Damar sertliği olarak söz edilen Ateroskleroz, atar damarların iç katmanlarında yağ, kolestrol ve iltihabi atıkların birleşmesi sonucunda oluşturmuş oldukları plaklar ile açığa çıkan darlık olarak açıklanabilir. Bu darlık sonucunda kan akım suratı yavaşlamakta ve organların beslenme bozukluğu oluşmaktadır.
Ateroskleroz (Damar Sertliği) Nedir sorusu içerisinde öncelikle bilinmesi gereken konu; bu hastalık sistemiktir. Yani yaygındır, bedenin yalnızca bir bölgesinde lokalize kalmaz. Bu nedenle damar sertliği tüm atar damarları tutabilmektedir. Bu nedenle ateroskleroza neden olan ve hastalığın yerin oluşturan etkenlere dikkat etmek gerekir.
Ateroskleroz (Damar Sertliği) Nedenleri
Çocukluk periyotlarında başlayarak yavaş yavaş kendini gösteren bu hastalık epeyce karmaşık ve sinsi bir süreci oluşturmaktadır. Yaşın ilerlemesi ile birlikte kendini göstermeye başlamaktadır. Bu hastalık yaygın olarak erkeklerde daha sık görülmektedir. Bayanlarda görülme sıklığı ekseriyetle menopoz sonrası periyoda denk gelmektedir. Bu durum ise östrojen hormonunun azalmasından kaynaklıdır.
Arterlerin daralması ile kan akış suratının sınırlandığı ateroskleroz hastalığında duvarın esnekliğinin kaybolarak sertleşmesine neden olan bir kadro etkenler bulunmaktadır. Bu etkenler;
Aile içerisinde kalp – damar hastalıkları öyküsü
Yüksek kolesterol
Yüksek tansiyon
Obezite
Şeker hastalığı
Sigara kullanımı
Sağlıksız beslenme
Yetersiz fizik aktivite
Ateroskleroz (Damar Sertliği) Belirtileri Nelerdir
Ateroskleroz (Damar Sertliği) Nedir ve nedenleri nelerdir sorusuna karşılık verilmesinin akabinde ele alınacak en kıymetli öbür bahis hastalığın belirtileridir. Damar sertliği ekseriyetle sessiz seyirli ilerlemektedir. Arter (atar damar) duvarında birikmiş olan hücreler ve yağ moleküllerinin oluşturduğu aterom plaklarının çatlaması sonrasında belirtiler kendini göstermektedir. Çocukluk devrinde başlayarak 30’lu yaşlara hakikat ortaya çıkan bu hastalığın besbelli hasarlarının olduğu da söylenebilmektedir.
Öncelikle bilinmelidir ki hastalığın belirtileri kendine özel değildir. Hastalığın yani damar sertliğinin kalpte oluşması halinde kalp kası zayıflamakta ve kas fonksiyonunu gereğince yerine getirememektedir. Bunun sonucunda da kalbe giden oksijen oranı azalmaktadır. Ayrıyeten kalpte ritim bozuklukları olarak belirti vermektedir. Daha sonrasında da hastanın kalp krizi geçirmesi kaçınılmaz olmaktadır.
Beyinde gerçekleşen damar sertliklerinde şuur kaybı, görme yetisinin yitirilmesi, konuşma bozuklukları ortaya çıkabilmektedir. Bacak damarlarındaki tutulumlarda ise kramp formunda belirtiler oluşmaktadır. Ağrı, ısı kayıpları ve gangrenler gelişebilmektedir. Böbrek damarlarının sertleşmesi halinde de hipertansiyon ve böbrek işlevlerinin bozulmaları gözlemlenmektedir.
Ateroskleroz (Damar Sertliği) Teşhis ve Teşhisi
Hastalığın net teşhisinin koyulabilmesi için belirtiler ve tutulum olan bölgeler ayrıntılı tetkik ve analizler ile incelenmektedir. Kan analizleri, USG tetkikleri ve başka görüntüleme teknikleri Ateroskleroz (Damar Sertliği) Nedir başlığı altında ayrıntılı bir formda açıklanmakta ve hastaların bu tetkikler ışığında kesin teşhisinin koyulduğu belirtilmektedir.
Doppler USG görüntüleme metodunda şah damarı, böbrek damarları ve bacaktaki damarların akım suratları ve tıkanıklık dereceleri ölçülmektedir. Ayak bileği – brakial indeks testinde ayaklardaki ve bacaklardaki arterlerin akım suratları incelenmekte ve ateroskleroz olup olmadığı görülmektedir. EKG (elektrokardiogram) ekseriyetle gelişen ya da gelişmiş olan kalp krizlerinin ortaya çıkması için kullanılmaktadır. Belirtiler ve semptomlar antrenman esnasında gelişmişse; tabip tarafından koşu yapılması ya da bisiklet sürülmesi de (efor testi) istenebilmektedir. Böylelikle teşhis daha sağlıklı koyulabilmektedir.
Stres testi de ateroskleroz teşhisinde kullanılan bir öteki tetkiktir. Çoklukla kan basıncı, kalp ritmi ve teneffüs izlenirken bisiklet sürülmesi ya da koşu bandında koşulması istenmektedir. Ayrıyeten kimi testlerde kalbin resmi alınmaktadır. Kardiak kateterizasyon ve anjiografi testi; koroner damarların net olarak durumunun gösterilmesini sağlayan ve “Kardiyolog” tarafından kateter olarak isimlendirilen ince bir telle kol ya da bacaktan girilerek yapılan bir testtir.
Ateroskleroz hastalığının tanısı için kullanılan başka görüntüleme testleri içerisinde de; BT (Bilgisayarlı Tomografi), ultrason (USG), MR (manyetik rezonans) bulunmaktadır.
Damar Sertliği Tedavisi Nasıldır
Damar sertliği hastalığının tedavisi hastalığın tutulumunun gerçekleştiği ve şikayetlerin ortaya çıktığı bölgeye nazaran değişiklik göstermektedir. Ateroskleroz (Damar Sertliği) Nedir mevzu başlığı içerisinde de belirtildiği üzere tedavi, tutulumun gerçekleştiği bölgedeki şikayetlerin önlenmesi ve kandaki yağ oranının sonlar içerisinde tutulması amaçlanmaktadır.
Hastalığın tedavisinden evvel ateroskleroza damar sertliğine neden olan risk faktörlerinin azaltılması bunların yok edilmesi hedeflenmelidir. Bu tedbirler tedavinin birinci basamağını oluşturmaktadır. Damar sertliği sistemik bir hastalık olduğu için genel olarak ateroskleroz da neden olan risk faktörlerinin azaltılması en azından hastalığın ilerlemesini durduracaktır. Değiştirilebilen risk faktörleri dediğimiz sigaranın bırakılması, kilo verilmesi, sistemli antrenman yapılması damar sistemini olumlu etkileyecektir. Bu muhafaza programları ilaç tedavisi ve başka tedavi prosedürleri ile birlikte yürütülmelidir. Ayrıyeten hastalığın şikayetlerinin ve belirtilerinin en aza indirilmesi açısından da epey değerlidir. Bu muhafaza programı içerisinde tansiyonun denetim altında tutulması, daha sağlıklı beslenme, berbat kolesterolün düşürülmesi en değerli başlıklardır. Bir öbür kıymetli bahis da şeker hastalığıdır. Şeker hastalığı ateroskleroz gelişimindeki en değerli faktörlerdendir. Hastalığın oluşmaması için hayat usulü değişikliği, beslenme biçimi ve ilaç tedavisi bir arada yürütülmelidir. Kalp krizi geçiren hastalarda ise tedaviye ek olarak pıhtılaşmayı önleyen ilaçlar ile kandaki yağ oranını düşürücü ilaçlar verilmektedir.
Hafif bir ateroskleroz bulgusu mevcut ise kan sulandırıcı ilaçlarlar ile tedavi tekniğine başvurulmaktadır. Daha önemli olaylarda ise, balon ya da by-pass yolları kullanılarak damar sertliğinin oluştuğu bölgedeki damarlar açılmaktadır.
