Cilt yüzeyinde dermatolojik bir kusur olarak görülen benler hastaların şikâyet nedeni olabilir. Bedende genital bölgeden ayak tabanına kadar akla gelebilecek her yerde görülen benlerin terminolojik ismi “nevus”tur. Nevuslar, derinin üst katmanı olan epidermis ile alt katmanı olan dermis ortasındaki bazal lamina üzerindeki çok pigment birikiminden meydana gelir. Bu pigmentler, yani melaninleri salgılayan hücreler melanosit hücreleri olarak isimlendirilir. Melanin pigmentleri birleşerek ciltte yoğunlaşma meydana getirdiklerinden bir çeşit tümör oluşumu gözlenir. Yani nevuslar için âlâ huylu tümörler denebilir. Bu oluşumlar katiyetle kanserleşme göstermezler. Benlerin oluşma biçimi, yapısı, rengi, büyüklüğü, hasta için verdiği rahatsızlık hissi ve aile hikayesine nazaran benlerin makus huylu olmadığı doğrulandığı durumlarda nevusların yeterli huylu tümörler olduğu ve metastaz yapmadığı söylenebilir. Kanserleşme riski taşıyan pigment birikmelerinde nevuslardan daha farklı bir yapı gözlenir. Bu tipteki cilt üzerindeki pigment birikmelerine malign melanomlar denir. Malign berbat huylu demektir. Yani berbat huylu melanin birikmesi manasına gelir.
Malign melanomlardan başka bir oluşum olduğu gözlenen ve muayene sırasında tespit edilen benler için tedavi prosedürleri hayli kolaydır. Benlerin tedavisinde teknolojinin sunduğu imkanlarla yesyeni formüller uygulanmaktadır. Hastaların günlük ömrünü etkilemeden yapılan ben tedavilerinde eski yollar üzere uzun ve sancılı süreçler yaşanmaz. Kimi benler hastalar için estetik görünümlerinde bir rahatsızlık ögesi olurken kimi benler ise tehlikeli bir büyüme gösterebilir. Her iki durumda da benlerin alınması mümkündür. Lakin kanserleşme riski taşıyan benler acilen alınmalıdır. Benlerin alınması için başvurulan nedenler ortasında kişiyi rahatsız etmesi, cilt kanseri riski olması ya da estetik olarak berbat bir manzaraya neden olması olabilir.
Cilt üzeri lezyonlar oluşumu ve yapısı itibariyle benlerden farklı olsa da benlerle karıştırılan tipleri epeyce fazladır. Siğiller, çiller, güneş lekeleri, yaşlanma ile oluşan lekeler, doğum lekeleri, damar genişlemeleri yahut damar çatlamaları bu tip karıştırılabilir lezyonlardandır. Örneğin damar çatlamaları benlerden çok farklı nedenlerle oluşup farklı uzmanlık alanlarına girse de hastalar için benler ile karşılaştırılınca aldatıcı bir benzerlikte olabilir. Benler doğumdan itibaren kişinin bedeninde vardır, lakin bebekler doğumdan birkaç ay sonra melanin pigmenti sentezleyebildikleri için doğumda çabucak sonra benler ortaya çıkmaz. 20’li yaşlara kadar pigmentlerin sentezi ile benler bedende yerini alır. Doğumdan itibaren şahısların bedeninde olan benler bu tarafıyla kalıtsal olarak kıymetlendirilir. Anne babalarda da tıpkı bölgelerde benlerin olduğu çocuktaki benlerin yerleşimi ile karşılaştırılarak görülebilir. Kimi benler konjenital olduğu üzere kimi de çevresel faktörlerle sonradan oluşabilir. Sonradan oluşan benlerin istatistiksel olarak epey az ölçüsü kanserleşme gösterebilir.
Ben Aldırma
İstemediğiniz, rahatsız edici olan ve aldırmaya karar verdiğiniz benleriniz için en uygun tedavi ismine uzman bir tabibe görünmek gerekir. Doktor muayenesinde aile hikayesi, genel sıhhat durumunuz ve dermatokop ile yapılan inceleme ile benlerinizin malign ya da benign olduğuna karar verilir. Bu basamakta büyük oranda benler zararsız ve kanser riski taşımayan tiplerdir. Lakin tabibin yapacağı muayeneden evvel benlerinizin berbat huylu olup olmadığını siz de gözlemleyerek takip edebilirsiniz. Erişkinlik periyodunda yeni oluşan benleriniz için endişelenmeden evvel durumlarını ve ilerleyişlerini takip etmelisiniz. Bu noktada ABCD kuralına nazaran nevusların hangi çeşitte ve ilerlemede olduğunu görebilirsiniz. Bu kuralda her harfe nazaran belirli ayrıntılar konusunda kıyaslama yapılır. 4 harfin içerdiği 4 kuraldan birini ya da birden fazlasını gözlemliyorsanız tabibe çabucak danışmanız önerilir.
A (asimetri): Benin ortasından hayali bir kesit alındığında iki tarafı ortasında bariz bir asitmeri olmasıdır
B (border)/sınır): Benin derinin kendi rengi ile ortasında formunu belirleyen net bir hudut olmamasıdır.
C (color/renk): Benin sahip olduğu rengin tek olmaması, birden fazla rengi dağınık halde barındırmasıdır.
D (diameter/çap): Ben çapının 6 mm boyuttan daha büyük olmasıdır.
ABCD kuralında ilerleme gösteren benleriniz estetik bir kusur olmaktan çok cilt kanseri olarak ilerleyen tipler olabilir. Bu durumda erken teşhis hayli değerlidir. Dermatoskop aygıtı teşhis için kolaylık sağlayan yol gösterici bir aygıttır. Cilt dokusunun ışıklandırılarak daha yakından gözlenmesini sağlayan dermatoskop aygıtı benler üzere öteki cilt üzeri lezyonlarının da takibine yardımcı olur. Tabip tarafından gerekli görülen tedaviler ortasında malign melanomlar için cerrahi formül en fazla tercih edilendir. Zira kökü derin olan ve tekrarlama riski taşıyarak etraftaki sağlıklı dokulara ziyan verme riski bulunan benler deri üzerinden operasyon ile alınır. Genelde bu metot daha tesirli görünse de kanserleşme riski taşıyan kimi tipteki benler için de cerrahi kesi olmadan uygulanan tedaviler mümkündür. Lakin her cerrahi operasyonla alınan benlerin de malign olduğu düşünülmemelidir. Yeterli huylu olan büyük çaplı ve derin köke sahip benler operasyonla bedenden alınabilir.
Doğru üzere görünen halk ortasındaki kimi inanışlar ortasında beni cerrahi yolla almanın kanser riski taşımasıdır. Bu epeyce yanlış bir kanıdır. Tersine bu riski taşıyan benler daha büyük sıkıntılara neden olmaması için operasyon ile alınır. Natürel ki bu operasyonda komplikasyon olmaması ve en hakikat tedavinin uygulanması için uzman doktorlar tarafından süreç yapılmalıdır. Zira bu tedavide değerli olan benin bedende rastgele bir kesim bırakılmadan çıkarılmasıdır. Aksi halde malign hücreler etraf dokularda yayılım gösterip bedende tekrar görülebilir. Tabibin gerekli görmesi ve rastgele bir kuşkuya yer vermemek ismine melanomdan alınan örnek patolojiye gönderilir.
Belign tipteki benler alındığında etrafta tekrar ben oluşumu görülebilir. Benlerin tedavisi için kullanılan prosedürler yalnızca cerrahi tekniklere sınırlandırılmamakla birlikte rastgele bir metotla alınan uygun huylu ben bedenin öbür bölgelerinde de tekrar çıkabilir. Lakin tıpkı yerde ben oluşumu tekrarlamaz. Bu durum operasyonun başarısıyla ilgili değildir. Zira deri insanın sahip olduğu en büyük duyu organıdır. Derinin epidermis dokusunda renk veren hücreler ise tüm bedende yayılım gösterir. Lakin bu tüm hücreler ayakta da yüzde de tıpkı halde çalışır demek değildir. Bu nedenle benler ayak tabanında, karında, avuç içinde, genital bölgede, yüzde, yani akla gelebilecek her yerde birden fazla ya da tek olarak oluşabilir. Kabarık, kıllı, siyah kahverengi tonlarında olabileceği üzere; kırımı pembe tonlarında, deri ile tıpkı kabarıklıkta, hafifi bariz de olabilir. Bu tip farklılıkların göz önünde bulundurulmasıyla çok çeşitli tedavi metotları mevcuttur.
Lazerle Ben Aldırma
Cerrahi operasyon olmadan ben alınma süreçleri için hastaların durumuna nazaran çok çeşitli uygulamalar vardır. Lazer aygıtlarındaki ışınlar tek fazlı ya da çok fazlı lazer ışınlarını içerir. Bunlar benin yapısına ve durumuna nazaran seçilir. Epilasyon üzere süreçlerde kullanılan lazer aygıtları ben tedavisinde kullanılan lazer aygıtlarıyla tıpkı değildir.
Lazer ben tedavisi için uygun olan benler genelde 1 cm boyuttan küçük olan ve kabarık olmayan benlerdir. Kabarık benler için de güçlü aygıtlar ile lazer tedavisi bazen uygulanabilir. Benlerin muayenesi sonrası doktorun uygun gördüğü benler için tedavi uygulanabilir. Bedenin her yerindeki benler için lazer tedavisi yapmak mümkündür. Seanstan birkaç gün sonra benin yerinde kabuklanma olabilir. Bu süreçte kabuklar mutlaka koparılmamalıdır. Süreç sonrasındaki 24 saatte bölgeye su temas ettirilmemelidir. Düzgünleşme sürecindeki benlerin yeri titizlikle güneşten korunmalıdır. 1-2 aydan itibaren benler büsbütün yok olup deride sağlıklı hücreler yerini alır. Her yaştan bireye bu tedavi uygulanabilir. Uygulama öncesi cilt temizlenmiş olmalıdır. Ayrıyeten lazerle ben tedavisi sonrasında başka cilt bakım uygulamaları yapılabilir
Ameliyatsız Ben Tedavisi
Ben Aldırma İzi Ne Vakit Geçer?
Lazer, radyofrekans, elektrokoter, kriyoterapi üzere metotların tesir etmediği ve tekrarlama riski bulunan, ABCD kuralına uymayan benler için cerrahi usul kaçınılmaz olabilir. Hangi sistem ile benin alınması gerektiğine tabipler hastanın genel sıhhat durumunu, aile hikayesini ve benin muayenesini göz önünde bulundurarak verirler. ABCD kuralına nazaran;
- Asimetrik yapıda olan
- Sınırları aşikâr olmayan
- Rengi homojen olmayan
- Çapı 5 mm boyuttan büyük olan
- Ani kanama ve ağrı yaşatan
- Köklü ve derin yapıda
- İltihaba emsal sıvılar çıkan benler cerrahi yol ile alınmalıdır.
Yukarıdaki durumlardan biri ya da daha fazlası bulunan benler kanserleşme riski taşıyor olabilir.
Ameliyat ile alınan benler için bölgeye lokal anestezi uygulanır. Küçük bir kesi yardımıyla benden doku kalmayacak formda derideki pigment hücreleri kazınarak temizlenir. Süreç sonrası benin boyutuna nazaran 3-4 dikişlik bir operasyon bölgesi oluşur. Lokal anestezi uygulandığı için hasta günlük ömrüne birebir gün dönebilir. 2-3 gün operasyon alanı suyla temas ettirilmemelidir. Daha sonra bölgeyi güneşten korumak çok kıymetlidir. Yaklaşık 1 hafta sonra dikişler aldığı için yara bölgesine krem ve güneş kremi uygulaması yapmak için doktor tavsiyelerine nazaran seçim yapmalısınız.
Ben aldırma için birçok sistem ortasında benlerin ne halde olduğu, yapısı ve tabibin vereceği karara nazaran benler alınmaktadır.
