Bilişsel davranışçı terapi, psikoloji ve psikopataloji (ruhsal rahatsızlıklar) alanındaki bilimsel bulgulara dayalı olarak geliştirilmiş, bilimsel unsurların psikoterapi alanına uygulanmasıyla ortaya çıkmış çağdaş bir psikoterapidir. Bireylerin günlük hayatlarında üstesinden gelemedikleri zahmetler ve hayat sorunları ile karşılaştıklarında onlara yardım etmek için öğrenme kuramlarını uygulayan, sorun odaklı ve davranışçı ruhsal istişare kuramından temel alınarak geliştirilmiş bir tedavi halidir. Bilişsel davranışçı terapi, fikirlerimizin hislerimiz, davranışlarımız ve bedensel yansılarımız üzerinde büyük bir tesiri olduğunu savunur.
Bilişsel davranışçı terapiye nazaran ruhsal hastalıklara yakalanmamızın sebebi olumsuz niyetlerimizdir. Yani yaşadığımız bahtsız olaylardan fazla, olaylara olan bakış açımız kıymetlidir. Bu yanlış negatif kanılar kişinin kendisi, etrafı ve içinde bulunduğu durum hakkında olabilir. Kanılarımız hislerimizi etkiledikleri için devam eden negatif bakış açılarımız duygusal ve ruhsal sorunlara sebep olurlar. Bilişsel davranışçı terapi bu bakış açısıyla niyetlerinizi denetim ederek hislerinizi yönetebilmenizi gayeler.
Bilişsel davranışçı terapinin gayesi negatif kanılarımızı tespit etmek, hislerimizi nasıl etkilediklerinin farkına varmak ve onları daha yararlı olanlarla değiştirmektir.
Bilişsel Davranışçı Terapi Hangi Hastalıkların Tedavisinde Kullanılır?
Bilişsel davranışçı terapi birçok ruhsal sorunun üstesinden gelmek için uygulanabilir. Bilişsel davranışçı terapinin doğuşunda bilhassa depresyon ve fobileri olan hastalarla yapılan terapiler yatar. Bunlar dışında aşağıda sıralanan ruhsal hastalıkların tedavilerinde de muvaffakiyetle kullanılmıştır.
- ·Kaygı bozuklukları
- ·Fobiler
- Özgül fobiler (asansör fobisi, kapalı alan fobisi, uçak fobisi, yükseklik fobisi, yutma fobisi, vb.)
- ·Obsesif kompülsif bozukluklar
- · Depresyon
- · Bipolar bozukluk
- · Madde bağımlılıkları
- · Yeme bozuklukları
- · Post travmatik gerilim bozukluğu
Bilişsel Davranışçı Terapide Uygulanan Teknikler Nelerdir?
Bilişsel davranışçı terapi uygulayan uzmanlar danışanları ile birlikte çalışarak danışanlarının yanlışlı kanılarını değiştirmeye çalışırlar. Bunun için danışanlarına farklı fikir alternatifleri sunarlar. Bu teknikler ise şunlardır;
- · Günlük tutma yöntemi ile bireyin davranışlarına, hislerine ve fikirlerine olan farkındalığını artırmak.
- · Farkındalık egzersizleri ile şimdiki ana odaklanarak davranışları, kanıları ve hisleri biçimlendirmek. Geçmişin pişmanlıklarından ve geleceğin korkularından kurtulmak.
- · Yanlış fikirlerin doğruluğunu sorgulamak.
- · Rahatlama egzersizleri
- · Bireyin hislerini ve davranış formlarını fark edebilmesi için toplumsal, fizikî ve düşünme idmanları.
- · Ödevler, terapideki kazanımları hayata uygulama antrenmanları ya da yazılı ödevler olabilir. Örneğin, toplumsal çekinceleri olan bir danışandan hiç tanımadığı biriyle görüşmesi istenebilir.
- · Maruz bırakma (exposure) çalışmaları. İnsanlar endişe, fobi ya da travmatik bir anıyı deneyimleyince bu durum onların üzerinde korku yaratır ve bu tasadan uzaklaşabilmek ismine bu durumları hatırlatan her türlü şeyden kaçmayı tercih ederler. Maruz bırakma terapisi, bir kişinin bir objeye ya da bir duruma karşı olan abartılı endişelerini azaltmak için danışanı korktuğu şeyin kendisine ve o şeyi hatırlatan durumlara maruz bırakır.
Bilişsel Davranışçı Terapi Ne Kadar Sürer?
Bazı terapilerde terapinin ne vakit biteceği net değildir. Halbuki bilişsel davranışçı terapide, terapiyi muhakkak bir noktada sonlandırmak temel amaçlar ortasındadır. Çoklukla terapiler 14-16 seans ortası sürer. Birtakım danışanlar için 6-10 görüşme üzere çok kısa bir mühlet kâfi olabilir. Daha uzun periyodik problemleri olan kimi danışanlar için aylarca hatta bir yılı geçen bir mühlet boyunca tedaviyi sürdürmek gerekli olabilir. Terapi sona erdikten 3,6 ve 12 ay sonra birer idame seansı yapılır.
