FOX TV ekranlarında yayımlanan ve büyük bir ilgiyle izlenen Masumiyet dizisinin dün akşamki kısmında İrem karakteri, babasının Hale’yi kıskandığını düşündüğü için babasının sevgilisinin yardımını talep etti.
Bu sahnenin akabinde bağımlı kişilik bozukluğunun ne olduğu merak konusu oldu. İzleyiciler, ‘Bağımlı kişilik bozukluğu nedir, belirtileri nelerdir, tedavisi var mı?’ sorularına cevap aramaya başladı.
Peki, bağımlı kişilik bozukluğu nedir, beliritleri nelerdir? Bağımlı kişilik bozukluğu tedavisi var mı? İşte, bağımlı kişilik bozukluğu ile ilgili bilgiler..
BAĞIMLI KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDİR?
En sık karşılaşılan kişilik bozuklarından biri olan Bağımlı kişilik bozukluğu, önüne geçilmezse alakalara büyük ziyan vermektedir.
Bağımlı kişilik bozukluğu olan şahısların temel özelliği, çok bir halde kendisine bakılma muhtaçlığı duymalarıdır. Bu bireyler ağır bir ayrılma korkusu yaşamakta ve buna bağlı olarak sakin ve yapışkan davranış göstermektedir. Bu bireyler pasif davranış göstermekte ve kendi işlerini tek başına halledemedikleri için oburlarının kendi ömürlerine karışmasına müsaade vermektedir.
Bağımlı kişilik bozukluğu olan bireylerde kararsızlık durumu barizdir. Çok bir inanç sağlanmadıkça, bu bireylerin hayatlarındaki değerli kararların çoğunu eş, anne, baba, arkadaş üzere başkaları vermektedir.
Bu bireyler katılmadığı durumlarda bile kendi fikirlerini söyleyememekte ve oburlarının fikirlerine katılmaktadır. Bunun temelinde dayanağını yitireceği ya da kabul görmeyeceği korkusu yatmaktadır.
Kendi hünerlerine dair güvensizlikleri nedeniyle bir işi başlatma ve tek başlarına iş yapma konusunda kasvet yaşamaktadır. Bağımsızlık ya da kişiselliklerini kazandıklarında diğerlerini kaybedeceklerine dair kaygı yaşadıkları için bağımsızlık istikametinde adım atmakta zorluk yaşamaktadır. Bu nedenle diğerlerinin bakım ve takviyesini sağlamak için güzel olmayan şeyleri yapmayı isteyecek kadar çoka gitmektedirler.
Bağımlı kişilik bozukluğu olan bireyler kendilerine bakamayacaklarını düşünüp kaygılanmakta ve bu nedenle tek başlarına kaldıklarında kendilerini yalnız ve çaresiz hissetmektedir.
Yakın bir bağlantıları bittiğinde öbür bir münasebet arayışına giren bu şahıslar, oburlarının ilgisine gereksinimi olduğunu düşünebilmek için daima olarak hayatta tek başına ve kendi kendilerine bakma durumunda kalacaklarına yönelik ağır tasa duymaktadır.
BAĞIMLI KİŞİLİK BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ
Bağımlı kişilik bozukluğu ve bağımlı kişilik özellikleri olan bireylerdeki besbelli durumlar şunlardır:
Karar vermekte zorlanma: Diğerlerinin yardımı olmadan karar alamayan bu bireyler, birçok durumda olduğu üzere kolay kararları bile diğerlerine istişareden vermekte zorlanmaktadır. Yanlış şeyler yapacaklarına ve yanlışlı davranacaklarına inanıp cezalandırılacaklarını düşünürler.
Kendini söz edememe: Diğerleriyle anlaşamadıkları hususlarda bunu tabir etmekte zorlanmakta, ya bir şey söyleyemez ya da ezile büzüle söylemektedir. Ne istediklerini, neyi sorun gördüklerini tabir edemediklerinden şahıslar ortası ilgilerde meselelerine tahlil bulamadıkları için berbata kullanılmaya açık hale gelmektedirler.
Hayır diyememe: İstemedikleri doğrultuda kendilerinden bir şey istendiğinde ya da zorlanıldıklarında karşı koyamaz ve “hayır, yapmak istemiyorum” diyemez. Karşıdaki ne istiyorsa o doğrudur.
Güven eksikliği: Kendilerine güvenmeyip kendilerini yetersiz gördüklerinden aktiviteleri yahut sohbetleri başlatan taraf olmazlar. Kendi fikirleri olduğunda ya susarlar ya da “bende tıpkı halde düşünüyorum” gibi telaffuzlarla itaat eden bir yaklaşım içinde olurlar. Dinlerken de faal bir biçimde dinleyemez ve söylenenleri anlamak pahalandırmak ve bir katkıda bulunmak üzere bir niyetleri olmaz.
Yalnız kalamazlar: Yalnızken çaresiz ve sorunlu olan bu şahıslar, ne yapacaklarını bilemez ve rutin yapmaları gereken işleri yaparlar. Başlarından daima bir an evvel eşini arama, onun gelmesi, arkadaşıyla buluşma üzere fikirler geçer. Dışarıdan arkadaş canlısı ya da eşine çok bağlı biri üzere değerlendirilseler de alttaki motivasyon yalnız kalmanın verdiği makûs hissetme halinden kurtulmaktır.
Bir alaka bittiğinde çabucak başkasını arama: Bağımlı kişilik özelliğine sahip bireyler yakınlık kurdukları beşerlerle ilgileri bittiğinde bu duruma tahammül edemezler. Yakın arkadaşlar ve bilhassa de duygusal münasebet yaşanan şahıslarda bu tahammülsüzlük çok daha şiddetli olur. Terk edilmeye ve reddedilmeye ve ayrılığa çok hassasiyetleri olduğu için bunun sorununu yaşarlar ve tıpkı vakitte şiddetli bir boşluk duygusu hissederler. Bu ağır hisler çok rahatsız edici olduğundan bir an evvel öbür birini bulmak için harekete geçerler ve birine bağlanmaya ağır muhtaçlık duyarlar. Bu durum, onları bağlanacakları kişinin duygusal istismarına açık hale getirir.
Terk edilme korkusu üzerine daima düşünme: Aşırı bağımlı olduğu kişi ile münasebet sürerken çok tedirgindir olurlar ve günün büyük çoğunluğunda terk edilecekleri ile ilgili fikirlerle uğraş ederler. Terk edilme kaygısının yoğunluğu, bağımlı oldukları kişinin kelam, davranış ve tavırlarını daima gözlemelerine ve bir olumsuzluk aramalarına neden olur.
BAĞIMLI KİŞİLİK BOZUKLUĞU TEDAVİSİ
Tedavi çoklukla senelerce sürmekte ve çok az olayda kısa müddette sonlanmaktadır. Her hastaya nazaran en doyurucu doktorun ne olduğunu kesinlikle ruh doktoru belirlemelidir. Klinik psikologlar yalnızca testlerde yardımcı olabilmektedir.
