Türkiye’nin uzaya birinci kere insan gönderme projesi kapsamında pilot Alper Gezeravcı, Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) yanlışsız yola çıkacak. Fakat SpaceX uzay seyahatinin yaklaşık 24 saat ertelendiğini duyuran bir açıklama yaptı.
AX-3 MİSYONU NEDİR?
Axiom Mission 3 Milletlerarası Uzay İstasyonuna yapılması planlanan özel bir uzay uçuş. 19 Ocak 2024’te fırlatılması planlanan ve yaklaşık 14 gün sürmesi beklenen uçuş, Axiom Space tarafından gerçekleştirilecek ve Crew Dragon uzay aracı kullanılacak.
AX-3 MÜRETTEBATI
İlk Türk uzay yolcusu Alper Gezeravcı, Ax-3 misyonunda İspanyol, İtalyan ve İsveçli astronotlarla birlikte misyon alacak.
FALCON 9 ROKETİ
Gezeravcı’nın üyesi olduğu Ax-3 mürettebatının, SpaceX Dragon uzay aracıyla NASA’nın Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’ndeki Fırlatma Kompleksi 39A’dan Milletlerarası Uzay İstasyonu’na (ISS) fırlatılması planlanıyor.
SpaceX Dragon uzay aracı ISS’ye SpaceX Falcon 9 roketi ile fırlatılacak.
Gezeravcı’nın uzaya çıkacak birinci Türk astronot olacağı bu seferde kullanılacak SpaceX Falcon 9 roketi, iki basamaklı ve tekrar kullanılabilir bir roket.
Falcon 9, SpaceX tarafından taşınan yüklerin ve yolcuların Dünya’nın yörüngesine ve uzayın derinliklerine inançlı bir formda taşınması için tasarlandı.
Roketin yine kullanılabilme özelliği şirketin roketin değerli modüllerini her seyahatte tekrardan üretme muhtaçlığını ortadan kaldırıp, uzay seyahatini daha ekonomik hale getiriyor.
SpaceX’in datalarına nazaran, Falcon 9 roketleri, toplamda 289 kalkış, 246 iniş yaptı. Roketler 221 defa de birden fazla uçuşta kullanıldı. Tekrar kullanılma özelliğine sahip Falcon-9 roketlerinden kaç adet bulunduğu ise bilinmiyor.
Uzunluğu 70 metre, çapı 3,7 metre ve yaklaşık 550 ton tartısındaki Falcon-9 roketi, alçak Dünya yörüngesinde 22 bin, durağan transfer yörüngesinde 8 bin 300 ve Mars’ta 4 bin kilogram yük taşıma kapasitesine sahip.
Falcon-9’ların 9 Merlin motorunda, alüminyum-lityum karışımı ile oluşturulmuş sıvı oksijen ve roket için kullanılan kerosen (RP-1) yakıt tankları bulunuyor.
AX-3 MİSYONU UZAYDA NE YAPACAK?
Türkiye’nin birinci astronotu Alper Gezeravcı, 14 gün boyunca Milletlerarası Uzay İstasyonu’nda (ISS) üniversite ve araştırma kurumlarınca hazırlanan 13 farklı bilimsel deneyi gerçekleştirecek.
BBC Türkçe’ye konuşan ODTÜ Fizik Kısmı Öğretim Üyesi ve Türk Astronomi Derneği Lider Yardımcısı Doç. Dr. Sinan Kaan Yerli, Türkiye’nin bu deneylerle kendi datalarını elde edeceğini ve bu dataların “paha biçilemez” olduğunu söylüyor:
“Bir deneyin çıktısı, ‘Bu gereç uzayda bu türlü davranıyor’ olacak. Bunu öteki hiçbir biçimde ölçemezsiniz. Uzaya çıkmak çok değerli bile olsa, verisi çok daha bedelli oluyor.”
Doç. Dr. Yerli şu örneği veriyor:
“Deneylerden bir tanesi olan Vokalkord’da, diğer hiçbir sesin olmadığı ortamda teneffüs, konuşma ve öksürme seslerini yapay zeka ile uzayda deneyerek, bununla ilgili bir algoritma geliştirilecek. Böylelikle aşağıda teneffüsle ilgili bir çok hastalık ve enfeksiyon için yapay zeka ile teşhis koymaya çalışacaklar.
“Dünya’ya geri döndüğünüzde bu deneyin ve sonuçlarının sahibi siz oluyorsunuz. Bu bilgi için size gelecekler. O vakit algoritmanın kıymeti bir anda artıyor. Türkiye bu yarışa sonundan da olsa bir yerinden katılmış oluyor.”
Alper Gezeravcı’nın yürüteceği deneyler üniversite ve araştırma kurumlarınca hazırlandıktan sonra Türkiye Uzay Ajansı ve TÜBİTAK uzay uzmanlarından oluşan bir kurulca kararlaştırıldı.
‘MİYELOİD’ deneyi ile uzay ortamında radyasyona maruz kalmanın kanser hücreleri üzerindeki tesiri incelenecek.
‘MESSAGE’ deneyi ile yerçekimsiz ortamdan etkilenen şimdi fonksiyonu keşfedilememiş genlerin tespit edilmesi ve uzay misyonlarında, bağışıklık hücrelerinden hangilerinin yer çekimi tarafından direkt olarak etkileneceğinin, CRISPR gen mühendisliği prosedürleri ile belirlenmesi hedefleniyor.
‘PRANET’ deneyi ile propolis hususunun mikro yerçekimi ortamındaki bakteriler üzerindeki tesiri araştırılacak. Denetim ve deney kümeleri oluşturularak propolisin anti-bakteriyel tesiri test edilecek, sonuçların yer çekimli ortam ile benzeri sonuçlar verip vermeyeceği karşılaştırılacak.
Propolis, çeşitli rahatsızlıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir husus.
