaç tedavisinin verilmesi ile denetim altına alınabilir. Uzmanlar tarafından hazırlanan astım tedavi rehberlerinde nefes açıcı ilaçlarla birlikte asıl tedavi edici ilaç olarak inhaler kortizon içeren ilaçlar birlikte önerilmektedir. Astım ilaçlarının büyük bir kısmı soluk alma yolu (inhalasyon) ile kullanılan ilaçlardır ve bu yolla daha az yan tesir ile direk hava yollarında istenen tedavi edici etkiyi oluştururlar. Özel aygıtlarla verilirler. Tedaviye başlanırken bu özel aygıtların kullanım biçimi kesinlikle hastalara öğretilmelidir.
Yeterli tıbbi tedaviye karşın nefes darlığı çeken, idman toleransı azalmış yahut günlük ömür aktivitelerinde kısıtlanma gözlenen astım ve KOAH’lı her hasta pulmoner (solunum) rehabilitasyon programına alınabilir. Günümüzde kronik teneffüs hastalıklarının tıbbi tedavisinin standart bir bileşeni olarak kabul edilen Pulmoner Rehabilitasyon, kronik teneffüs hastalarının fizikî ve ruhsal durumlarını düzeltmeyi ve sıhhati güzelleştirmeyi hedefleyen, ferdi olarak belirlenen idman eğitimi, davranış değişikliği ve hasta eğitimi üzere yaklaşımları içeren kapsamlı uygulamalar bütünüdür.
